Prof. Dr. Sinsi
|
Bursa'nın Doğal Güzellikleri - Bursa'nın Tarihi Yerleri
Umur Bey Camisi (Osmangazi)
Bursa, Umur Bey Mahallesi, Kapıcı Caddesi’nde bulunan Umur Bey Camisi Sultan II Murad döneminde Timurtaş Paşa’nın oğlu Umur Bey yaptırmıştır Caminin giriş kapısının sağında ve solundaki duvarlara vakfiyesi yazılmıştır Bu vakfiyede Umur Bey’in caminin yakınında yaptırdığı hamamı, Tuz Pazarında hanı, Bursa’da bulunan bütün malı mülkü, İnegöl ‘deki değirmeni ve tarlalarının bu camiye vakfettiği yazılıdır
XV yüzyıl yapısı olan cami büyük bir avlunun içerisinde ve birbirlerinden 2 20 m lik açıklıkta bulunan 8 18 x 8 10 m ve 634 x6 60 m ölçülerinde iki bölüm halindedir Asıl ibadet yeri ile dört mermer sütunlu revak kısmından meydana gelmiştir Bu yapının tamamı ahşap çatı ile örtülmüştür İbadet mekanına basık kemerli bir kapıdan girilmektedir Bu kapının üzerinde küçük bir kubbecik bulunmaktadır Bu kapının her iki yanında ikişer pencere, güney batı duvarlarında da sivri kemer alınlıklı sekiz penceresi bulunmaktadır Mihrabın iki yanında birer sütuncuk, üzerinde de beş sıra halinde mukarnas dizisi vardır
Ekrem Hakkı Ayverdi, ibadet mekanının sağındaki minare ile birlikte 8 00 x 8 00 m ölçüsünde olduğunu ve öndeki kısmın sonradan eklendiğini ileri sürmektedir Caminin batısındaki minareye son cemaat yerindeki bir kapıdan çıkılmaktadır Minare kaidesi sekizgen olup bunun üzerinde silindirik tuğla gövde bulunmaktadır
Pir Emir Camisi (Osmangazi)
Bursa, Işıklar Askeri Lisesi’nin yakınındaki Pir Emir Sultan Camisini XVI yüzyılın başlarında Pir Emir Sultan Mehmet yaptırmıştır
Dikdörtgen planlı, 10 35 x 10 98 m ölçüsündeki cami tek kubbeli ibadet mekanı ile kuzey yönünde 5 17 x10 70 m ölçüsünde buna eklenen bir son cemaat yerinden meydana gelmiştir Son cemaat yeri ortadaki iki ayak yanlarda birer pencereli üç bölümlüdür Bu bölümlerden ortadaki daha dar olup üzeri tonoz iki yanlardakiler de ayna tonozla örtülüdür Buradaki kemerler Bursa kemerli olup duvarları üç sıra tuğla bir sıra kesme taş dizisinden meydana gelmiştir İbadet mekanına son cemaat yerinden mukarnaslı bir kapıdan girilmektedir İbadet mekanı köşelerdeki üçgenlerin taşıdığı, dıştan sekiz kasnaklı merkezi bir kubbe ile örtülmüştür İçeride alt sırada sekiz, üst sırada altı, kubbe kasnağında da dört sivri kemerli pencere ile içerisi aydınlatılmıştır Mihrap beş köşeli olup 0 65 m derinliğinde, 1 45 m genişliğindedir İki yanında stalaktitli sütuncuklar yedi sıralı mukarnaslarla bezenmiştir
Caminin beden duvarları üç sıra tuğla, bir sıra kesme taş ve bunların aralarında dikey tuğla dizisiyle örülmüştür
Caminin beden duvarlarına bitişik olan minareye ibadet alanının kuzey batı köşesindeki kapıdan çıkılmaktadır Altı köşeli, dışa çıkıntılı bir kaide üzerindeki minare gövdesi silindirik şekilde tuğladandır Ancak bu minare yakın tarihlerde yapılmıştır
Simkeş Camisi (Osmangazi)
Bursa Atatürk Caddesinde, Tuz Pazarı yakınındaki Simkeş Camisi’nin kitabesi günümüze ulaşmadığından ve vakıf kayıtlarında da bu konuda yeterli bir bilgiye rastlanmadığından ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir Yapı üslubundan XV yüzyılın sonlarında yapıldığı sanılmaktadır
