Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Örf Ve Adetleri Nasıldır?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-14-2012

Güneydoğu Anadolu bölgesi örf ve adetleri

Adıyaman örf ve adetleri

Adıyaman ili bir çok kültürün yoğrulup özleştiği; sözü, giyimi,kuşamı, oyunu, düğünü, ve hayatın çeşitli dönemleriyle (doğum,evlenme,ölüm) ilgili adet ve inançları, misafirperverliği insan sevgisi hayat felsefesi , dünya görüşü, halısı, kilimi, cicimi, heybesi ile zengin bir yaşayan halk kültürüne sahiptir

YOK DEME OYUNU

Yine harfanaya katılan kişiler biri birlerine değişik ve karışık sorular sorarlar

Bu sorulara karşılık olarak Evet, he

vs gibi ifadeler kullanabilirler ama, bunların yerine Yok(Hayır) kim derse işte o kişiye de gecenin masraflarını karşılama cezası verilirdi

HIDIRELLEZ

Hızır ve İlyas (a

s

)'ın her bahar başlangıcında buluştuklarına inanılan, miladi takvime göre 6 Mayıs, Rûmî takvime göre ise 23 Nisan'a rastlayan güne verilen isimdir

Söz konusu günde, Hızır ve İlyas (a

s

) buluşarak sohbet ederler

Ve bu günlerde vakitlerini Allah yolunda olmanın ve birlikteliklerinin verdiği sevinçle kuvvet bulurlardı

BATMAN ÖRF VE ADETLERİ

KIZ GÖRME VE KIZ İSTEME

Evlenmeler, görücü usülü ile yapıldığı gibi, gençlerin birbirlerini görüp tanımaları ile de yapılmaktadır

Evlenmede görücü usülünü anlatacak olursak; erkek tarafı görücü gözüyle kız evine gider

Gelinlik kız tarafından sunulan kahveyi içerek kızı değerlendirirler

Kızı tekrar görmek isterlerse su isterler

Erkek tarafını temsilen yaşlı bir kadın, su getiren gelin adayının fiziğini süzer

Yürüyüşünü inceler, hafif seslenişle işitme özelliğini, ayrılırken de öperek ağız kokusunun olup olmadığını öğrenmeye çalışırlar

Görücü kız evinden ayrılırken, kendi aralarında beğendikleri kızı kimin için isteyeceklerini, istenildiği takdirde verilip verilmeyeceği hususunu kız yakınlarından sorup öğrenirler

Erkek tarafı bazen aracı kullanarak kız tarafından kız istemek üzere evlerinde çay içmeye gelip gelmeyeceklerini ve gün vermelerini isterler

Kız tarafı gerekli araştırmayı yapmak için " Biz de aile arasında konuyu düşüneceğiz

" diyerek zaman isterler

Kız tarafı isteği uygun görürse erkek tarafının aracısı ile çay içmek için misafir oldukları günü bildirirler

Bu da kızın verileceğinin teyidi olur

Erkek tarafı imam ile birlikte birkaç kişilik grupla kız evine gider

Kız istenir ve söz kesilir

Bundan sonra nişan ve düğün yapılır

İlimizde düğünler genelde Perşembe ve Cumartesi günleri başlar

Takip eden günlerde devam eder

Düğünlerde davul, zurna, tef, kemençe ve kaval çalınmaktadır

BAŞLIK PARASI

Hızlı bir gelişim ve bu meydanda değişim gösteren topluluğumuzda eski adetlerin yerini yeni değer yargılarının aldığı görülmektedir

Toplumumuzda sosyal bir yara olan başlık parası kısmen kalkmıştır

Şehir ve ilçe merkezlerinde bilhassa okumuş aileler arasında bu usül terkedilmiştir

Köy bazında özelliğini muhafaza eden başlık geleneği, başlık parası alan kız tarafının bu paranın üstüne ilaveler yaparak geline çeyiz yapması suretiyle sürdürülmektedir

