Mardin Hakkında Resimli Bilgi - Mardin Hakkinda Hersey-Mardin Kultur Ve Medeniyeti

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-14-2012

Mardin Dergâh ve Zaviyeleri

Mardin yapıları arasında dergâh ve zaviye olarak kullanılmış yapılar bulunmaktadır

Özellikle bu yapılar XIV

-XV

yüzyıllarda ortaya çıkmış olup, bunun da nedeni bu dönemde kolonizasyon hareketlerinin başlamasıdır

Mardin dergâh ve zaviyeleri Akkoyunlular döneminde yapılmıştır

Ancak bunlardan Hamza-i Kebir Zaviyesi’nin türbesi dışındakiler günümüze ulaşamamıştır

Hamza-i Kebir Zaviyesi (Merkez)

Mardin Meydanbaşı yakınındaki Hamza-i Kebir Zaviyesi’nden günümüze yalnızca türbesi gelebilmiştir

Bu zaviyenin Akkoyunlu Karayürük Osman’ın oğlu Hamza Bey (1435-1444) tarafından 1438’de yaptırıldığı kitabesinden öğrenilmiştir

Türbe de sonradan değiştirilerek mescit haline getirilmiştir

Türbenin üzerindeki kitabesinden Akkoyunlular döneminde, 1438-1439 yılında yaptırıldığı öğrenilmiştir

Büyük olasılıkla da türbe, Akkoyunlu Hamza Bey’e aittir

Türbenin yanındaki zaviyeden hiçbir iz günümüze gelemediğinden yapı şekli hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır

Sadece temellerinin bazı kısımları taş yığını halinde günümüze gelebilmiştir

Türbe, kesme taştan yapılmış, mescide çevrildikten sonra eklenen beton eklerle de şekli boulmuştur

Haça benzer bir planı olduğu anlaşılan türbenin dışarıya taşkın kapısı üzerinde geometrik bezemeler varsa da bunlar da zamanla bozulmuştur

Türbenin üzeri tromplu bir kubbe ile örtülmüştür

Haçın kollarını oluşturan mekânlar da tonoz örtülüdür

Cihangir Bey Zaviyesi (Merkez)

Zaviye Akkoyunlu Cihangir Bey tarafından yaptırılmıştır

Kitabesi bulunmadığından kesin tarihi bilinmemektedir

Bununla beraber Cihangir Bey’in yaşadığı dönem ve yanındaki türbenin günümüze gelen kalıntıları XV

yüzyılın başlarında yapıldığını göstermektedir

Zaviye dikdörtgen planlı olup, ortası çapraz tonoz, iki yanı da beşik tonozlarla örtülmüştür

Yapının doğusundaki bölümünün içerisine bir ocak nişi yerleştirilmiştir

Girişi kare bölümlü olup, üzeri yıldız tonozla örtülüdür

Cephesi dışında moloz taşla örülen yapının sivri kemerli bir girişi bulunmaktadır

Buradan kare planlı tonozlu bir bölüme girilmektedir

Çapraz tonoz örtülü bir kapıdan da beşik tonozlu bölümlerin peş peşe sıralandığı hücrelere geçilmektedir

Cihangir Bey Zaviyesi ve Türbesi yakın tarihlerde onarılmıştır

Yöresel kesme taştan onarılan yapı, kare planlı iki ayrı bölümden meydana gelmiştir

Girişi yuvarlak kemerli olup, sağ tarafta türbe, sol tarafta da zaviye bulunmaktadır

Bunların üzeri içten tonoz, dıştan da düz dam şeklindedir

Hamza-i Sagir Zaviyesi (Merkez)

Mardin il merkezinde bulunan Hamza-i Sagir Zaviyesi Mardin’in en büyük zaviyelerinden birisidir

Abdülgani Efendi’ye göre 1474-1475 yıllarında yapılmıştır

Günümüzde değişikliğe uğrayan zaviyenin planını çıkarmak mümkün olamamıştır

Zaviyenin bir bölümüne elektrik jeneratörü, bir bölümüne de soğutma havuzu yerleştirilmiş, kalan kısımları da mazot deposu olarak kullanılmıştır

Günümüze gelen kalıntılarına dayanılarak zaviyenin iki yana yönelik beşik tonozlu mekânları olduğu ve bunların arasında da çapraz tonozlu bir ana mekânın yer aldığı anlaşılmaktadır

