|
Prof. Dr. Sinsi
|
Tekirdağ Yöresi Gelenek Ve Görenekleri
tekirdağın gelenekleri,tekirdağın gelenek görenekleri,tekirdağ örf ve adetleri
TEKİRDAĞ ÖRF-ADET-GELENEK-GÖRENEKLERİ
DOĞUM
Doğum, hemen her zaman mutlu bir olay olarak kabul edilmiştir Doğum toplumda ana ve babaya duyulan saygıyıarttırır Çağlar boyudoğuma ve onun kendi bünyesi içindeki evrelerine bir takım geçiş töreleri vetörenleri eşlik ederler İnançlar ve gelenekler insanları gebelik öncesindenbaşlayarak bir takım âdetlere uymaya ve bu âdetlerin gerektirdiği işlemleriyerine getirmeye zorlamaktadır Doğumun çevresinin yüzlerce âdet, inanç dinsel ve büyüsel özlü işlemle örülü olduğunu görüyoruz (Örnek,1995:132)Tekirdağ'da doğumla ilgili âdet, inanma ve bunlara bağlı pratiklergünümüzde de sürmektedir Yeni kuşak bir yönden âdetlere uyarken diğeryönden de tıbbın sağladığı her türlü imkandan yararlanmaktadır
Çocuğa Ad Koyma
Türklerde ad vermenin köklü bir geleneği vardır Tekirdağ'da ad koyma dinsel nitelikli bir törenle olur
Doğumdan üç gün sonra adı konulur Çocuğun ailesi yemekler hazırlayarak"üç yemeği" adı verilen toplantıda hoca bebeğin kulağına ezan okur, adıkonur ve 3 defa kulağına bağırılır Eski yıllarda çocuğa aile büyüklerinin adı verilmesi âdeti yaygındı Son yıllarda aile büyüklerinin adları göbek adıolarak konulup nüfusa yazdırılmıyor Kabirde göbek adı ile çağrılacağıinancıyla eski adlar verilirTekirdağ'da daha önce çocukları yaşamayan aileler, çocuklarının yaşaması dileğiyle belli adlar koyarlar Cılız ve hastalıklı çocukların adı ağırgeldi diyerek adları değiştirilir Günümüzde çocuklara konulan adlara bağlıbulundukları kültür çevrelerinin beğenisi hakim olmaktadır Eski adlarkoymaktan kaçınmaktadırlar
EVLİLİK
Evlenme, kadınla erkeğin aile kurmak için yasaca birleşmeleridirKızın ve erkeğin sosyalleşme sürecinin önemli bir aşamasıdır Ailelerarasında dayanışmayı, toplumsal ve ekonomik ilişkiyi belirler, düzenlerEvlenme törenleri bağlı bulunduğu kültür tipinin öngördüğü belirli kurallarave kalıplara uydurularak gerçekleştirilir Evlenme, tören, töre, âdet, gelenek,görenek ve inanma bakımından zengin bir tablo çizer (Örnek, 1985:185)Evlenme törenleri bir dini toplumsal olayı da içine alır Evlenmetörenleri köy ortamında bir bayram şenliği olarak algılanır Ulusal yapının oluşmasında bir çok değer ve davranışın kazanılması yönüyle evlenmetörenleri fonksiyonel etkinlik gösterir Toplumların tarihi ve ekonomikyapıları yerleşim şekilleri, üretim şekilleri ve gelenekleri kısmen kültürlerievlenme biçimlerini belirlemektedir (Balaman, 1973:135)
Evlilik Çağı
Tekirdağ'da kızlar 17-18, erkekler askerlik dönüşü 22-23 yaşındaevlenme çağına gelmiş olarak kabul edilirler Evlilikte akraba olmaması şartıaranır Evlenmede "sıra gütme" adı verilen bir tür sıra gözetimi vardırÖncelikle abla ve ağabeylerin evlenmelerine dikkat edilir Ancak bu önemlibir engel değildirEvlenme yaşına gelen gençler evlenme isteklerini evin büyüklerinesöyleyemezler Çeşitli yollara başvurarak bu dileklerini belli ederlerBir kaçını şöylece sıralayabiliriz Ayakkabıları ters çevirme, devamlı of çekme,süpürgenin üstüne oturma vb
Kız Bakma - Kız Görme:
Tekirdağ'da evlenme çağına gelen oğullarına ailesi önce beğendiğibir kız olup olmadığını sorar Eğer oğlan kız beğenmeyi ailesine bırakırsaailesi önce çevreden soruşturarak kız arar Kız ararken kızda ve ailesinde
