|
Prof. Dr. Sinsi
|
A'dan - Z'ye Rahatsızlıklar (Halk Ve Tıp Dilindeki Tabirleriyle)
Boyun tutulması :
Soğuk almaktan, boynun çarpık durumda bir süre kalmasından veya nezleden kaynaklanır
Böbrek ağrısı :
Böbrek ağrısının nedenleri çeşitlidir Bunlar arasında: böbrek taşı, böbreklerden idrar akışının tıkanıklık nedeniyle düzensizliği, böbrek uru, böbreklerden çıkan zehirli atıkları mesaneye taşıyan borularda taş, ur veya kan pıhtısı, böbrek apsesi olabilir
Ağrılar sırasında terleme ve kusma da görülebilir
Böbrek iltihabı :
Böbreklerin iç kısımlarının iltihaplanmasıdır Tıp dilinde piyelonefrit adı verilir İki çeşiti vardır:
- Akut Böbrek İltihabı : Ani olarak ortaya çıkan, titreme, kaburga altlarında ve yanlarında başlayıp, kasıklara kadar yayılan bir ağrı ile kendini gösterir Sık sık idrara gitmek ihtiyacı duyulur İdrar çıkarken de yanma ve ağrı hissedilir İlk önlem olarak belin iki yanına sıcak su torbası konur Bol su, limonata ve açık çay içilir
- Kronik Böbrek İltihabı : Akut böbrek iltihabının gereği gibi tedavi edilmemiş olması, kronik böbrek iltihabının başlıca nedenidir Hastada iştahsızlık, ateş, halsizlik, baş ağrısı, ağrılı idrar etme ve bel ağrıları görülür Yapılacak ilk iş, bol bol meyva suları içmek ve aşağıdaki reçetelerden birini uygulamaktır Ayrıca tuz ve hayvani gıdalar azaltılmalıdır
Böbrek kumu :
Yeterince su içilmemesi, A vitamini eksikliği, böbrek üstü bezlerinin fazla çalışması ve bazı böbrek hastalıkları, böbreklerde kum birikmesine neden olur
Böbrek taşı :
İdrarda bulunan oksalat billurlarının meydana getirdiği böbrek taşları, kum tanesi kadar olabildiği gibi pinpon topu büyüklüğünde de olabilir Ufak taşlar böbrekten kolaylıkla çıkabilr Büyükler ise böbreklerden mesaneye giderken şiddetli ağrılara neden olur
Göğsün yukarı ve ön kısmında, kaburgaların altında, ani ve kıvrandırıcı ağrı hissedilir Terleme ve kusma da görülebilir İdrarın rengi bulanık ve bazen kanlıdır
Böcek sokması :
Böceğin ısırdığı yerde şiddetli kaşıntı, kızarıklık ve şişlik görülür Böceğin zehirli olabileceğini düşünerek aşağıda tarif edilen işlem yapılır
Vakit kaybetmeden böceğin soktuğu yerin alt ve üstünden sıkıca bağlanır Sonra böceğin soktuğu yer iki parmak arasına alınıp, sıkılır ve zehirli kanın akması sağlanır
Bronşit :
Akciğerlere giden havayollarının iç yüzündeki zarın iltihaplanmasıdır Akut ve kronik olarak iki gruba ayrılır
- Akut Bronşit : Genellikle grip, kızamık, boğmaca veya tifo gibi hastalıklar sırasında görülür Sisli ve soğuk havalarda çok rahatsız olurlar Hastalığın başlangıcında kuru ve ağrılı öksürük, az yapışkan balgam, sonraları sümüksü cerahatli balgam ile hafif ateş ve halsizlik görülür Mutlaka tedavi edilmesi gerekir
- Kronik Bronşit : Bu çeşit bronşitte; havayollarını yağlayan bezler büyümüş, iç yüzlerinde bulunan tüyler görevini yapamaz olmuştur Mutlaka tedavi edilmesi gerekir
Her iki bronşitte de yapılacak ilk iş sigarayı bırakıp istirahat etmektir
