|
Prof. Dr. Sinsi
|
Marmara Bölgesi Hakkında Genel Bilgi
Marmara Bölgesinin Genel özellikleri
Marmara Bölgesi özellikleri
Marara Bölgesi Hakkında Bilgi
 Yüz ölçüm bakımından altıncı büyük bölgemizdir
Karadeniz, Marmara ve Ege olmak üzere üç denize komşudur İstanbul ve Çanakkale boğazları bu bölgede yer alır Hem Asya, hem de Avrupa kıtasında yer alır
YER ŞEKİLLERİ
Türkiye'nin ortalama yükseltisi en az olan bölgesidir Bölge'nin en önemli yükseltilerini, güneyde Samanlı Dağları ile Uludağ, kuzeyde Yıldız Dağları oluşturur
Bölgenin en yüksek dağı ise 2543 metre ile Uludağ'dır
Bölgede alçak tepelik alanlar ile hafif dalgalı düzlükler geniş alan kaplar Bölgenin en önemli ovaları, Ergene, Sakarya (Adapazarı), Bursa ve Balıkesir ovalarıdır
Güney Marmara kıyıları girintili - çıkıntılıdır Erdek, Bandırma, Gemlik ve İzmit körfezleri önemli girintilerdir
Kapıdağ Yarımadası dalga biriktirmesi sonucu oluşan tombolo özelliği gösterir
Kuzey kıyılarında fazla girinti – çıkıntı yoktur Burada dalga aşındırması ile falezler oluşmuştur
İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile İstanbul’daki Haliç, ria tipi kıyı özelliği gösterir
Yer şekillerinin sade olması nedeniyle;
•Ulaşım kolaydır
•Tarım alanları fazladır
•Gerçek yüz ölçümü ile izdüşüm yüzölçümü arasında fark azdır
Ortalama yüksekliği az olduğundan;
•Fiziki haritalarda yeşil rengin en fazla kullanıldığı bölgedir
•Akarsuların hidroelektrik potansiyeli azdır
•Gerçek sıcaklık değerleri ile indirgenmiş değerleri arasında fark azdır
AKARSU VE GÖLLERİ
Sakarya'nın aşağı kesimi, Meriç nehri ve Susurluk ırmağı başlıca akarsularını oluştururlar
Bölgenin yükseltisinin az olması, akarsuların akış hızını azaltır Bu nedenle bölge akarsularının enerji potansiyeli azdır
Ayrıca akarsuların yatak derinliklerinin azlığı ve yüzey şekillerinin elverişli olmaması, baraj yapımını zorlaştırır
Bölgedeki Manyas (Kuş Gölü), Ulubat , İznik ve Sapanca gölleri tektonik kökenlidir Büyük ve Küçük Çekmece gölleri ile Durusu (Terkos) gölü ise kıyı set gölüne örnektir
İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ
Marmara Bölgesi’nde Akdeniz, Karasal ve Karadeniz iklimlerinin geçiş özellikleri görülür
Bölgeye ortalama 600 - 700 mm yağış düşmektedir Bölge genelinde en fazla yağış cephelerin etkisiyle kışın düşmektedir
Güney Marmara’nın dağlık iç kesimleri ile Ergene havzası’nda karasal iklim görülür Bu sebeple buralarda kışlar soğuk ve kar yağışlı geçmektedir Bitki örtüsü ormanların tahrip edilmesiyle oluşan antropojen bozkırdır
Marmara ve Ege Denizi çevresindeki yerlerde 300-400 m yüksekliğe kadar olan alanlarda Akdeniz geçiş iklimi etkilidir
Akdeniz ikliminin görüldüğü bu yerlerde maki toplulukları bulunur Güney Marmara’nın yüksek kesimlerinde ise iğne yapraklı ormanlar yer alır
Karadeniz kıyı şeridinde Karadeniz iklimi görülür Buralarda yağış miktarı fazladır Bu sebeple buralarda ormanlar geniş alan kaplar Orman varlığı bakımından bölge dördüncü sırada yer almaktadır