CENAZE TÖRENLERİ

Cenazenin kaldırılmasını müteakiben üç gün taziye kurulur

Bu süre köylerde daha da uzar

Cenaze yakınları bu sürede işlerine gitmez

Başsağlığı vermek üzere çevreden gelenleri karşılarlar

Başsağlığı, ( Taziye ) için cenaze evine gelenler, maddi durumlarına göre beraberlerinde çay şekeri, un, yağ gibi hediyeleri getirirler

Bu durum il merkezinde yapılmaktadır

Başsağlığı ( Taziye ) için gelenler, Kur'an-ı Kerim'den bir sure veya Fatiha Suresini okur

Meftaya rahmet ve mağfiret dilerler

Eve gelen misafirlere çay ve yemek verilir

SÜNNET

Dini bir vecibe olan sünnet, ailelerin maddi gücü nispetinde yapılan eğlence ile başlar

Önce sünnet olacak çocuk, arkadaşlarıyla birlikte araba ile şehirde gezdirilir

Sünnet giysileri giydirilir

Sünnet öncesinde evlerde mevlit okunur

Daha sonra davetlilere yemek ziyafeti verilir

Seçilen kirvenin kucağında çocuk sünnet edilir

Kirve, ömür boyu bir akraba gibi değer görür ve aileden sayılır

DİYARBAKIR örf ve adetleri

Diyarbakır'da Türk-İslâm kültürü hâkimdir

Diyarbakır, hazret-i Ömer devrinde 639'da, İslâm orduları tarafından fethedildikten bu yana Müslümanların ve 1042'den bu yana da Müslüman-Türklerin idâresinde kaldığı için, Türk-İslâm kültürü ile yoğrulmuştur

639 öncesi kültürler unutulmuştur

1085'te Selçuk, 1097'de İnaloğulları, Nisanoğulları, Artukoğulları, Akkoyunlu ve bilhassa Osmanlılar bu bölgenin Türkleştirilmesinde mühim rol oynamıştır

İnaloğulları zamânında Diyarbakır kütüphânesinde 1

040

000 kitap bulunuyordu

Artukoğulları ve Osmanlılar devrinde burada kültür ve mîmârî zenginlik doruk noktasına ulaşmıştır