Burkulmalar : El ve ayak bilekleri herhangi bir kaza sonucu burkulabilir Bu gibi durumlarda, bilekte ağrı ve şişme görülür Yapılacak ilk iş, burkulan yeri rahat bir duruma sokmaktır
Burun ahtapotu :
Burunda et büyümesinden kaynaklanan bu hastalığa tıp dilinde adenoid ve polip denir Hastanın burnundan soluması güçleşir Daha çok ağzından nefes alıp verir
Burun akıntısı :
Burun akıntısının nedeni; nezle, saman nezlesi, sinüzit, müzmin nezle, alerjik burun iltihabı veya burna herhangi birşey kaçmış olmasıdır Ayrıca kızamık başlangıcında da görülür
Burun kanaması :
Çeşitli nedenlerden kaynaklanan burun kanamalarına tıp dilinde epistaksis denir Genç erkeklerde genellikle ergenlik dönemlerinde, genç kızlarda ise, çoğunlukla aybaşı kanamaları sırasında görülür Bir de; yüksek tansiyonun neden olduğu burun kanamaları vardır
Gençlerde görülen ve önemli olmayan burun kanamaları çok kolay durdurulur ve korkulacak bir şey yoktur Tansiyon yüksekliğinden kaynaklanan ve genellikle orta yaşlarda görülen burun kanamalarını durdurmak ise biraz zordur
Yapılacak ilk iş hastayı hemen oturtmak, başını öne doğru hafifçe eğip, burnunun kanayan deliğini on dakika kadar bastırmak, bu sırada ağızdan nefes almasını ve yutkunmasını söylemektir
Burun tıkanıklığı :
Saman nezlesi ve sinüzitte görüldüğü gibi, başka bir hastalığın da belirtisi olabilir
C - Ç ile başlayan rahatsızlıklar
Cinsel soğukluk :
Tam manasıyla tatmin olamayan kadının cinsel ilişkiye gereği gibi cevap vermemesine; tıp dilinde firijidite denir Nedeni daha çok ruhsaldır
Çarpıntı :
Tıp dilinde palpitasyon denilen çarpıntının nedenleri çeşitlidir Bir kalp hastalığı söz konusu değilse; fazla sigara içmek, alkol, yorgunluk, sinirlenmek, kansızlık, hazımsızlık, çay, kahve veya zehirlenmelerden kaynaklanabilir
Çıbanlar :
Derideki kıl keseleri veya bezlerinin hastalanması sonucu ortaya çıkan sızıntılı, ıslak kabarcıklara çıban denir Katiyetle sıkılmamaları gerekir
Çıkıklar :
Kemiklerden herhangi birinin oynak yerinden kısmen veya tamamen ayrılmasına çıkık denir Bu durumda yapılacak ilk iş doktora gitmektir
Çiçek hastalığı :
Tıp dilinde variola denilen bulaşıcı bir hastalıktır Hastalık şiddetli titreme ve 41 derece ateşle ortaya çıkar Hastalık mikrobunun vücuda girmesiyle ortaya çıkması arasında geçen süre 10-14 gündür
Hasta istirahat ettirilir , başkaları ile görüşmesi yasaklanır Doktorun tavsiyelerine uyulur Bol su ve şerbet içirilir
Çiller :
Çoğunlukla beyaz tenli, kırmızı saçlı kimselerde görülen çiller, yüze serpilmiş ufak lekeler halindedir Nedeni; cildin güneşe karşı gösterdiği tepkidir
Olgunlaşmış çillerin yok edilmesi mümkün değildir Ancak koruyucu önlemler alınır Yüzünde çil olanların güneşte fazla durmamaları ve yüzlerini sık sık yıkmaları tavsiye edilir
Çocuk felci :
Omuriliğin ön kordonlarının iltihaplanması sonucu felçle neticelenen bir hastalıktır Tıp dilinde poliomelitis denir