Cami dikdörtgen planlı olup 7 00 x 7 35 m ölçüsünde ibadet yeri ile 2 55 x 6 68 m ölçüsünde dikdörtgen planlı bir son cemaat yeri bulunmaktadır Son cemaat yeri dört ayak ve bunları birbirine bağlayan Bursa kemerleri ile üç bölüme ayrılmıştır Bu bölümlerin üzeri ayna tonozlarla örtülmüştür İbadet mekanını örten kubbe dıştan sekizgen kasnaklı olup kubbeye geçiş Türk üçgenlerinin yardımıyla olmuştur İbadet mekanı kubbeli,son cemaat yeri de ayna tonozla örtülüdür Sonraki dönemlerde üzeri çatı ile örtülmüştür İbadet mekanın doğu ve batı duvarlarında birer pencere açılmıştır Mihrap dikdörtgen çerçeve içersinde sivri kemerli ve oldukça sadedir
1960 yıllarına kadar şahıs malı olan, son cemaat yerine odalar yapılan ve ibadet yeri de depo olarak kullanılan yapı kamulaştırılmış ve l970’li yıllarda ibadete açılmıştır
Sülüklü Cami (Osmangazi)
Bursa Çifte Fırınlar semtinde bulunan Sülüklü Cami’nin kitabesi bulunmamaktadır Yapı üslubundan ve kaynaklardan Kanuni Sultan Süleyman döneminde yapıldığı sanılmaktadır Sülüklü Cami denilmesinin nedeni bilinmemektedir Yunan işgali sırasında cami ve yanındaki mezarlar tahrip edilmiştir 1936 yılında halk tarafından onarılmış, bu onarım sırasında eski temellerinden yararlanılmıştır
Cami dikdörtgen planlı ve ahşap çatılıdır İlk yapılışında bulunan son cemaat yeri ibadet mekanına katılmıştır Mihrap ve minaresi orijinalliğini koruyabilmiştir
Kuzeybatı yönündeki minaresi beden duvarlarına bitişik olup silindirik tuğla gövdelidir
Sürmeli Mescidi (Osmangazi)
Bursa, Hisar semtinde , Sürmeli Sokak’ta bulunan Sürmeli Mescidi, Bursa’nın fethi sırasında şehre ilk giren ve burada ezan okuyan Ahi Hasan tarafından yaptırılmıştır
Mescit küçük bir yapı olup bugünkü yapı ile ilk yapı arasında büyük fark bulunmaktadır Kadro harici bırakılan yapı, vakıflar tarafından satılmış ve bir ev haline getirilmiştir
Şahabeddin Paşa Camisi (Osmangazi)
Bursa, Altıparmak Caddesi üzerinde bulunan Şahabeddin Paşa Camisi’ni Karamanlı Mehmet oğlu Mehmet Çelebi 1497’de Sultan I Murad ve Fatih Sultan Mehmet dönemi vezirlerinden Şahabeddin Paşa adına yaptırmıştır Bunu belirten, dört satırlık kitabesi nesih yazı ile mermer üzerine yazılmış ve giriş kapısı üzerine yerleştirilmiştir
Kitabe:
Mehmed Çelebi ibn-i Mehmed ki et Karamanı
Bu hub mesçide oldu safayla bani
Dokozyüzüç yıla vasi olmuştu tarihi
Ki hurrem eyledi bu huyle dili edvi
Cami ibadet mekanı ve son cemaat yeri olmak üzere iki bölümden yapılmıştır Caminin kuzeyindeki son cemaat yeri sonradan camekanla kapatılarak özelliğini yitirmiştir Buradan üzerinde kitabesi olan bir kapıdan ibadet mekanına geçilmektedir İbadet mekanı 9 80x 10 25 m ölçüsünde dikdörtgen olup üzeri ahşap çatı ile örtülüdür Mihrap diş yarım yuvarlak olup dikdörtgen çerçeve içerisine alınmıştır
Caminin kuzeybatı köşesindeki minaresine son cemaat yerinden açılan bir kapıdan çıkılmaktadır Sekizgen minare kaidesi yapının çatısına kadar yükselmekte olup bunun üzerinde silindirik gövde bulunmaktadır
Şeker Hoca Camisi (Osmangazi)