08-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Örf Ve Adetleri Nasıldır? Güneydoğu Anadolu bölgesi örf ve adetleri Adıyaman örf ve adetleri Adıyaman ili bir çok kültürün yoğrulup özleştiği; sözü, giyimi,kuşamı, oyunu, düğünü, ve hayatın çeşitli dönemleriyle (doğum,evlenme,ölüm) ilgili adet ve inançları, misafirperverliği insan sevgisi hayat felsefesi , dünya görüşü, halısı, kilimi, cicimi, heybesi ile zengin bir yaşayan halk kültürüne sahiptir YOK DEME OYUNU Yine harfanaya katılan kişiler biri birlerine değişik ve karışık sorular sorarlar Bu sorulara karşılık olarak Evet, he vs gibi ifadeler kullanabilirler ama, bunların yerine Yok(Hayır) kim derse işte o kişiye de gecenin masraflarını karşılama cezası verilirdi HIDIRELLEZ Hızır ve İlyas (as)'ın her bahar başlangıcında buluştuklarına inanılan, miladi takvime göre 6 Mayıs, Rûmî takvime göre ise 23 Nisan'a rastlayan güne verilen isimdirSöz konusu günde, Hızır ve İlyas (as) buluşarak sohbet ederler Ve bu günlerde vakitlerini Allah yolunda olmanın ve birlikteliklerinin verdiği sevinçle kuvvet bulurlardı BATMAN ÖRF VE ADETLERİ KIZ GÖRME VE KIZ İSTEME Evlenmeler, görücü usülü ile yapıldığı gibi, gençlerin birbirlerini görüp tanımaları ile de yapılmaktadır Evlenmede görücü usülünü anlatacak olursak; erkek tarafı görücü gözüyle kız evine gider Gelinlik kız tarafından sunulan kahveyi içerek kızı değerlendirirler Kızı tekrar görmek isterlerse su isterler Erkek tarafını temsilen yaşlı bir kadın, su getiren gelin adayının fiziğini süzer Yürüyüşünü inceler, hafif seslenişle işitme özelliğini, ayrılırken de öperek ağız kokusunun olup olmadığını öğrenmeye çalışırlar Görücü kız evinden ayrılırken, kendi aralarında beğendikleri kızı kimin için isteyeceklerini, istenildiği takdirde verilip verilmeyeceği hususunu kız yakınlarından sorup öğrenirler Erkek tarafı bazen aracı kullanarak kız tarafından kız istemek üzere evlerinde çay içmeye gelip gelmeyeceklerini ve gün vermelerini isterler Kız tarafı gerekli araştırmayı yapmak için " Biz de aile arasında konuyu düşüneceğiz " diyerek zaman isterler Kız tarafı isteği uygun görürse erkek tarafının aracısı ile çay içmek için misafir oldukları günü bildirirler Bu da kızın verileceğinin teyidi olur Erkek tarafı imam ile birlikte birkaç kişilik grupla kız evine gider Kız istenir ve söz kesilir Bundan sonra nişan ve düğün yapılır İlimizde düğünler genelde Perşembe ve Cumartesi günleri başlar Takip eden günlerde devam eder Düğünlerde davul, zurna, tef, kemençe ve kaval çalınmaktadır BAŞLIK PARASI Hızlı bir gelişim ve bu meydanda değişim gösteren topluluğumuzda eski adetlerin yerini yeni değer yargılarının aldığı görülmektedir Toplumumuzda sosyal bir yara olan başlık parası kısmen kalkmıştır Şehir ve ilçe merkezlerinde bilhassa okumuş aileler arasında bu usül terkedilmiştir Köy bazında özelliğini muhafaza eden başlık geleneği, başlık parası alan kız tarafının bu paranın üstüne ilaveler yaparak geline çeyiz yapması suretiyle sürdürülmektedir CENAZE TÖRENLERİ Cenazenin kaldırılmasını müteakiben üç gün taziye kurulur Bu süre köylerde daha da uzar Cenaze yakınları bu sürede işlerine gitmez Başsağlığı vermek üzere çevreden gelenleri karşılarlar Başsağlığı, ( Taziye ) için cenaze evine gelenler, maddi durumlarına göre beraberlerinde çay şekeri, un, yağ gibi hediyeleri getirirler Bu durum il merkezinde yapılmaktadır Başsağlığı ( Taziye ) için gelenler, Kur'an-ı Kerim'den bir sure veya Fatiha Suresini okur Meftaya rahmet ve mağfiret dilerler Eve gelen misafirlere çay ve yemek verilir SÜNNET Dini bir vecibe olan sünnet, ailelerin maddi gücü nispetinde yapılan eğlence ile başlar Önce sünnet olacak çocuk, arkadaşlarıyla birlikte araba ile şehirde gezdirilir Sünnet giysileri giydirilir Sünnet öncesinde evlerde mevlit okunur Daha sonra davetlilere yemek ziyafeti verilir Seçilen kirvenin kucağında çocuk sünnet edilir Kirve, ömür boyu bir akraba gibi değer görür ve aileden sayılır DİYARBAKIR örf ve adetleri Diyarbakır'da Türk-İslâm kültürü hâkimdir Diyarbakır, hazret-i Ömer devrinde 639'da, İslâm orduları tarafından fethedildikten bu yana Müslümanların ve 1042'den bu yana da Müslüman-Türklerin idâresinde kaldığı için, Türk-İslâm kültürü ile yoğrulmuştur 639 öncesi kültürler unutulmuştur 1085'te Selçuk, 1097'de İnaloğulları, Nisanoğulları, Artukoğulları, Akkoyunlu ve bilhassa Osmanlılar bu bölgenin Türkleştirilmesinde mühim rol oynamıştır İnaloğulları zamânında Diyarbakır kütüphânesinde 1040000 kitap bulunuyordu Artukoğulları ve Osmanlılar devrinde burada kültür ve mîmârî zenginlik doruk noktasına ulaşmıştır