Mardin Hakkında Bilgi

doğusunda bulunan Daru’z-Zaferan Manastırı Yukarı Mezopotamya’ya bakan yamaçlarda bulunmaktadır Manastırın güney kısmı dışında çevresi dağlarla çevrilmiştir

Manastır IV Yüzyılda kurulmuş Süryani cemaatinin önemli bir dini merkezi olmuşturIX-X Yüzyıllarda en parlak dönemini yaşamış, 1293-1932 yılları arasında da patriklikmerkezi olmuştur

Bizans’ın baskısına karşılık Antakya merkez kilisesinde bulunan temel taşı da Dayr’uz-Zaferan’a taşınmıştır Süryani havarilerinden Petrus adına dikilen bu taşın Hz İsa’dan kaynaklanan bir de kutsal önemi vardır Hz İsa’nın Petrus’a “Temel kaya sensin, senin üzerinde kilisem inşa olunacaktır” dediği ve bu taşın da dikildiği kilisenin merkez olduğu kabul edilmiştir Yapımındaki harçta yörede yetişen zaferan çiçeği kullanıldığı için de bu temel taşından ötürü kiliseye Deyru’z-Zaferan Kürsüsü Kilisesi denilmiştir Bu olaydan sonra da kilise Süryanilerin haç merkezi konumuna gelmiştir

Her yıl dünyanın çeşitli yörelerinden Süryaniler, 700 yıla yakın bir süre bu manastırı görmek için Mardin’e gelmektedir

Manastırın ne zaman kurulduğu konusunda kesin bir tarihlendirme yapılamamaktadır Bununla beraber manastırın Mardin ili ile birlikte kurulduğu sanılmaktadır Bu manastır ilk defa XIXyüzyılda dikkati çekmiştir Manastırın en büyük özelliklerinden birisi de süryani patriklerinden elli ikisinin burada gömülü ve özel şekilde korunmakta oluşudur



Manastır iki katlı büyük bir bina olup, duvarlarının alt kısmında 100x300 m boyunda blok taşların harçsız olarak birbiri üzerine oturtulduğu görülmektedir Bunun üzerine yöresel taşlardan manastırın duvarları örülmüştür Manastırın mimari yönden en büyük özelliği tavanlarıdır Manastırın mozaikli mihrabı orijinal halini korumuştur Ayrıca mabedin her iki tarafında kurban sunulan kemerli bölümler bulunmaktadır Yapının içerisindeki kubbe ve sütunlar ile ahşap el işlemeli kapıları da orijinalliğini korumaktadır

Manastır çeşitli dönemlerde yapılan eklerle genişletilmiş, ayrıca farklı dönemlere ait Mor Hanonya, Meryem Ana, Mor Petros kiliseleri ile bir şapel burada yapılmıştır Ayrıca kuzeyindeki dağda kayalara doyulmuş olarak, belirli aralıklarla Meryem Ana, Thedoros, Mor Yakub, Mor İzozoli, Mor Behnam manastırlarıyla Mor Yusuf Savmaası yapılmıştır


Mar Barbara Manastırı (Merkez)

Mardin il merkezinde bulunan Mar Barbara Manastırı, XVIIyüzyılda yapılmıştır Kaynaklarda bu manastır ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır

Kesme taştan dikdörtgen planlı kilisenin yanında manastırın müştemilat yapıları bulunuyordu Günümüzde bu manastır harabe halindedir


Mor Efram Manastırı (Merkez)

Mardin’de bulunan bu manastırı Patrik Cercis Şelhet 1884 yılında yaptırmıştır Kesme taştan yapılan kilise, çevresinde papaz odaları ve çeşitli yapılardan oluşmuştur Günümüzde harap bir durumdadır


Meryem Ana Manastırı (Midyat)

Mardin Midyat ilçesi Anıtlı Köyü’nde bulunan bu manastır, Süryanilere aittir Süryani inancına göre üç aziz gelerek bu manastırı kurmuştur


Mor Dimet Manastırı (Savur)

Mardin Savur ilçesi Dereiçi Köyü’nde bulunan bu manastırın ne zaman yapıldığı konusunda kaynaklarda bir bilgiye rastlanılmamıştır

Manastır, kilise ve onun çevresindeki yapılardan meydana gelmiştir Kesme ve moloz taştan yapılmıştır İnanışa göre bu manastıra gelen romatizma hastaları burada şifa buluyorlarmış Bu nedenle de manastıra Romatizma Manastırı ismi de verilmiştir


Mor Cırcıs Manastır (Derik)

Mardin, Derik ilçe merkezinde bulunan Mor Cırcıs Manastırı’nın yapım tarihi ile ilgili bir bilgiye kaynaklarda rastlanmamaktadır