NÜFUS VE YERLEŞME
Nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgemizdir
Kentleşme oranının en fazla olduğu bölgemizdir
Sanayi sektöründe çalışan nüfusun en fazla olduğu bölgemizdir
Diğer bölgelerden en fazla göç alan bölgemizdir Nüfusun hızla artmasının en önemli nedeni göçlerdir
Bölgede nüfus düzenli dağılmamıştır Nüfus yoğunluğu en fazla olan bölüm Çatalca-Kocaeli bölümüdür
Yıldız Dağları Bölümü ile Biga ve Gelibolu yarımadaları seyrek nüfuslanmıştır Nüfusun seyrek olmasında; yer şekillerinin engebeli olması, ulaşım ve sanayinin gelişmemiş olması etkili olmuştur
TARIM VE HAYVANCILIK
Marmara Bölgesi, bölge yüzölçümüne göre ekili - dikili alanları oranının en fazla olduğu bölgemidir
Bölgede yapılan tarımda modern yöntemler yaygın olarak kullanılır Tarımda verim yüksektir Ancak bölge nüfusu fazla olduğundan üretim tüketimi karşılamaz
Bölgede aynı anda, üç değişik iklim tipinin görülmesi, tarım ürün çeşidini artırmıştır
Bölgede yetiştirilen başlıca tarım ürünleri;
Ayçiçeği
Türkiye'de en yoğun olarak bu bölgede yetiştirilir Özellikle Trakya'nın iç kısımlarında Ergene Havzası 'nda yetiştirilmektedir
Pirinç
Ülkemiz pirincinin yarıdan fazlası bu bölgeden elde edilir Özellikle Ergene ve Meriç ırmağı çevresinde yetiştirilmektedir
Zeytin
Bölgenin özellikle Akdeniz iklimi etkisi altındaki güney kıyılarında yetiştirilir Gemlik zeytinleri ülkemizin en kaliteli sofralık zeytinlerini oluşturur
Buğday
Buğday, bölgenin hemen hemen her tarafında yetiştirilir Çeşitli endüstri bitkileri ile (özellikle şekerpancarı) nöbetleşe ekilir
Mısır
Mısır, sulama imkanı olan yerler ile Karadeniz ikliminin görüldüğü bölgenin kuzey kıyılarında tarımı yapılmaktadır
Şeker pancarı
Şeker fabrikalarının bulunduğu Alpullu, Adapazarı ve Susurluk çevresinde sulanabilen alanlarda üretilir
Tütün
Bölgenin çeşitli yörelerinde üretimi yapılmakla beraber, kaliteli tütünler Adapazarı ovasında yetiştirilir
Bölgede ayrıca fındık, keten, sebze ve meyve tarımı yapılmaktadır
Marmara ahır ve kümes hayvancılığının en fazla geliştiği bölgemizdir Bu durum bölgede tüketici nüfusun fazlalığı ve pazarlama sorununun çözülmüş olması ile ilgilidir
Bölgede Yıldız Dağları Bölümü ile Tekirdağ, Balıkesir ve Çanakkale çevresinde mera hayvancılığı şeklinde büyük ve küçükbaş hayvancılık yapılır
Bölgede ayrıca Güney Marmara Bölümünde ipekböcekçiliği, boğazlarda balıkçılık yoğun olarak yapılmaktadır
Balıklar mevsime göre sıcak denizlerden soğuk denizlere, soğuk denizlerden sıcak denizlere göçerler Bu göçlerin yapıldığı boğazlar balıkçılığa elverişli alanları oluşturur
YERALTI KAYNAKLARI
Bor mineralleri:Marmara bölgesi bor minerallerinin en fazla çıkarıldığı bölgemizdir Çıkarıldığı yerler; Balıkesir (Bigadiç, Susurluk) ve Bursa (MKemalpaşa)’dır
Mermer: Balıkesir -Marmara Adası Bursa ve Bilecik'te kaliteli mermer yatakları vardır
Linyit: Çanakkale-Çan ve Bursa-Orhaneli’nde çıkarılır