Bursa Ulu Camisi’nin arkasında bulunan Şeker Hoca Caddesi’ndeki Şeker Hoca Camisi’nin kitabesi bulunmadığından ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir Yapı şeklinden Çelebi Sultan Mehmet zamanında yapıldığı sanılmaktadır
Cami moloz taş duvarlı olup minare ve pencere kemerlerinde tuğla kullanılmıştır Dikdörtgen planlı cami 8 20 X 20 m ölçüsündedir Son cemaat yerinin doğu ve batısı duvar uzantıları ile kapalıdır Bugün üzeri ahşap çatılıdır Orijinal konumunda üç kemerli ve ahşap olduğu sanılmaktadır Son onarım sırasında camekanla kapatılmıştır İbadet mekanı duvarlara dayalı kasnaksız bir kubbe ile örtülüdür
Caminin doğusunda bulunan minareye son cemaat yerindeki bir kapıdan çıkılmaktadır Sekizgen kaide üzerinde tuğladan yuvarlak gövdelidir Gövdenin orta kısmında karelerden meydana gelmiş bir kuşakla dekore edilmiştir
Şerefüddin Paşa Camisi (Osmangazi)
Bursa Tuzpazarı Caddesi, Okçular Çarşısı içerisinde bulunan Şerefüddin Paşa Camisi Sultan II Murad’ın emirlerinden Şerafüddin Paşa tarafından yaptırılmıştır Ancak yapım tarihini belirten kitabesi günümüze gelememiştir
Cami 8 80 x 8 80 m ölçüsünde kare planlı olup, üzeri tek kubbe ile örtülüdür Duvarları iki sıra tuğla iki sıra taş dizisi ile yapılmıştır Caminin önünde iki paye ve yan duvar uzantılarının meydana getirdiği bir son cemaat yeri bulunmaktadır Bugün son cemaat yeri orijinal görünümünden uzaklaştırılmıştır İbadet mekanı alt sırada sekiz, üst sırada da altı pencere ile aydınlatılmıştır Mihrap basit çerçeveli sivri kemerli ve beş sıra stalaktitlerden meydana gelmiştir Bugün üzerine yağlı boya ile resimler yapılmış ve orijinalliğini yitirmiştir
Caminin batısındaki minareye son cemaat yerinden geçilmektedir İki sıra tuğla, bir sıra kesme taştan yapılan kaidenin üzerinde yuvarlak gövdeli minare bulunmaktadır
Şeyh Paşa Camisi (Dibekli Cami) (Osmangazi)
Bursa Hisar semtinde, Şahin Sokak’ta bulunan Şeyh Paşa Camisi’nin kapı kitabesinden öğrenildiğine göre Şeyh Paşa bin Şehabüddin bir Bayezit tarafından 1439 yılında yaptırılmıştır Sülüs yazı ile yazılmış 0 50 x 0 56 m ölçüsündeki kitabe:
Emere bi imareti haze’i mescide ve binalhi el-ab dü’l- muhtaç ila rahmetillahi ve gufranihi Şeyh Paşa
Bin Beyazıd fi eyyami devletis-sultani’l-azam mevla müluki’l arab ve’l-acem maliki
Ritabi’l-ümem fatihi’i bilad nasıru’l-ibade-s-sultan ibni-s-sultan bin es-sultan
Murad Han halledallahü sultanehu ve evzaha alela lemine bürhanehu fi şevval isna ve erbaine ve semane mie
“Bu mescidin imar ve binasını Arap ve Acem’in hükümdarlarının efendisi ümmetlerin sahubu şehirler fetheden insanlara yardım eden Sultan oğlu Sultan,Sultan Murad (Allah saltanatını daim etsin,alemlere delilini açık kılsın) zamanında Allahın rahmetine muhtaç kul olan Bayezid oğlu Şeyh Paşa Şehabeddin emretti 842 yılı Şevval ayı “ (l339)
Cami, 7 00 x7 10 m ölçüsünde kareye yakın dikdörtgen planlıdır Buna 4 80 x8 58 m ölçüsünde bir son cemaat yeri eklenmiştir Kesme taş ve tuğladan yapılan duvarlarda üç sıra tuğla, bir sıra kesme taş kullanılmıştır
Tahtalı Mescit (Osmangazi)
