...Eski Türklerden Günümüze Kadın Başlıkları...

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-15-2012

Orta Asya ve Anadolu tarihi boyunca Türk kadınları çok
çeşitli form ve ölçülerde başlıklar kullanmışlardır

Bazen
sade bazen de ihtişamlı olan bu başlıklar, sosyo- ekonomik ve
kültürel düzeyde farklılıklar göstermiş ama kadınlar hangi
sınıfa mensup olurlarsa olsunlar giysilerini tamamlayan bu
aksesuardan vazgeçememişlerdir

Yüksek sınıfa mensup
kadınlar başlıklarını sorguç, enselik, baş iğnesi ve çeşitli
mücevherlerle süslerken sıradan kadınlar bunu boncuk, kuş
tüyü, renkli mendil veya tülbentlerle yapmışlardır

Anadolu coğrafi konumundan ötürü pek çok kültürü
bünyesinde barındıran homojen bir yapıya sahiptir

Bu
kültürel zenginlikten giyim ürünleri ve tarzları da etkilenmiş,
dünyanın hiçbir yerinde rastlanmayacak ölçüde bir çeşitlilik
oluşmuştur

Özellikle Osmanlı İmparatorluğunun bütün din ve
kültürleri kucaklayan birleştirici tutumu da bu çeşitliliğe
fırsat vermiştir

Başlıklar giyim kuşama uygun olarak
kullanılan çok önemli ve vazgeçilmez bir aksesuar haline
gelmiş, giyilen giysinin rengine, şekline ve dokuma türüne
göre çeşitlilik göstermiştir

Saraylı kadınların, azınlıkların ve
sıradan kadınların kullandıkları başlıkların farklılığı da bu
çeşitliliği artırmıştır

Kadın giyiminde terpuş, serpuş, arak-çin, arakıye, hotoz,
boğtak, tepelik, fes, tantura, fechel, üsküf, takke, külah vBulletin

söyleniş biçimleriyle anılan başlıklar kullanılmıştır

Sorguç,
enselik, istefan, zülüflük, baş iğnesi, diadem, bürüncük,
mahrama, gibi isimler alan aksesuarlar ise başlıkları
tamamlayan küçük ama önemli ayrıntılar olmuştur

İslamiyet ten önceki dönemde, Türklere ait kıyafet ve
başlıklar konusundaki bilgileri Çin kaynaklarından ve duvar
resimlerinden elde ediyoruz

Dönemin en önemli özelliği kadın
ve erkek giyimindeki benzerliktir

Orta Asya dönemi kadın
saç biçimleri kendine özgü bir özellik göstermiştir

Saçlar ya
örgüler halinde salınmış, yada çok sayıda topuz yapılarak
firkete ve fildişi taraklarla tutturulmuştur

Özellikle topuz
Uygurlar döneminde, kadınlar kadar erkekler tarafından da
sıkça kullanılmıştır

, Uygur kadınları başlarına boğtak adı
verilen hotozlar giymişlerdir

Saç örgüleri ise farklı sosyal
durum ve konumları belirleyen bir özellik taşır

Uzun ve
örgülü saç, yabancı kaynaklar, bilhassa Çin kaynakları
tarafından Türklere has bir özellik olarak belirtilmiştir

Türkler, İslamiyet ten sonrada Orta Asya giyim kuşam
tarzlarını, özellikle uzun ve örgülü saç geleneğini devam
ettirmişlerdir

Uzun saç modası Selçuklularla diğer
memleketlere yayılmış, Memluklar da bu modayı
benimsemişlerdir

Selçuklu kıyafetlerini canlandıran eserlerde de rastlandığı
gibi, Selçuklular çok çeşitli başlık türleri kullanmışlardır

Bunlardan bir kısmı Orta Asya dan beri kullanılan tipler veya
bu tiplerin türevleridir

Diğer bir kısmı ise Selçukluların
yakın doğu da temas ettikleri bölgelere has başlıklardır

Bu
başlıklardan çoğunu basık sarık tipi başlık teşkil etmektedir

Bununla birlikte Bizanslılardan Türklere ve Türkler den
Bizanslılara yeni bir çok başlık ve giysiler de geçmiştir