Manastır, kesme taştan yapılmış bir kilise ile çevresindeki müştemilattan meydana gelmiştir Dikdörtgen planlı kilise kesme taştan yapılmıştır Kilisenin özellikle yüksek tavanı ve apsisine yönelik U şeklindeki koro balkonunun oluşturduğu, kendisine özgü bir mimarisi vardır


Deyrulumur Manastırı (Midyat)

Mardin, Midyat ilçesinin 18 km doğusunda bulunan Deyrulumur Manastırı, Savurlu Mor Samuel ile Kartminli Mor Şemun tarafından 397 yılında yaptırılmıştır VII Yüzyılda, metropolitlik merkezi olmuş ve bu durum 1049 yılına kadar sürmüştür

Manastıra Mor Şemun tarafından barınma ve dua yerleri, İmparator Theodosius zamanında içerisine lahitlerin konacağı anıtsal bir yapı, Meryem Ana Kilisesi, Resuller Kilisesi, Kırk Şehit Kilisesi, Mor Şamuel kilisesi yapılmıştır Söylentiye göre İmparatorun kızı Theodora’nın Mor Şamuel tarafından iyileştirilmesinden ötürü de manastıra Theodara Kubbesi eklenmiştir


Mor Yakup Manastırı (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesinde bulunan bu manastır Yukarı Mezopotamya bölgesindeki kiliselerin en eskisi sayılmaktadır Mor Şabo ve on bir öğrencisinin öldürülmesinden ötürü yaptırılmıştır Manastır Mor Yakup’un 328 yılında öldürülmesi üzerine aynı yerde bulunan bir mecusi mabedi üzerine yaptırılmıştır

Manastır kesme taş ve moloz taştan yapılmıştır İbadet mekânının üzeri ana kubbeyi destekleyen yarım kubbelerle örtülmüştür Manastır kilisesinin batı cephesinin duvarları sonradan yıkılmış ve 872 yılında yenilenmiştir Manastır içerisinde Mor Yakup’un Türbesi bulunmaktadır

Episkopos Mor Yakup ile öğrencisi Mor Efram Nikeia’da Hıristiyanlığın konsil toplantılarına katıldıktan sonra Nusaybin’e döndüklerinde burada Nusaybin Okulunun yapımına başlamışlardır Bu okulu 326’da açmışlar ve Mor Efram 38 yıl boyunca bu okulu yönetmiştir Bu okul putperestlik döneminden kalan bir yapı üzerine kurulmuştur Bu okulda felsefe, mantık, edebiyat, geometri, astronomi, tıp, hukuk eğitimi verilmiştir Aynı zamanda bu okuldaki çalışmalar sonunda Grekçe’den birçok yazma eser Süryanice’ye çevrilmiştir

Bu okulun en büyük özelliği o dönemde Nusaybin’in ileri düzeyde bir eğitim merkezi oluşunu göstermesidir Mor Yakup’un 338’de ölümünden sonra kilisenin bodrum katına gömülmüştür Ondan sonra Episkoposluğa Mor Babo (338-343), Mor Logos (343-361), Mor Abraham (361-?) getirilmiştir Bu dini merkezin son Episkoposu Rahip Hanna olmuştur Nusaybin okulu Sasanilerin 363’de Nusaybin’i almasına kadar öğretime devam etmiştir Bundan sonra okulun öğretim kadroları dağılmış ve Suriye’de öğretime devam edilmiştir Sonraki yıllarda Bizanslılar Nasturilere karşı baskı kurunca Urfadaki (Edessa) okul Nusaybin’e nakledilmiş ve burası Nasturilerin dini merkezi olmuştur Okulun yönetimindeki Narsay ve Episkopos Barsavmo’nun yerine geçen II Mor Huşoh döneminde okul büyük ün yapmıştır Bu nedenle de Nusaybin “İlimlerin beşiği, eğitim şehri ve öğretmenlerin annesi” olarak isimlendirilmiştir

Manastır XIX yüzyıla kadar işlevini sürdürmüştür Mor Yakup Kilisesinin restorasyonunu Nusaybin Belediyesi ÇEKÜL Vakfı ve Mor Yakup Kilisesi Süryanı Kadim Cemaati Midyat Metropolitliği, Deydülzaferin Kilisesi Vakfı tarafından restore edilmiştir


Mor Evgin Manastırı (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesi, Girmeli Bucağının 7 km kuzeyinde, Tûr Abidin Dağı yamacında ovadan yaklaşık 500 m yüksekliğinde kurulmuştur Manastırın çevresinde bazı mabet ve yapı kalıntıları bulunmaktadır Mor Evgin’in Hıristiyan azizlerinden olduğu bilinmektedir

Manastırın kurulduğu dönem kesinlik kazanamamıştır Halk arasında bu manastır “Deyr-Marog” ismiyle de tanınmıştır