Bursa, Hisar semti, Zindankapı Caddesi, Tahtalı Sokak’ta bulunan Tahtalı Mescit’in ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir XVI-XVII yüzyıllarda yapıldığı ileri sürülmüşse de bu da kesinlik kazanamamıştır
Caminin duvarları moloz taştan olup 7 05 x 8 70 m ölçüsünde dikdörtgen planlıdır Üzeri ahşap çatı ile örtülmüştür Caminin doğu yönünde pencereler bulunmaktadır Diğer yönlerdeki altlı üstlü pencereler ile aydınlatılmıştır Mihrap üç sıra mukarnas dizili yarım daire kesitlidir Bugün yağlı boya ile kapatılmıştır Kuzey batı yönündeki ahşap minareye kuzey yönü kapalı ahşap tavanlı son cemaat yerinden çıkılmaktadır
Üç Kuzlar Camisi (Osmangazi)
Bursa Üç Kuzlar semtinde bulunan Üç Kuzlar Camisi’nin ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı konusunda bilgi bulunmamaktadır 1950 yılında yıkılan caminin ilk yapılışı ile ilgili yeterli bir kalıntı da günümüze gelememiştir Bu gün bu caminin yerinde yeni yapılmış, mimari özelliği olmayan bir cami vardır
Caminin doğusunda yer alan minaresinin eski yapıdan kaldığı sanılmaktadır Sekizgen biçimdeki kaidesi arlarında tuğla dizileri olan kesme taştan yapılmıştır Türk üçgenleri ile geçilen gövde silindirik olup üzeri merdiven biçiminde tuğlalarla süslenmiştir Şerefe altında da zincir motifli bir kuşakla hareketli bir görünüm elde edilmiştir
Üftade Camisi (Osmangazi)
Bursa, Pınarbaşı semti yamaçlarında bulunan Üftade Camisi’ni Üftade Mehmed Muhiddin XVI yüzyılın sonlarına göre yaptırmıştır
Cami günümüze orijinal şekli ile gelememiştir Kazım Baykal “Bursa ve Anıtları” kitabında buradan minare ve kubbesi yıkılmış bir cami olarak söz etmektedir Bugün ahşap çatılı bir camidir Buradan da ilk yapılışında kubbeli olduğu anlaşılmaktadır
Son cemaat yeri ile ibadet mekanı aynı çatı altındadır Cami 9 90 x 9 75 m ölçüsünde kareye yakın dikdörtgen planlıdır Camiye doğu yönündeki bir kapıdan girilmektedir İbadet mekanının üzerini örten tavan geometrik motiflerle bezenmiştir İbadet mekanının kuzey ve doğu duvarlarındaki altlı üstlü pencerelerle aydınlatılmıştır
Cami 1975-1977 yıllarında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarılmıştır
Veled-i Habib (Eminiye Dergâhı) Camisi (Osmangazi)
Bursa İnebey Caddesi’nin Maskem yokuşu ile birleştiği yerde bulunan bu camiyi Fatih Sultan Mehmet döneminde Habiboğlu Hacı Şücâ yaptırmıştır
Caminin avlu kapısı üzerinde 0 74x0 55 m ölçüsünde talik yazılı mermer bir kitabesi bulunmaktadır:
Hüve’l-hayyü’l-bâki
Bani’in hankâh-ı tecelligâh-ı nakşi bendi kutb
Ül ârifin gavsü’l-vâsilin bahl-i siyadet ve gülbağı
Şerafet Hoca Emin Efendi kuddise sirruhu’s sermeddiy
Bu kitabeden ve kaynaklardan öğrenildiğine göre 1801 yılında Hoca Mehmet Emin Efendi yanındaki konakla birlikte bir de kütüphane ekleyerek bu camiyi Nakşibendi dergâhına dönüştürmüştür Dargâhların kapatılmasından sonra kendi haline terk edilen bu cami 1969 yılında onarılarak ibadete açılmıştır
İbadet mekanı 8 80x8 80 m ölçüsünde kare planlı olup, üzeri Türk üçgenlerinin yardımı ile ana duvarların üzerine örtülen bir kubbe ile örtülmüştür Caminin duvarları iki sıra tuğla, kesme taş ve bunların aralarına dikey tuğla konularak örülmüştür Cami, giriş, mihrap ve iki yan duvarında ikişer pencere ile aydınlatılmıştır Pencerelerin ve kubbenin çevresi Geç Osmanlı dönemine ait kalem işleri ile süslenmişse de bunların çoğu üzerleri boyandığından kaybolmuştur
