Hanefi Mezhebi Ve Hadis / Hanefi Mezhebi Ve Hadis Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-15-2012

“İnsanların ihdas ettikleri ve kendilerinden ortaya koydukları şey

onları hidayete ulaştırmaz

Aslolan Kur’an-ı Kerim’in getirdiği ve Hz

Peygamberin davet ettiği

insanlar arasında tefrika ortaya çıktığı devreye kadar Hz

Peygamberin ve ashabının yapmakta devam edegeldikleri şeylerdir

Bundan başkası ile amel edenler bid’atçi ve kendiliklerinden ihdas edicilerdir

”(İmam-ı Azam Ebu Hanife

el vasiyye)

[“Bu ümmetin evveli selefi ne ile ıslah olduysa

sonra gelenleri de öyle ıslah olur

O gün dinde olmayan şeyler

bugün de dinden değildir

”(İmam Malik)

Rasulullah (sav) dedi ki: “Size iki şey bırakıyorum

Onlara sımsıkı sarıldıkça katiyyen sapıklığa düşmezsiniz

Allah’ın kitabı ve nebinizin sünneti

” (El Muvatta)

Tabiundan biri

“Hz

Peygamber Efendimiz (sav)’in nasıl bir ahlaka sahip olduğunu” merek etmiş

Hz

Aişe (r

anha) validemize sormuş ve şu cevabı almıştır: “Resul-i Ekrem (sav)’in ahlakı

Kur’an-ı Kerim’den ibaretti

Sen Kur’an-ı Kerim’i okumuyor musun ?”(Müslim)]

Kur’an’a uygunluk ya da Kur’an’a arz:

İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu

Prof

Dr

İsmail Hakkı Ünal

Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları 327

ilmi eserler 60

2 baskı

Ankara 2001)

Ebu Hanife: “Eğer bir kimse

‘Peygamber (sav)in her söylediğine inanıyorum

ancak Nebi (sav) haksız (cevren) konuşmaz ve Kur’an’a muhalefet etmez’ derse

bu

onun

Peygamber (sav)’i tasdik ettiğini ve Peygamberi Kur’an’a muhalefetten tenzih ettiğini gösterir

Şeyet Peygamber (sav) Kur’an’a muhalefet etse ve Allah’a karşı haktan başka bir şey söyleseydi

Allah Teala

“Eğer Muhammed

bize karşı ona (Kur’an’a) bazı sözler katmış olsaydı

biz onu kuvvetle yakalardık

sonra onun şah damarını koparırdık

hiç biriniz de onu koruyamazdınız” (Hakka 44-47)

kavline uygun olarak

onu kuvvetle yakalar ve şahdamarını koparırdı

Allah’ın Resûlü (sav) Allah’ın kitabına muhalefet etmez

Allah’ın kitabına muhalefet eden de Allah’ın Resûlü olamaz

Nebi (sav)’den Kur’an’a aykırı olarak hadis rivayet eden kimseyi red Peygamber (sav)’i red ve onu yalanlama değildir Bu

ancak

Peygamber (sav)’den batıl rivayette bulunan kimseyi reddir

Töhmet bu kimseyedir

Peygamber (sav)’e değil

Onun için Peygamber (sav)’in söylediği her şey

işitelim

işitmeyelim

başımız gözümüz üstünedir

Buna iman eder

ve Allah’ın Resûlünün söylediğine

olduğu gibi şehadet ederiz

Ve yine şehadet ederiz ki O (sav)

Allah’ın nehyettiği bir şeyi emretmez

Allah’ın bağladığı bir şeyi koparmaz

Allah’ın tavsif ettiği bir şeyi ona aykırı bir şekilde tavsif etmez

Şehadet ederiz ki O (sav) bütün işlerde Allah’la muvafıktır

Bidat olabilecek hiç bir şey yapmamış

Allah azze ve celle’nin söylediği söze hiç bir şey katmamış ve zorlayıcılardan olmamıştır

Onun için Allah Teala; “Kim peygambere itaat ederse

Allah’a itaat etmiş olur” (Nisa 80)

buyurmuştur

( el-Alim 26-27)