Bilhassa yaz ve sonbahar aylarında görülür Nedeni bir çeşit virüstür Lağım sularının yiyeceklere bulaşması, sineklerin taşıdığı mikroplar, hastalığa yakalanmış kişinin ağız ve burnundan çıkan damlacıklarla bulaşır Çocuk felcine küçükler yakalanabileceği gibi büyükler de yakalanabilir Hastalık mikrop kapıldıktan 7-21 gün içinde ortaya çıkar Hastada ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, kusma, yorgunluk, boyunda kasılma, ve sırt ağrıları vardır Hastalığın ilk günlerinde gerekli tedaviye başlanmazsa, özellikle kol ve bacaklarda felç görülür Hastalığın başlangıcında hastayı diğer kimselerden ayırmak ve yatırmak gerekir Çocuk felcinden korunmak için Salk aşısı veya Sabin aşısı yaptırmak gerekir Bu aşının ilki çocuk 6 aylık olmadan önce, ikincisi ilk aşıdan 2 ay sonra, üçüncüsü, ikinci aşıdan 6 ay sonra yapılır 5 ve 15 yaşlarında da tekrarlanır
Tedavi için mutlaka doktora başvurmak gerekir
Çocuklarda gelişme bozuklukları :
Çocuklarda görülen gelişme bozukluklarının çoğu kötü beslenmeden kaynaklanır Bunun yanı sıra; geçirilen bir hastalıktan kaynaklanan veya irsi olarak da gelişme bozukluğu görülebilir Nedeni test etmek için doktora başvurmak gerekir
Çok uyumak :
1 ila 4 yaşları arasındaki çocukların; geceleri 13, öğleden sonra da 2 saat olmak üzere, günde 15 saat uyumaları, sıhhatli büyümelerini sağlar
5 ile 7 yaşları arasındaki çocuklara ise, geceleri 11-13 saat uyku yeterlidir
8-14 yaşları arasında 9-11 saat; 15 yaşından sonra da 8 saat uyku yeterli gelir
20 yaşını geçenlere 6-8 saat gece uykusu yeterlidir
Çürükler :
Cilt yırtılmadan altındaki bir kılcal damarda görülen kanama halk arasında çürük denir Tıp dilinde ise ekimoz denir Bu gibi durumlarda yapılacak ilk iş, çürüğün üzerine soğuk su ile kompres yapmaktır
D ile başlayan rahatsızlıklar
Dalak hastalıkları :
Karın boşluğunun solunda, midenin arka tarafında bulunan dalak; eskimiş kırmızı kan hücrelerini yok eder, gerektiği zaman da yeni kırmızı kan hücreleri imal eder
Sıtma ve tifo gibi bulaşıcı hastalıklar veya kansızlık sonucu dalak hastalanabilir
Damar sertliği :
Vücuttaki kan damarlarının bir kısmının veya tamamının sertleşmesi sonucu, esnekliklerini keybetmesine; halk arasında damar kireçlenmesi tıp dilinde ise Arterio Skleroz veya Atheremo denir
Nedeni, kan damarlarının iç kısımlardaki hücrelerin esnekliğini kaybedip, zayıflaması veya kandaki yağlı maddelerin birikinti yaparak, damarı darlaştırmasıdır
Belirtileri baş dönmesi, baş ağrısı, titreme, yürürken sendeleme, düşünme ve öğrenme gücünde zayıflama, sinirlilik veya damarın sertleştiği bölgelerde ağrılar görülür
İlk belirtiler görüldüğünde önlem alınacak olursa, korkulacak bir şey yoktur Hastanın neşe ve cesaretini kaybetmemesi ve doktorun tavsiyelerini yerine getirmesi iyileşmede atılacak ilk önemli adımdır
Damar sertliği teşhisi konan kimse, perhiz yapmalı, alkol ve sigara gibi keyif verici maddeleri bırakmalı, yumurta, tereyağı ve benzeri yiyecekleri terk etmeli, tuzu da azaltmalıdır Ayak damarlarında meydana gelebilecek herhangi bir hastalığı önlemek için de dar ayakkabı giymekten kaçınmalıdır
Deri iltihabı :
Çoğunlukla kullanılan sabun, deterjan, boyalar ve bazı bitkilerin neden olduğu bu hastalığa tıp dilinde Dermatit denir