Mor Abraham Manastırı (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesinde Bagok Dağı’nda kayalar arasında kurulmuş olan bu manastırın yapım tarihi bilinmemekle beraber geçmişinin çok eskiye indiği bilinmektedir Buradaki yapı topluluğu Hıristiyanlığın ilanından sonra manastıra çevrilmiştir Yapı olarak yüksek duvarları ile manastırdan çok bir kaleyi andırmaktadır


Mar Petrus ve Paulus Kilisesi (Merkez)

Mardin Gül Mahallesi’nde bulunan bu kilise, Patrik II Abdullah döneminde Papaz Abdülmesih’in çabaları ile Aziz Petrus ve Paulus adına 1914 yılında yapılmıştır

Kesme taştan yapılmış olan kilise dikdörtgen planlı olup, üzeri çatı ile örtülüdür Taş işçiliğinde dikkati çeken bir bezemeye rastlanmamaktadır Kilisenin en büyük özelliği kök boyalarla el işinden yapılmış olan baskı perdeleridir


Mor İliyo Kilisesi (Merkez)

Mardin Kalesi’nde bulunan bu kilise IIIyüzyılda yapılmıştır Kesme taştan yapılan kalenin mimari yapısını tam olarak tespit edebilmek mümkün olamamıştır


Mor Behnam (Kırklar) Kilisesi (Merkez)

Mardin Şar Mahallesi’nde bulunan bu kilisenin Vyüzyılda yapıldığı sanılmaktadır
Kırk din şehitlerine ait kemiklerin 1170’de bu kiliseye getirilmiş olmasından ötürü aynı zamanda Kırk Şehitler Kilisesi ismiyle tanınmıştır Günümüzde Mardin Metropolitlik Kilisesi’dir

Kilise yöresel kesme taştan, geniş bir avlu içerisinde yapılmıştır Duvar işçiliğinde son derece ince bir işçilik uygulanmıştır Üç ayrı girişi olan kilisenin cephelerinde dantel gibi işlenmiş taş örgüler dikkati çekmektedir Apsisi, çan kulesi ve 1500 yıllık kök boya perdeleri ile dikkat çekici bir yapıdır


Surp Kevork (Kırmızı) Kilisesi (Merkez)

Mardin Ermeni cemaatinin kullandığı bu kilise, kayıtlarından öğrenildiğine göre 420 yılında yapılmıştır Ancak değişik zamanlarda yapılan onarımlar sonucunda özelliğinden büyük ölçüde uzaklaşmıştır

Kesme taştan yapılmış olan kilisenin ibadet mekânı 10 payenin taşıdığı bir çatı ile örtülmüştür Apsisindeki geometrik taş süslemeleri ile dikkati çekmektedir


Protestan Kilisesi (Merkez)

Mardin il merkezinde bulunan bu kilise oldukça geniş bir alan üzerine 569 yılında yapılmıştır Kesme taştan yapılmış olan kilisede geometrik ve çeşitli bitkisel motiflere yer verilmiştir


Mor Hırmıs Kilisesi (Merkez)

Mardin il merkezinde bulunan bu kilise 430 yılında yapılmıştır Başlangıçta Hıristiyanların kullandığı kiliseyi 1552 yılından sonra Nasturiler kullanmıştır

Kesme taştan yapılmış olan ve yer yer geometrik taş bezemelerin bulunduğu kilise de iki metropolitin mezarının bulunması daha da önem kazanmasına neden olmuştur


Mor Yusuf Kilisesi (Merkez)

Grigoryus tarafından Mardin Metropolitliğine getirilen Melkun Nazaryan tarafından yaptırılmıştır Mimari Lole’dir Kilisenin yapımına 1864 yılında başlanmış ve 1894 yılında da ibadete açılmıştır Ayrıca kilisenin yanına ruhbanların ikametine ayrılan bir bina ile ruhban okulu da eklemiştir

Kilisenin yapımı sırasında temellere rutubeti önlemek için tuzlar dökülmüş ve bundan sonra da temeller atılmıştır Kilise kesme taştan bazilika planında olup, üzeri düz bir dam ile örtülüdür İbadet mekânının içerisinde 21 sütun bulunmaktadır Ayrıca altı apsisi ve koro balkonuna yer verilmiştir


Meryem Ana Kilise ve Manastırı (Merkez)

Kilise, Patrik Antuan Semheri tarafından 1860 yılında yaptırılmıştır

Kesme yöresel taştan yapılan kilise dikdörtgen planlı olup, ibadet mekanı 21 sütun ile üst örtüyü taşımaktadır Kilise, patriğin oturduğu yer ve İncil okunan bölümlerdeki üzüm salkımı motifleri ile dikkati çeken bir yapı görünümündeydi

