Mardin Hakkında Resimli Bilgi - Mardin Hakkinda Hersey-Mardin Kultur Ve Medeniyeti

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-14-2012

Mardin Hamamları

Mardin hamamları Artuklu döneminde yapılmış olup, bunlar Anadolu’nun en eski hamamlarıdır

Emünüddin Külliyesi içerisindeki Mâristan Hamamı, Radviyye Hamamı, Yenikapı Hamamı, Mardin Ulu Camisi Hamamı, Kasımiye Hamamı bunların başında gelmektedir

Emünüddin Hamamı (Mâristan) (Merkez)

Mardin Mâristan (Mesken) Mahallesi’ndeki Emüniddin Külliyesi’nin bir bölümünü oluşturan hamam XII

yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedir

Mardin’d eki ilk Türk hamamı olan bu yapının yalnızca soyunmalık bölümü günümüze gelebilmiştir

Hamam günümüze oldukça harap bir durumda gelmiştir

Ord

Prof

A

Süheyl Ünver 1938 yılında bu hamamın bir planını çizmiş ve bazı bölümleri yıkılmadan önceki konumu ile ilgili bize bilgiler vermiştir

Hamamın yıkılmadan önce çizilen plan krokisinden haç şeklinde bir sıcaklığı olduğu ve buraya da çeşmenin arkasındaki bir geçitten ulaşıldığı anlaşılmaktadır

Hamamın soyunmalık kısmı büyük ve tek kubbeli olup, içerisinde nişler bulunmaktadır

Bu hamamın sıcak su ile hasta tedavisinde kullanıldığı kaynaklardan öğrenilmektedir

Bu bakımdan külliyenin hamamının Anadolu’daki ilk tıp şifahanesi olarak yapıldığı da düşünülmektedir

Radviyye Hamamı (Merkez)

Mardin’in kuzeyinde Gül Mahallesi’nde, Radviyye Medresesi’nin güneyinde bulunan Radviyye (Savur Kapı) Hamamı XII

yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilmektedir

Yanındaki medresenin duvarına kazınmış olan 1206 tarihli vakfiyede hamamın da ismi geçmektedir

Bu durumda hamam 1206 tarihinden önce yapılmıştır

Kesme ve moloz taştan yapılan hamam, soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir

Dikdörtgen planlı hamamın soyunmalığı dar ve uzun bir plan göstermesine karşılık sıcaklık bölümü kareye yakın planlı ve üzeri kubbe ile örtülüdür

Bu mekânın dört tarafına beşik tonozlu dört eyvanlı ve dört kubbeli köşe hücreleri yerleştirilmiştir

Yeni Kapı Hamamı (Merkez)

Mardin Yeni Kapı (Bab-ı Cedid) Mahallesi’nin güneyinde bulunan bu hamam, Melik Muzaffer Kara Arslan’ın (1258-1285) vakıfları arasındadır

Bu nedenle de XIII

yüzyılda yapılmış olması kuvvetle muhtemeldir

Hamam Evkaf Memuru Şükrü Efendi tarafından 1915 yılında onarılmıştır

Günümüzde kalıntıları bulunan hamamın moloz taş ve kesme taştan yapıldığı anlaşılmaktadır

Kalıntılarına dayanılarak soyunmalık kısmının değişik bir plan gösterdiği anlaşılmaktadır

Soyunmalık beşik tonozlu olup, buradan ılıklığa geçilmektedir

Sıcaklık dört eyvanlı ve dört köşesinde tromplar bulunan kubbeli odalar ile orta bir mekândan meydana gelmiştir

Ulu Cami Hamamı (Merkez)

Mardin Ulu Cami Mahallesi’nde bulunan bu hamamı, Artuklu Sultanı Melik Salih (1312-1363) Ulu Cami’ye vakıf olarak yaptırmıştır

Hamamın kitabesi bulunmamakla beraber, vakıf kayıtlarından ve mimari yapısından XIV

yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedir

Ulu Cami’nin doğusundaki bir sokaktan basit bir kapı ve beşik tonozlu bir mekândan girilen hamam dikdörtgen bir alanı kaplamaktadır

Kesme ve moloz taştan yapılan hamamın soyunmalık kısmı yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür

Soyunmalığın doğusunda ortadaki payenin iki yanında iki kemerli çapraz tonozlu bir mekânın oluşu dikkati çekmektedir

Soğukluk kısmı dikdörtgen planlı olup, üzeri beşik tonozla örtülüdür

Buradan geçilen sıcaklık kare planlı, üzeri kubbe ile örtülüdür

Bunun dışında dört köşesine beşik tonozlu eyvanlar yerleştirilmiştir

Ayrıca sıcaklığın köşe hücreleri küçük kubbelerle örtülüdür

Emir Hamamı (Merkez)

Mardin’in güneyinde, Mardin’i kesen ana cadde üzerinde bulunan bu hamamın kitabesi günümüze gelemediği gibi, kaynaklarda da onunla ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır

Değişik zamanlarda yapılan onarım ve eklerle mimari üslubundan uzaklaşmıştır

Bu hamamın değişik bir plan göstermesi daha önce yapılmış olan bir yapının üzerine ve onun temellerinden yararlanılarak yapıldığına işaret etmektedir

Hamam, yan yana iki büyük kubbeli mekândan meydana gelmiştir

Soyunmalık kısmı üzerinde aydınlık feneri olan büyük bir kubbe ile örtülüdür

Buradan dar bir kapı ile sıcaklığa geçilir

Sıcaklık merkezi tromplu bir kubbe ile örtülü olup, köşelerine eyvanlar yerleştirilmiştir