Ebu Yusuf: “Rivayetler çoğaldıkça bunlar arasından

bilinmeyen

fıkıh ehlinin bilmediği

Kitab’a ve Sünnete uygun olmayan rivayetler ortaya çıkar

Şaz hadislerden sakın

hadisçilerin ve fukahanın bildikleri (kabul ettikleri) ile

Kitap ve Sünnete uygun olanları al

diğerlerini buna göre değerlendir

Çünkü Kur’an’a muhalif olan HzPeygamber (sav)’den rivayet edilmiş dahi olsa ondan değildir

” (Ebu Yusuf

er-Redd

31)

Ebu Yusuf bu görüşünü

Hz

Peygamber (sav)’e isned ettiği şu hadisle de teyid eder: “Rasulullah (sav) ölüm döşeğinde şöyle dedi: “Ben yalnızca Kur’an’ın haram kıldıklarını haram kılarım Allah’a yemin ederim ki benim adıma bir şeye (beni bahane ederek) sarılmasınlar” (Ebu Yusuf er-Redd

31)

devamla şöyle der: Kur’an ve bildiğin (senin için maruf olan) sünneti kendine önder ve rehber yap

Buna tabi ol

Kur’an ve Sünnetten sana manası açık gelmeyen meseleleri buna kıyas et

Ebu Yusuf bu konuda daha açık bir rivayeti

Evzâî’ye yönelttiği bir itiraz vesilesiyle yaptığı şu tavsiyeden sonra zikretmektedir: “herkesin bildiği (kabul ettiği) hadisi al

şazz olandan sakın

Bize İbn Ebi Kerime

Ebu Cafer’den

o da Rasulullah (sav)’tan şöyle rivayet etti: “Rasulullah (sav) yahudileri çağırarak onlara bazı şeyler sordu

Onlarda anlattılar ve Hz

İsa (as) konusunda yalan söylediler

Bunun üzerine Nebi (sav) minbere çıktı ve insanlara hitaben şöyle dedi: “Benden hadisler yayılacak size gelenlerden Kur’an’a uygun olanlar bendendir Kur’an’a aykırı olanlar benden değildir” ( Ebu Yusuf er-Redd

24-25)

HZ

ÖMER (RA)’İN TAVSİYESİ :“Hz

Ömer (ra)

Kûfe’ye giden Ensardan bir grubu uğurlarken onlara şöyle der:

siz arı vızıltısı gibi Kur’an okuyan (çok olduklarından kinaye) bir kavme gidiyorsunuz

Peygamber (sav)’den rivayeti azaltın Bu konuda bende sizinle beraberim

Bunun üzerine Karaza şöyle dedi: “Bundan sonra

Rasulullah (sav)’dan hadis rivayet etmeyeceğim

” (er-Redd

30)

[ek: Sahabe’den Munakka’ b

Husayn: “ Kur’an ile örtüşen sünnete uygun olan hadislerden başka hiç hadis rivayet etmedim Çünkü Peygamber adına hayatında yalan isnad ediliyordu Ölümümden sonra neler yapılmaz ki?" (İbn Hacer

el-ısabe)]

Rasulullah (sav): “Benden sonra hadisler çoğalacak benden bir hadis rivayet edilirse onu Allah’ın kitabına arzedin uyuyorsa kabul edin bilin ki o bendendir Allah’ın kitabına uymuyorsa reddedin bilin ki ben ondan berîim” (Serahsi

usul 1-365

Şafi’ı bu rivayeti er-risale’sinde tenkit eder

225-226)

Rasulullah (sav): “Allah’ın kitabında olmayan her şart batıldır ve Allah’ın kitabı en haklı olandır” (Serahsi

usul 1-364) Hz

Aişe’nin rivayet ettiği hadisin ilgili kısmı şöyledir:“ Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: “İnsanlara ne oluyorda Allah’ın kitabında olmayan şartları

şart olarak ileri sürüyorlar

Kim Allah’ın kitabında olmayan bir şartı şart koşarsa bu batıldır

Böyle yüz şart ileri sürülse bile Allah’ın şartı en haklı ve en güvenilir olanıdır

” (Buharî

büyu

67) Serahsi

“Buradaki şarttan murad

Allah’ın kitabına muhalif olan her şarttır

yoksa şartın kendisinin Kur’an’da yer almaması değildir

Çünkü bu hadisin kendisi de kitapta yer almıyor

Bundan anlıyoruz ki

Allah’ın kitabına muhalif olan her hadis merduttur

” (Serahsi

usul I-365-364)