Tedaviye deride iltihaplanmaya sebep olan şeyi belirleyip, onu terk etmekle başlanır
Deri kanseri :
Deri üzerinde ufak bir şişlik veya bir türlü iyileşmeyen bir yara şeklinde başlayabilen bir çeşit kanserdir Şişlik, başlangıçta ufak bir yumru şeklindedir Bir süre sonra aynı yer açılır ve yara haline dönüşür, sonra kabuk bağlar Bu gibi durumlarda telaşlanmamak; ancak acele etmek gerekir Erken tedavi edildiği takdirde iyileşir
Deri kuruluğu :
Tıp dilinde iktiyoz denen bu hastalıkta deri, kuru, pul pul ve bazen de çatlak görünümdedir Merak edilecek bir durum yoktur Sık sık sıcak banyo yapmak şikayetlerin çoğunu geçirir
Deri lekeleri :
Deride görülen esmer lekelere "Karaciğer lekeleri", beyaz lekelere de "Vitligo" adı verilir Bunlar merhem veya kremlerle gizlenebilir
Dil büyümesi :
Kısa süreli dil büyümelerinde aşağıdaki reçeteler kullanılır 2-3 günde geçmeyen dil büyümesinde, doktora başvurmak gerekir
Dil felci :
Sinir sistemindeki bir bozukluktan dolayı, dil gücünün kaybolmasıdır Doktor tarafından tedavi edilmesi gerekir
Dil iltihabı :
Tıp dilinde Glossit denilen bu iltihaplanmanın nedeni, çürük dişler, dişeti iltihabı, sigara, çok sıcak veya çok soğuk şeyler yemeyi alışkanlık haline getirmiş olmaktır
İhmal etmemek gerekir Çünkü dil kanseri veye dil ülseri belirtisi de olabilir Mutlaka doktora başvurmak gerekir
Yapılacak ilk iş, sigarayı bırakmak, çürük dişleri tedavi ettirmek, ve kötü alışkanlıkları terk etmektir
Dil ülseri :
Dilde görülen; etrafı kırmızı, içi su dolu küçük kabarcıklar, dil ülserinin belirtisi olabilir Derin ve sert kenarlı dil yaralarında, mutlaka doktora başvurmak gerekir Diğer dil yaraları, hazımsızlık veya gripten kaynaklanabilir
Diş ağrısı :
Diş ağrısı; dişin çürümesi, minesinin aşınması, dişetlerinin iltihaplanması veya bunlara benzer nedenlerden kaynaklanır
Dizanteri :
Bulaşıcı ve salgın bir hastalıktır Hastada, ishal görülür Dışkısı kanlı ve sümüklüdür İştahsızlık karın ağrısı ve ateş de vardır Su veya besinlerle bulaşır İki çeşit dizanteri vardır
- Amipli Dizanteri : Vücuda mikrop girmesinden 10-21 gün sonra hastalık belirtileri ortaya çıkar Hastada kanlı ishal, ateş, karın krampları, kilo kaybı, ve halsizlik görülür
- Basilli Dizanteri : Mikrobun vücuda girmesinden 2-7 gün sonra belirtileri ortaya çıkar Hastalığın salgın halini almasında kara sinekler başrolü oynar Hastada; kanlı ve balgam kıvamında ishal, karın ağrısı, halsizlik ve ateş görülür
Yapılacak ilk iş; hastayı, sağlamlardan ayırmaktır
Doğum sancıları :
Doğum sancıları; doğumun habercisidir Başlangıçta 20 dakikada bir gelen doğum sancıları, daha sonra sıklaşır ve her seferinde döl yatağı kasılıp, sertleşir
Sancılar sırasında kanama görülmezse korkulacak bir şey yoktur
Dolama :
Şeytan tırnağı veya parmağa iğne ya da kıymık batması sonucu, tırnak dibinde meydana gelen iltihaplanmaya; halk arasında dolama, tıp dilinde paronychia denir Başlangıçta kırmızı bir benek halindeyken daha sonra içi dolu sivilceye dönüşür Dolama, kan zehirlenmesine neden olabilir Bu nedenle ihmal edilmeden doktora başvurmak gerekir Alkol pansumanı veya sıcak su kompresi çok faydalıdır