Doğalgaz:Kırklareli - Hamitabat ve Tekirdağ-Hayrabolu’da çıkarılır
SANAYİ
Ekonomik yönden en gelişmiş bölgemizdir
Sanayi kesiminde çalışan işçilerin yarıya yakını bu bölgemizdedir Sanayi ürünlerinin üçte birinden fazlası bu bölgeden elde edilir
Bölgede Sanayinin Gelişmesinde;
• Hammadde temininin kolay olması,
• Hinterlandının geniş olması,
• Ulaşım kolaylığı (en fazla etkili olmuştur),
• İşgücünün fazla olması,
• Pazarlama kolaylıkları,
• Tüketici nüfusun fazla olması, etkili olan faktörlerdir
Pamuklu , Yünlü ve İpekli Dokuma: Bursa ve İstanbul
Hazır Giyim ve Trikotaj: Bursa ve İstanbul
Halı – Kilim Dokumacılığı: İzmit- Hereke
Deri Giyim ve Ayakkabı: İstanbul
Otomotiv: Bursa, Sakarya, Kocaeli, İstanbul
Gemi yapımı: İstanbul ve Kocaeli
Demir yolu araçları (Vagon): Sakarya
Elektrikli ev aletleri: İstanbul, Bursa
Savunma sanayii: Sakarya’da tank ve palet fabrikası vardır
Petro-Kimya sanayii: İzmit (İpraş)
Otomobil lastiği: Kocaeli ve Sakarya
Kimyasal gübre: Balıkesir- Bandırma, Kocaeli-Yarımca, Bursa-Gemlik
Seramik ve Porselen:İstanbul, Çanakkale, Bilecik (Söğüt ve Bozüyük), Kocaeli-Yarımca
Cam Sanayii: Kırklareli, Kocaeli-Gebze
İlaç Sanayii: İstanbul ve Sakarya
Boya Sanayii: İstanbul ve Kocaeli
Kağıt: Kocaeli ve Balıkesir
Mobilya: İstanbul ve Bursa-İnegöl
Konserve Sanayii: İstanbul, Bursa, Balıkesir, Çanakkale
Şeker Sanayii: Kırklareli –Alpullu, Balıkesir- Susurluk, Sakarya
Bitkisel Yağ Sanayii: Bursa, Balıkesir, Edirne ,Tekirdağ
TİCARET
Türkiye’de iç ve dış ticaretin en fazla geliştiği bölgemizdir Bölge ticaretinde tarım , sanayi ve ulaşımın çok gelişmiş olmasının rolü büyüktür
Ülkemize gelen ithal mallarının büyük bir kısmı İstanbul’a getirilmekte ve buradan Türkiye’ye dağıtılmaktadır
Bölge’de üretilen tarımsal ve sanayi ürünleri İstanbul limanından ihraç edilmektedir
TURİZM
Doğal güzellikleri ve tarihsel değerleri ile İstanbul, Bursa, Çanakkale, Marmara kıyıları önemli turistik merkezlerdir
Özellikle Güney Marmara kıyılarında yaz turizmi gelişmiştir Uludağ, yalnızca bölgenin değil, ülkemizin de en önemli kış turizmi alanıdır Marmara Bölgesi, turizmden en çok gelir elde eden bölgedir (%48)
BÖLÜMLERİ
YILDIZ DAĞLARI BÖLÜMÜ
Bölümde Kırklareli ili bulunmaktadır
Bölüm Karadeniz'in kuzeyinde Karadeniz'e paralel uzanan Yıldız Dağları'nı (Istranca) ve çevresini içine alır Ortalama yükseltisi 800 m civarındadır
Karadeniz ikliminin etkisiyle bölümde daha çok yayvan yapraklı ormanlar yaygındır
Bölüm, Marmara'nın diğer bölümlerine göre işlek ulaşım yollarından uzakta yer alır Bundan dolayı bölgenin en seyrek nüfuslu bölümüdür Yerleşim merkezleri İstanbul'a doğru uzanan yolların üzerine kurulmuştur
Bölümün dağlık kesimlerinde küçükbaş hayvancılık yapılırken, dağ eteklerinde ahır hayvancılığı (mandıra) gelişmiştir
Tarım, Yıldız Dağları'nın güney eteklerindeki plâtoluk alanlarda yapılmaktadır Ancak, tarım yapılan yerler sınırlıdır
Yıldız dağları bölümünde halkın bir kısmı ormancılıkla uğraşmaktadır