ahlâkî yapı, maddî durum, fiziki vb özellikleri arar Oğlanın beğendiği birkız varsa aynı özellikler soruşturularak araştırılır Çevredeki evlenme törenleri, kızlarla erkeklerin birbirlerini görüp tanışma ortamlarıdır Eğer birkıza karar verilirse kız evine görücü gönderilirGörücüler oğlanın annesi, teyzesi, halası, yengesi ve komşukadınlardır Kız evi bu ziyaretin nedenini sezer Gelin adayı kız gelenlerigüler yüzle karşılar Teker teker ellerini öper El öpme sırasında ve ziyaretboyunca kız belli edilmeden incelenir Vücutça bir kusuru olup olmadığınadikkat edilir Yürüyüşü, oturması,kalkması, davranışları gözlenir Evin temizlik ve düzenine bakılırKız beğenilmişse, görücülerden yaşlı bir hanım kızı beğendiklerini,uygun görürlerse kararlaştırılacak bir günde erkeklerin kızı istemeye gelip
gelemeyecekleri sorar Kızın annesi ya da yakınlarından biri bu tekliftenmemnun kılmışsa "Madem ki siz münasipgördünüz, kısmetse olur Ama birkere de erkeklere danışalım" der Görücü misafirler uğurlanır
Kız İsteme-Söz Kesme
Kız evinde erkekler, oğlanın mesleğini, iyi ve kötü alışkanlıklarınıbelli etmeden araştırırlar İyi olduğuna kanaat getirilirse oğlan evine bir günverirler Kız istemek için oğlanın ailesinden, akrabalarından, işarkadaşlarından çevrede saygınlığıyla tanınan kişilerden oluşan bir gruplakızı istemek üzere kız evine giderlerGelinlik kız her birinin elini öperek "hoş geldiniz" der Kadınlar birdaha da erkek misafirlerin yanına çıkmazlar Yalnız kız arada bir şeker kolonya, çay, kahve vb ikram etmek üzere odaya girip çıkar Gelinlik kızınüzerinde en güzel elbisesi vardır Erkekler selamlaşıp , hatır sorduktan sonratanışırlar, sohbet ederler Bir süre sonra sedirde oturan erkek evinden bir kişi ayağa kalkarak "Haydin başlayalım" diyerek odanın ortasına gelir Bununüzerine kız evinden bir kişi kalkarak karşısına geçer Bunlar kız ve erkekevinin en yakın akrabalarıdır Önceden seçilirler Bunlar nişan, takı, karşılıklı hediyeler, eşyalar ve baba hakkı (başlık parası) konusunda konuşupanlaşırlarBaba hakkı son yıllarda çok azalmıştır Baba hakkının temelindeekonomi ve evlilik kurumuna saygı yatmaktadır Baba hakkıyla kızın ailesine düğün masraflarında katkı, evlenme yoluyla evden ayrılan iş gücünüve ekonomik güçlüğü karşılamak amaçlanmaktadır
Kızın verilmesi kesinleşince söz kesilir Kız evi söz bohçası verirDüğün için kız tarafına terlik, çorap, ayakkabı, tuvalet takımı, nişan elbisesive çeyiz eksiklerini tamamlamak için patiska vb verilir Oğlan tarafı daevlerindeki kişi sayısı kadar, yakın akrabalar dahil bohça isterSöz kesiminde erkek tarafı kıza grep, çorap, elbiselik kumaş, terlik vb olan bohça verir Kız tarafı da söz bohçasına mendil, gömlek, kravat,çorap vb söz kesti alameti olarak koyar 'Bohçalar karşılıklı verilince sözkesilmiş olur Odada bulunanlar kız ve oğlan babasına "Hayırlı uğurlu olsun" vbşeklinde iyi dilek ve temennilerde bulunurlar Kız tarafından birisi lokum ve şeker ikram eder Müstakbel gelin odada bulunan herkesin elini öper,kızın eline bir miktar para verilir Nişan günü tesbit edilerek dağılırlar
Nişan
Nişan evliliğe atılan ilk adımdır Bu törenle kız ve oğlanın evlenme istekleri çevreye duyurulmuş olur Nişan kız evinde yapılır Nişan günü kızevi oğlan evi tarafından istenilen bohçaları yanında bir tepside nişan tatlısınıoğlan evine gönderir Oğlan evi nişan tatlısını nişan alameti olarak konukomşu, akrabaya dağıtır Kız ve oğlan tarafının ve köy halkının hazırbulunduğu bir bahçede nişan töreni yapılır Yüzükler bu törende takılarak gençlerin nişanları ilan edilir Köy halkı bu tür törenlere büyük ilgi gösterirDaha sonra düğün günü kararlaştırılır
|