Donmalar :
Üşümenin en ağır şekline donma denir Donan kişiyi birdenbire ısıtmamak gerekir Böyle durumlarda yapılacak ilk iş; vücuda bir battaniye sarıp, ılık bir yere taşımak; orada başı hafif geriye doğru olmak üzere sırtüstü yatırmak, kol ve bacaklarını soğuk su ile iyice ovmaktır Limonsuyu ile masaj yapılabilir
Dölyolu akıntısı :
Halk arasında beyaz akıntı; tıp dilinde ise; Gleet denilir Arasıra görülen beyaz akıntı pek önemli değildir Çünkü üşütmek, ruhi bunalım, uzun süren bir hastalık veya yüksekçe bir yerden düşmekten kaynaklanabilir İç çamaşırında krem rengi beyazlıkta bir leke görülür Kuruduğu zaman kahverengiye çalan sarı bir renk alır
Önce beyaz akıntının nedenini bulmak gerekir
Dudak çatlaması :
Dudaklar, güneş veya soğuk havanın tesiriyle çatlayabilir Endişe edilecek bir durum yoktur
E ile başlayan rahatsızlıklar
Egzama :
Mayasıl diye bilinen egzama, derinin sulanması ile meydana gelen bir iltihaptır Tıp dilinde; Erythema pernio denir Kaşıntı ve kızartı ile ortaya çıkar nedeni; ruhsal olabileceği gibi alerjik tepkiler veya deriyi tahriş eden maddeler de olabilir Bazı kimselerde de ırsidir Vücudun hemen hemen her yerinde görülebilir ve bulundukları yere göre isimlendirilirler
Tedavinin ilk prensibi; üzülmemek ve egzamalı yerleri kaşımamaktır Ayrıca, su ve sabunlu sudan olduğu kadar uzak kalmak da gerekir Su yerine permanganatlı su ve rivanollu su kullanılır Perhiz yapılır Acılı, baharatlı ve yağlı yenmez
Ekstrasistol :
Kalbin normal atışlarına, fazladan atış eklenmesine Ekstrasistol bir başka deyişle fazladan atış denir Kalbin bir atışı, vaktinden önce olur Sonra, bir süre atış olmaz Bu atışlar, tek tek veya arka arkaya meydana gelir
Kalp hastalıklarında görüldüğü gibi; fazla sigara, içki içmek; heyecanlanmak ve hazmı güç yemeklerden sonra da görülebilir
El ve ayak titremeleri :
Hafif el ve ayak titremeleri; daha ziyade nevroz, isteri ve nevrastenide görülür
Enfarktüs :
Kalbi besleyen büyük damarlardan birinin aniden tıkanması sonucu ortaya çıkan bir durumdur Enfarktüs krizi geçiren hasta; kalp bölgesinde ani bir ağrı hisseder Bütün benliğini ölüm korkusu sarar Nefes almakta zorluk çeker Yapılacak ilk iş, hastanın 45 derece bir meyille oturmasını sağlamaktır Sonra; vakit geçirmeden doktor çağrılır Enfarktüs krizini atlattıktan sonra kesin istirahat ve doktorun dediklerine uymak şarttır
Ergenlik sivilceleri :
Ergenlik yaşındakilerin yüz, omuz, sırt ve karınlarında görülürler Siyah noktalar, beyaz benekler, kırmızı veya mor lekeler halindedirler İçleri cerahat dolu bu sivilcelere; akne de denir nedeni; yağ bezlerinin tıkanmış olmasıdır
Ergenlik sivilceleri kendiliğinden kaybolur Sıkmamak, oynamamak gerekir Tedavinin ilk şartı sabırdır Yüzü günde 3-4 kere kükürtlü sabunla yıkamakta fayda vardır Bu arada baharatlı yiyecekleri ve çikolatayı terketmek gerekir
|