08-15-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hanefi Mezhebi Ve Hadis / Hanefi Mezhebi Ve Hadis Hakkında “İnsanların ihdas ettikleri ve kendilerinden ortaya koydukları şey onları hidayete ulaştırmaz Aslolan Kur’an-ı Kerim’in getirdiği ve HzPeygamberin davet ettiği insanlar arasında tefrika ortaya çıktığı devreye kadar HzPeygamberin ve ashabının yapmakta devam edegeldikleri şeylerdir Bundan başkası ile amel edenler bid’atçi ve kendiliklerinden ihdas edicilerdir”(İmam-ı Azam Ebu Hanife el vasiyye) [“Bu ümmetin evveli selefi ne ile ıslah olduysa sonra gelenleri de öyle ıslah olur O gün dinde olmayan şeyler bugün de dinden değildir”(İmam Malik) Rasulullah (sav) dedi ki: “Size iki şey bırakıyorum Onlara sımsıkı sarıldıkça katiyyen sapıklığa düşmezsiniz Allah’ın kitabı ve nebinizin sünneti” (El Muvatta) Tabiundan biri “Hz Peygamber Efendimiz (sav)’in nasıl bir ahlaka sahip olduğunu” merek etmiş HzAişe (ranha) validemize sormuş ve şu cevabı almıştır: “Resul-i Ekrem (sav)’in ahlakı Kur’an-ı Kerim’den ibaretti Sen Kur’an-ı Kerim’i okumuyor musun ?”(Müslim)] Kur’an’a uygunluk ya da Kur’an’a arz: İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu ProfDr İsmail Hakkı Ünal Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları 327 ilmi eserler 60 2 baskı Ankara 2001) Ebu Hanife: “Eğer bir kimse ‘Peygamber (sav)in her söylediğine inanıyorum ancak Nebi (sav) haksız (cevren) konuşmaz ve Kur’an’a muhalefet etmez’ derse bu onun Peygamber (sav)’i tasdik ettiğini ve Peygamberi Kur’an’a muhalefetten tenzih ettiğini gösterir Şeyet Peygamber (sav) Kur’an’a muhalefet etse ve Allah’a karşı haktan başka bir şey söyleseydi Allah Teala “Eğer Muhammed bize karşı ona (Kur’an’a) bazı sözler katmış olsaydı biz onu kuvvetle yakalardık sonra onun şah damarını koparırdık hiç biriniz de onu koruyamazdınız” (Hakka 44-47) kavline uygun olarak onu kuvvetle yakalar ve şahdamarını koparırdı Allah’ın Resûlü (sav) Allah’ın kitabına muhalefet etmez Allah’ın kitabına muhalefet eden de Allah’ın Resûlü olamaz Nebi (sav)’den Kur’an’a aykırı olarak hadis rivayet eden kimseyi red Peygamber (sav)’i red ve onu yalanlama değildir Bu ancak Peygamber (sav)’den batıl rivayette bulunan kimseyi reddir Töhmet bu kimseyedir Peygamber (sav)’e değil Onun için Peygamber (sav)’in söylediği her şey işitelim işitmeyelim başımız gözümüz üstünedir Buna iman eder ve Allah’ın Resûlünün söylediğine olduğu gibi şehadet ederiz Ve yine şehadet ederiz ki O (sav) Allah’ın nehyettiği bir şeyi emretmez Allah’ın bağladığı bir şeyi koparmaz Allah’ın tavsif ettiği bir şeyi ona aykırı bir şekilde tavsif etmez Şehadet ederiz ki O (sav) bütün işlerde Allah’la muvafıktır Bidat olabilecek hiç bir şey yapmamış Allah azze ve celle’nin söylediği söze hiç bir şey katmamış ve zorlayıcılardan olmamıştır Onun için Allah Teala; “Kim peygambere itaat ederse Allah’a itaat etmiş olur” (Nisa 80) buyurmuştur ( el-Alim 26-27) Ebu Yusuf: “Rivayetler çoğaldıkça bunlar arasından bilinmeyen fıkıh ehlinin bilmediği Kitab’a ve Sünnete uygun olmayan