Bu eyvanların arasına da sekizgen planlı küçük hücreler eklenmiştir

08-14-2012	#15
Prof. Dr. Sinsi	Mardin Hakkında Resimli Bilgi - Mardin Hakkinda Hersey-Mardin Kultur Ve Medeniyeti Mardin Hamamları Mardin hamamları Artuklu döneminde yapılmış olup, bunlar Anadolu’nun en eski hamamlarıdır Emünüddin Külliyesi içerisindeki Mâristan Hamamı, Radviyye Hamamı, Yenikapı Hamamı, Mardin Ulu Camisi Hamamı, Kasımiye Hamamı bunların başında gelmektedir Emünüddin Hamamı (Mâristan) (Merkez) Mardin Mâristan (Mesken) Mahallesi’ndeki Emüniddin Külliyesi’nin bir bölümünü oluşturan hamam XIIyüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedirMardin’d eki ilk Türk hamamı olan bu yapının yalnızca soyunmalık bölümü günümüze gelebilmiştir Hamam günümüze oldukça harap bir durumda gelmiştir OrdProfASüheyl Ünver 1938 yılında bu hamamın bir planını çizmiş ve bazı bölümleri yıkılmadan önceki konumu ile ilgili bize bilgiler vermiştir Hamamın yıkılmadan önce çizilen plan krokisinden haç şeklinde bir sıcaklığı olduğu ve buraya da çeşmenin arkasındaki bir geçitten ulaşıldığı anlaşılmaktadır Hamamın soyunmalık kısmı büyük ve tek kubbeli olup, içerisinde nişler bulunmaktadır Bu hamamın sıcak su ile hasta tedavisinde kullanıldığı kaynaklardan öğrenilmektedir Bu bakımdan külliyenin hamamının Anadolu’daki ilk tıp şifahanesi olarak yapıldığı da düşünülmektedir Radviyye Hamamı (Merkez) Mardin’in kuzeyinde Gül Mahallesi’nde, Radviyye Medresesi’nin güneyinde bulunan Radviyye (Savur Kapı) Hamamı XIIyüzyılın son çeyreğine tarihlendirilmektedir Yanındaki medresenin duvarına kazınmış olan 1206 tarihli vakfiyede hamamın da ismi geçmektedir Bu durumda hamam 1206 tarihinden önce yapılmıştır Kesme ve moloz taştan yapılan hamam, soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir Dikdörtgen planlı hamamın soyunmalığı dar ve uzun bir plan göstermesine karşılık sıcaklık bölümü kareye yakın planlı ve üzeri kubbe ile örtülüdür Bu mekânın dört tarafına beşik tonozlu dört eyvanlı ve dört kubbeli köşe hücreleri yerleştirilmiştir Yeni Kapı Hamamı (Merkez) Mardin Yeni Kapı (Bab-ı Cedid) Mahallesi’nin güneyinde bulunan bu hamam, Melik Muzaffer Kara Arslan’ın (1258-1285) vakıfları arasındadır Bu nedenle de XIIIyüzyılda yapılmış olması kuvvetle muhtemeldir Hamam Evkaf Memuru Şükrü Efendi tarafından 1915 yılında onarılmıştır Günümüzde kalıntıları bulunan hamamın moloz taş ve kesme taştan yapıldığı anlaşılmaktadır Kalıntılarına dayanılarak soyunmalık kısmının değişik bir plan gösterdiği anlaşılmaktadır Soyunmalık beşik tonozlu olup, buradan ılıklığa geçilmektedir Sıcaklık dört eyvanlı ve dört köşesinde tromplar bulunan kubbeli odalar ile orta bir mekândan meydana gelmiştir Ulu Cami Hamamı (Merkez) Mardin Ulu Cami Mahallesi’nde bulunan bu hamamı, Artuklu Sultanı Melik Salih (1312-1363) Ulu Cami’ye vakıf olarak yaptırmıştır Hamamın kitabesi bulunmamakla beraber, vakıf kayıtlarından ve mimari yapısından XIVyüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedir Ulu Cami’nin doğusundaki bir sokaktan basit bir kapı ve beşik tonozlu bir mekândan girilen hamam dikdörtgen bir alanı kaplamaktadır Kesme ve moloz taştan yapılan hamamın soyunmalık kısmı yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür Soyunmalığın doğusunda ortadaki payenin iki yanında iki kemerli çapraz tonozlu bir mekânın oluşu dikkati çekmektedir Soğukluk kısmı dikdörtgen planlı olup, üzeri beşik tonozla örtülüdür Buradan geçilen sıcaklık kare planlı, üzeri kubbe ile örtülüdür Bunun dışında dört köşesine beşik tonozlu eyvanlar yerleştirilmiştir Ayrıca sıcaklığın köşe hücreleri küçük kubbelerle örtülüdür Emir Hamamı (Merkez) Mardin’in güneyinde, Mardin’i kesen ana cadde üzerinde bulunan bu hamamın kitabesi günümüze gelemediği gibi, kaynaklarda da onunla ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır Değişik zamanlarda yapılan onarım ve eklerle mimari üslubundan uzaklaşmıştır Bu hamamın değişik bir plan göstermesi daha önce yapılmış olan bir yapının üzerine ve onun temellerinden yararlanılarak yapıldığına işaret etmektedir Hamam, yan yana iki büyük kubbeli mekândan meydana gelmiştir Soyunmalık kısmı üzerinde aydınlık feneri olan büyük bir kubbe ile örtülüdür Buradan dar bir kapı ile sıcaklığa geçilir Sıcaklık merkezi tromplu bir kubbe ile örtülü olup, köşelerine eyvanlar yerleştirilmiştir Bu eyvanların arasına da sekizgen planlı küçük hücreler eklenmiştir