08-14-2012	#11
Prof. Dr. Sinsi	Mardin Hakkında Resimli Bilgi - Mardin Hakkinda Hersey-Mardin Kultur Ve Medeniyeti Mardin Dergâh ve Zaviyeleri Mardin yapıları arasında dergâh ve zaviye olarak kullanılmış yapılar bulunmaktadır Özellikle bu yapılar XIV-XVyüzyıllarda ortaya çıkmış olup, bunun da nedeni bu dönemde kolonizasyon hareketlerinin başlamasıdır Mardin dergâh ve zaviyeleri Akkoyunlular döneminde yapılmıştır Ancak bunlardan Hamza-i Kebir Zaviyesi’nin türbesi dışındakiler günümüze ulaşamamıştır Hamza-i Kebir Zaviyesi (Merkez) Mardin Meydanbaşı yakınındaki Hamza-i Kebir Zaviyesi’nden günümüze yalnızca türbesi gelebilmiştir Bu zaviyenin Akkoyunlu Karayürük Osman’ın oğlu Hamza Bey (1435-1444) tarafından 1438’de yaptırıldığı kitabesinden öğrenilmiştir Türbe de sonradan değiştirilerek mescit haline getirilmiştir Türbenin üzerindeki kitabesinden Akkoyunlular döneminde, 1438-1439 yılında yaptırıldığı öğrenilmiştir Büyük olasılıkla da türbe, Akkoyunlu Hamza Bey’e aittir Türbenin yanındaki zaviyeden hiçbir iz günümüze gelemediğinden yapı şekli hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır Sadece temellerinin bazı kısımları taş yığını halinde günümüze gelebilmiştir Türbe, kesme taştan yapılmış, mescide çevrildikten sonra eklenen beton eklerle de şekli boulmuştur Haça benzer bir planı olduğu anlaşılan türbenin dışarıya taşkın kapısı üzerinde geometrik bezemeler varsa da bunlar da zamanla bozulmuştur Türbenin üzeri tromplu bir kubbe ile örtülmüştür Haçın kollarını oluşturan mekânlar da tonoz örtülüdür Cihangir Bey Zaviyesi (Merkez) Zaviye Akkoyunlu Cihangir Bey tarafından yaptırılmıştır Kitabesi bulunmadığından kesin tarihi bilinmemektedir Bununla beraber Cihangir Bey’in yaşadığı dönem ve yanındaki türbenin günümüze gelen kalıntıları XVyüzyılın başlarında yapıldığını göstermektedir Zaviye dikdörtgen planlı olup, ortası çapraz tonoz, iki yanı da beşik tonozlarla örtülmüştür Yapının doğusundaki bölümünün içerisine bir ocak nişi yerleştirilmiştir Girişi kare bölümlü olup, üzeri yıldız tonozla örtülüdür Cephesi dışında moloz taşla örülen yapının sivri kemerli bir girişi bulunmaktadır Buradan kare planlı tonozlu bir bölüme girilmektedir Çapraz tonoz örtülü bir kapıdan da beşik tonozlu bölümlerin peş peşe sıralandığı hücrelere geçilmektedir Cihangir Bey Zaviyesi ve Türbesi yakın tarihlerde onarılmıştır Yöresel kesme taştan onarılan yapı, kare planlı iki ayrı bölümden meydana gelmiştir Girişi yuvarlak kemerli olup, sağ tarafta türbe, sol tarafta da zaviye bulunmaktadır Bunların üzeri içten tonoz, dıştan da düz dam şeklindedir Hamza-i Sagir Zaviyesi (Merkez) Mardin il merkezinde bulunan Hamza-i Sagir Zaviyesi Mardin’in en büyük zaviyelerinden birisidir Abdülgani Efendi’ye göre 1474-1475 yıllarında yapılmıştır Günümüzde değişikliğe uğrayan zaviyenin planını çıkarmak mümkün olamamıştır Zaviyenin bir bölümüne elektrik jeneratörü, bir bölümüne de soğutma havuzu yerleştirilmiş, kalan kısımları da mazot deposu olarak kullanılmıştır Günümüze gelen kalıntılarına dayanılarak zaviyenin iki yana yönelik beşik tonozlu mekânları olduğu ve bunların arasında da çapraz tonozlu bir ana mekânın yer aldığı anlaşılmaktadır