Caminin kuzeydoğu köşesinde, kapısı ibadet mekanına açılan minaresi bulunmaktadır Sekizgen gövdeli minarenin şerefesi altında stalaktitler bulunmaktadır
Veled-i Veziri Camisi (Osmangazi)
Bursa İnebey semtinde, Veziri Caddesi üzerinde bulunan bu cami Sultan II Murad döneminde yapılmıştır
Dikdörtgen planlı caminin ibadet mekanı 7 90x7 90 m ölçüsünde olup, bunun kuzey yönüne 3 65 m derinliğinde bir son cemaat yeri eklenmiştir Son cemaat yeri caminin doğu-batı yan duvarları arasında iki ahşap direğin taşıdığı üç sivri kemerlidir Burası sonradan camekânla kapatılmıştır İbadet mekanı dıştan sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür İbadet mekanını aydınlatan pencerelerin bazıları örülmüş, bazıları da dolap şekline sokulmuştur Mihrap beşgen biçiminde olup, üzeri mukarnaslarla süslenmiştir
Caminin kuzeybatısında yer alan minareye son cemaat yerinden çıkılmaktadır Minare kaidesi sekizgen olup, bunun üzerinde tuğla gövdeli silindirik minare yükselmektedir Caminin haziresinde Sultan II Murad’ın adamlarından Vezir Üzeyr’e ait 1585 tarihli mezar taşı bulunmaktadır
Veled-i Yaniç Mescidi (Osmangazi)
Bursa Hisar semtinde, Lala Şahin Paşa Medresesi yakınında Zindan Kapı Sokağı’ndadır Kitabesinden öğrenildiğine göre Yaniçoğlu Hacı Harüddin oğlu Mahmut Çelebi tarafından 1440 tarihinde yapılmıştır
Giriş kapısı üzerindeki mermerden nesih yazılı 0 70x0 40 m ölçüsünde dört satırlık kitabesi bulunmaktadır:
“Bu mübarek mescidi Mehmed Han oğlu Sultan Murad zamanında Yaniçoğlu Hacı Hayrüddin oğlu Hacı Mahmut Çelebi imar etti Allah hepsini affetsin H 844 sefer ayında hayır ve başarı ile bitirdi”
Mescidin önünde 3 46 m genişliğinde tek kemerli kubbeli bir son cemaat yeri bulunmaktadır Mescidin ibadet mekanı 6 48x6 76 m ölçüsündedir Üzeri tek kubbe ile örtülüdür Kubbe dıştan sekizgen kasnaklı olup, içeriden baklava motifli kuşak ve duvarlar üzerinden kubbe yükselmektedir
Caminin minaresi bulunduğu sokağın karşısındaki çeşmenin üzerinde bulunmaktadır Beş basamakla çıkılan, dört yığma ayak, yuvarlak kemerlerle birbirine bağlanmış olarak küçük kule minareyi taşımaktadır Mescidin avlusunda Veled-i Yağniç’in mezarı bulunmaktadır
Veziri (Üç Kurnalı) Camisi (Osmangazi)
Bursa Hisar Mahallesi, Konuralp Caddesi ile Veziri Caddesi’nin birleştiği yerdedir Sultan II Beyazıt’ın vezirlerinden biri tarafından yaptırılmıştır
Caminin ibadet mekanı 7 40x6 10 m ölçüsünde dikdörtgen planlıdır Kuzey yönünde buna ekli olarak 5 85x3 70 m ölçüsünde bir son cemaat yeri eklenmiştir Son cemaat yeri dört ahşap direğe dayanan üç sivri kemerle belirlenmiştir Son cemaat yerinin doğu ve batısına sivri kemerli birer pencere yerleştirilmiştir İbadet mekanı ahşap tavanlı ve çatılıdır Bu tavanın ortasında kare içerisinde daire ve geometrik motifli bir göbek bulunmaktadır
Cami bir şahsa satılmış ve ticarethaneye dönüştürülmüştür Son cemaat yerinden açılan bir kapıdan çıkılan minarenin yalnızca kaide kısmı günümüze gelebilmiştir
|