Ekonomimize en büyük katkısı hayvancılık ve ormancılıktır
ERGENE BÖLÜMÜ
Edirne ve Tekirdağ illerini içine alan bölümdür
Bölümde özellikle kışın Balkanlar'dan gelen soğuk hava kütlelerinin etkisiyle kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kurak olan karasal iklim şartları yaşanır Bundan dolayı tabii bitki örtüsü bozkırdır
Ekili - dikili alanların en fazla olduğu bölümlerden biridir Verimli topraklara sahip olması nedeniyle bir çok tarım ürünü bu bölümde yetiştirilir Bunların başında ayçiçeği, pirinç, şekerpancarı ve buğday gelir Özellikle ayçiçeğinin en fazla üretildiği bölümdür
Ahır hayvancılığı gelişmiştir Türkiye'yi Avrupa'ya bağlayan kara ve demir yolları, bu bölümde yer alan Edirne'den Avrupa'ya açılır
GÜNEY MARMARA BÖLÜMÜ
Bursa, Bilecik, Yalova, Balıkesir ve Çanakkale illerini içine alan bölümdür
Bölümde, özellikle kıyı şeridinde Akdeniz iklimi görülür Buna bağlı olarak karakteristik bitki örtüsü makidir
Bölümdeki eğimli arazilerde ve kıyı kesimde zeytin yetiştiriciliği yaygındır İç kısımlarda ise şekerpancarı, tütün, ayçiçeği, pamuk gibi tarım ürünleri yetiştirilir
İpekböcekçiliğinin en fazla geliştiği bölümümüzdür Özellikle Bursa-Gemlik çevresi gelişmiştir
Bölümün dağlık kesimlerinde küçükbaş hayvancılık gelişmiştir Ancak son yıllarda en fazla gelişme gösteren hayvancılık kolu kümes hayvancılığıdır
Ova kenarlarında kurulmuş modern çiftliklerde ahır hayvancılığı yapılır Karacabey harasında devlet tarafından yarış atları yetiştirilmektedir
Bölümde nüfus, Bursa çevresi gibi verimli ovalarda toplanırken, bölümün batı kesiminin dağlık ve engebeli olmasından dolayı nüfus yoğunluğu azalmıştır
Bölümün en büyük şehri Bursa'dır Bursa, sanayi şehri olmakla birlikte aynı zamanda tarım ve turizm şehridir
ÇATALCA-KOCAELİ BÖLÜMÜ
İstanbul, Kocaeli ve Sakarya illerini içine alan bölümdür
Bölüm, Anadolu'yu Trakya'ya bağlayan yolların üzerinde iki yarımadadan oluşur Bu bölüm, aşınarak düzleşmiş platolardan meydana gelmiştir
Bölümün Karadeniz kıyılarında Akdeniz iklimi ile Karadeniz ikliminin geçiş özelliği görülür Marmara kıyılarında ise daha çok Akdeniz iklimi görülür
Marmara Bölgesi'nin en fazla nüfuslanmış bölümüdür Sanayileşmeye bağlı olarak İstanbul ve İzmit birbirine bağlanmış durumdadır
Bölümün (aynı zamanda Türkiye'nin) en büyük şehri İstanbul'dur Her türlü sanayi kolunun bulunduğu iç ve dış ticaretin yapıldığı, bütün ulaşım yollarının yoğun olarak kullanıldığı kültür ve ticaret merkezidir
Bölümde, tarım daha çok Aşağı Sakarya Ovası'nda yapılır Bu bölümde ayçiçeği, mısır, tütün, patates, fındık ve şekerpancarı gibi bitkilerinin tarımı yapılır
Türkiye’de sanayinin en fazla gelişmiş olduğu bölümdür Sanayileşmeye paralel olarak bölüm sermayenin en fazla toplandığı yerdir Bankacılık ve sigortacılık sektörünün oldukça gelişmiş olduğu bölüm Türkiye’de iç ve dış ticaretin en fazla geliştiği yerdir
Türkiye’nin en büyük limanı olan İstanbul limanı bu bölümdedir
|