rivayetler ortaya çıkar Şaz hadislerden sakın hadisçilerin ve fukahanın bildikleri (kabul ettikleri) ile Kitap ve Sünnete uygun olanları al diğerlerini buna göre değerlendir Çünkü Kur’an’a muhalif olan HzPeygamber (sav)’den rivayet edilmiş dahi olsa ondan değildir” (Ebu Yusuf er-Redd31) Ebu Yusuf bu görüşünü HzPeygamber (sav)’e isned ettiği şu hadisle de teyid eder: “Rasulullah (sav) ölüm döşeğinde şöyle dedi: “Ben yalnızca Kur’an’ın haram kıldıklarını haram kılarım Allah’a yemin ederim ki benim adıma bir şeye (beni bahane ederek) sarılmasınlar” (Ebu Yusuf er-Redd 31) devamla şöyle der: Kur’an ve bildiğin (senin için maruf olan) sünneti kendine önder ve rehber yap Buna tabi ol Kur’an ve Sünnetten sana manası açık gelmeyen meseleleri buna kıyas et Ebu Yusuf bu konuda daha açık bir rivayeti Evzâî’ye yönelttiği bir itiraz vesilesiyle yaptığı şu tavsiyeden sonra zikretmektedir: “herkesin bildiği (kabul ettiği) hadisi al şazz olandan sakın Bize İbn Ebi Kerime Ebu Cafer’den o da Rasulullah (sav)’tan şöyle rivayet etti: “Rasulullah (sav) yahudileri çağırarak onlara bazı şeyler sordu Onlarda anlattılar ve Hzİsa (as) konusunda yalan söylediler Bunun üzerine Nebi (sav) minbere çıktı ve insanlara hitaben şöyle dedi: “Benden hadisler yayılacak size gelenlerden Kur’an’a uygun olanlar bendendir Kur’an’a aykırı olanlar benden değildir” ( Ebu Yusuf er-Redd 24-25) HZÖMER (RA)’İN TAVSİYESİ :“HzÖmer (ra) Kûfe’ye giden Ensardan bir grubu uğurlarken onlara şöyle der: siz arı vızıltısı gibi Kur’an okuyan (çok olduklarından kinaye) bir kavme gidiyorsunuz Peygamber (sav)’den rivayeti azaltın Bu konuda bende sizinle beraberim Bunun üzerine Karaza şöyle dedi: “Bundan sonra Rasulullah (sav)’dan hadis rivayet etmeyeceğim” (er-Redd 30) [ek: Sahabe’den Munakka’ b Husayn: “ Kur’an ile örtüşen sünnete uygun olan hadislerden başka hiç hadis rivayet etmedim Çünkü Peygamber adına hayatında yalan isnad ediliyordu Ölümümden sonra neler yapılmaz ki?" (İbn Hacer el-ısabe)] Rasulullah (sav): “Benden sonra hadisler çoğalacak benden bir hadis rivayet edilirse onu Allah’ın kitabına arzedin uyuyorsa kabul edin bilin ki o bendendir Allah’ın kitabına uymuyorsa reddedin bilin ki ben ondan berîim” (Serahsi usul 1-365 Şafi’ı bu rivayeti er-risale’sinde tenkit eder225-226) Rasulullah (sav): “Allah’ın kitabında olmayan her şart batıldır ve Allah’ın kitabı en haklı olandır” (Serahsi usul 1-364) HzAişe’nin rivayet ettiği hadisin ilgili kısmı şöyledir:“ Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: “İnsanlara ne oluyorda Allah’ın kitabında olmayan şartları şart olarak ileri sürüyorlar Kim Allah’ın kitabında olmayan bir şartı şart koşarsa bu batıldır Böyle yüz şart ileri sürülse bile Allah’ın şartı en haklı ve en güvenilir olanıdır” (Buharî büyu67) Serahsi “Buradaki şarttan murad Allah’ın kitabına muhalif olan her şarttır yoksa şartın kendisinin Kur’an’da yer almaması değildir Çünkü bu hadisin kendisi de kitapta yer almıyor Bundan anlıyoruz ki Allah’ın kitabına muhalif olan her hadis merduttur” (Serahsi usul I-365-364)