Kilisenin yanında bulunan ve Antakya Patrigi İğnatios Benham Banni tarafından 1895 yılında yapılan patrikhane günümüzde Mardin Müzesi olarak kullanılmaktadır


Meryem Ana Kilisesi (Merkez)

Mardin Savur Kapı Mahallesi’nde bulunan kilisenin kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir 1857’de ibadete açılmıştır

Kesme taştan yapılmış, üzeri dam ile örtülü kilise uzun süre terkedilmiş ve günümüze yıkık bir durumda gelmiştir


Mor İvennis Kilisesi (Merkez)

Mardin, Eski Kale Köyü’nün güney doğusunda bulunan bu kilise 793 yılında Mor Circis Kilisesi ile birlikte yaptırılmıştır

Kilise kesme taştan olup üzeri düz bir dam ile örtülmüştür


Mor Circis Kilisesi (Merkez)

Mardin Eski Kale Köyü’nün kuzeybatısında bulunan bu kilise Mor İvennis Kilisesi ile birlikte 793 yılında yaptırılmıştır

Kilise kesme taştan olup üzeri düz damla örtülmüştür


Mor İliye Kilisesi (Merkez)

Mardin Çiftlik Köyü’nde bulunan bu kilisenin yapım tarihini belirten bir kitabe veya belgeye rastlanılmamıştır

Kesme taştan, dikdörtgen planlı olarak yapılan kilisenin yanında ayrı bir bölüm halinde, alçak tavanlı iki oda bulunmaktadır Bu bölümün ruh ve sinir hastalıkları tedavisinde yararlanıldığına inanılmıştır Kilisenin Taka diye isimlendirilen bu bölümü ziyaret edilmektedir


Mor Yakup (Mor Kuryakus) Kilisesi (Merkez)

Mardin Bülbül Köyü’nde bulunan bu kilisenin kitabesi bulunmadığı gibi kaynaklarda da yapım tarihini gösteren bir bilgiye rastlanılamamıştır Bununla beraber IIIyüzyılda manastır kilisesi olarak yapıldığı söylenmektedir

Kesme taştan düz damlı olarak yapılan kilisede bezeme elemanlarına rastlanılmamıştır


Meryem Ana Kilisesi (Merkez)

Mardin Göllü Köyü’nde bulunan bu kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir Kesme taştan yapılmış olan kilise yıkık durumdadır


Mor Yuhanna Kilisesi (Merkez)

Mardin Dereiçi (Kıllıt) Köyü’nde bulunan bu kilise 370 yılında yapılmıştır Kesme taş ve moloz taştan yapılan kilise dikdörtgen planlıdır Üzeri düz bir dam ile örtülüdür


Mor Babi Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesi Günyurdu Köyü’nün kuzeybatısında bir tepede bulunan bu kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir

Kilise, kayaların yontulmasıyla yapılmıştır Bu nedenle de Mağara veya Yeraltı Kilisesi olarak da tanınmaktadır


Mor Aho Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin İlçesi Günyurdu Köyü’nün kuzeyinde bir tepe üzerinde bulunan kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir Patrik IIIYakup döneminde kiliseye bazı ilaveler yapılmıştır

Kilise moloz taştan ve dikdörtgen planlı olarak yapılmış, üzeri düz bir dam ile örtülmüştür


Mor Şemun Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin İlçesi Günyurdu Köyü’nün kuzeyinde bulunan bu kilisenin yapım tarihi bilinmemektedir Kitabesi günümüze gelememiştir Kaynaklarda da onunla ilgili yeterli bir bilgiye rastlanamamıştır Bununla beraber yapı üslubundan IIIVyüzyılda yapıldığı sanılmaktadır

Kesme taştan yapılmış olan kilise dikdörtgen planlıdır ve üzeri de düz bir damla örtülmüştür

Mor Yuhanna Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesinde Turabdin Dağı’nın kayalık yamacında yer alan kilisenin yanında müştemilat yapıları bulunmaktadır Halk arasında “Deyr-Gazel” diye bilinmektedir Mar Evgin Manastırı'na 5 km uzaklıktadır

Kilisenin yapımında kesme taş ve kayalardan yararlanılmış olup, dikdörtgen planlıdır Üzeri düz bir damla örtülmüştür Kilise içerisinde bezeme elemanlarına rastlanılmamıştır


Mor Sumuni Kilisesi (Nusaybin)

Mardin Nusaybin ilçesi Eski kale Köyü’nün güneyinde bulunan bu kilise kaynaklardaki bilgilerden öğrenildiğine göre, 793 yılında yapılmıştır

Yapımında kesme taş kullanmıştır Dikdörtgen planlı olup, üzeri düz bir damla örtülmüştür