08-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	...Eski Türklerden Günümüze Kadın Başlıkları... Orta Asya ve Anadolu tarihi boyunca Türk kadınları çok çeşitli form ve ölçülerde başlıklar kullanmışlardır Bazen sade bazen de ihtişamlı olan bu başlıklar, sosyo- ekonomik ve kültürel düzeyde farklılıklar göstermiş ama kadınlar hangi sınıfa mensup olurlarsa olsunlar giysilerini tamamlayan bu aksesuardan vazgeçememişlerdir Yüksek sınıfa mensup kadınlar başlıklarını sorguç, enselik, baş iğnesi ve çeşitli mücevherlerle süslerken sıradan kadınlar bunu boncuk, kuş tüyü, renkli mendil veya tülbentlerle yapmışlardır Anadolu coğrafi konumundan ötürü pek çok kültürü bünyesinde barındıran homojen bir yapıya sahiptir Bu kültürel zenginlikten giyim ürünleri ve tarzları da etkilenmiş, dünyanın hiçbir yerinde rastlanmayacak ölçüde bir çeşitlilik oluşmuştur Özellikle Osmanlı İmparatorluğunun bütün din ve kültürleri kucaklayan birleştirici tutumu da bu çeşitliliğe fırsat vermiştir Başlıklar giyim kuşama uygun olarak kullanılan çok önemli ve vazgeçilmez bir aksesuar haline gelmiş, giyilen giysinin rengine, şekline ve dokuma türüne göre çeşitlilik göstermiştir Saraylı kadınların, azınlıkların ve sıradan kadınların kullandıkları başlıkların farklılığı da bu çeşitliliği artırmıştır Kadın giyiminde terpuş, serpuş, arak-çin, arakıye, hotoz, boğtak, tepelik, fes, tantura, fechel, üsküf, takke, külah vBulletin söyleniş biçimleriyle anılan başlıklar kullanılmıştır Sorguç, enselik, istefan, zülüflük, baş iğnesi, diadem, bürüncük, mahrama, gibi isimler alan aksesuarlar ise başlıkları tamamlayan küçük ama önemli ayrıntılar olmuştur İslamiyet ten önceki dönemde, Türklere ait kıyafet ve başlıklar konusundaki bilgileri Çin kaynaklarından ve duvar resimlerinden elde ediyoruz Dönemin en önemli özelliği kadın ve erkek giyimindeki benzerliktir Orta Asya dönemi kadın saç biçimleri kendine özgü bir özellik göstermiştir Saçlar ya örgüler halinde salınmış, yada çok sayıda topuz yapılarak firkete ve fildişi taraklarla tutturulmuştur Özellikle topuz Uygurlar döneminde, kadınlar kadar erkekler tarafından da sıkça kullanılmıştır, Uygur kadınları başlarına boğtak adı verilen hotozlar giymişlerdir Saç örgüleri ise farklı sosyal durum ve konumları belirleyen bir özellik taşır Uzun ve örgülü saç, yabancı kaynaklar, bilhassa Çin kaynakları tarafından Türklere has bir özellik olarak belirtilmiştir Türkler, İslamiyet ten sonrada Orta Asya giyim kuşam tarzlarını, özellikle uzun ve örgülü saç geleneğini devam ettirmişlerdir Uzun saç modası Selçuklularla diğer memleketlere yayılmış, Memluklar da bu modayı benimsemişlerdir Selçuklu kıyafetlerini canlandıran eserlerde de rastlandığı gibi, Selçuklular çok çeşitli başlık türleri kullanmışlardır Bunlardan bir kısmı Orta Asya dan beri kullanılan tipler veya bu tiplerin türevleridir Diğer bir kısmı ise Selçukluların yakın doğu da temas ettikleri bölgelere has başlıklardır Bu başlıklardan çoğunu basık sarık tipi başlık teşkil etmektedir Bununla birlikte Bizanslılardan Türklere ve Türkler den Bizanslılara yeni bir çok başlık ve giysiler de geçmiştir