Network (Ağ) Kavramları

Novell NetWare Protokolleri

NetWare, bir ağ iletişim sistemidirTCP/IP gibi kullanıcı/sunucu mimarisine sahip olup, ilk olarak PC tabanlı sistemler LAN oluşturulması için tasarlandı (Novell Firması )NetWare’de kullanılan protokolların, standartların çoğu Xerox’un XNS’protokol kümesinden türetilmiştirNetWare,halihazı rda varolan işletim sistemlerinin çoğunu desteklerÖrneğin DOS,Windows,Macintos, OS/2 veya UNIX ile yüklü sistemler NetWare tabanlı ağlarda karşılıklı olarak çalışabilirler

NetWare’de OSI’nın 3 katmanı karşılığı IPX protokoludur; bir sistem, başka bir LAN’daki bir sisteme veri paketi göndereceği zaman, yönlendirme işini IPX gerçekleştirirSPX (sequensed Packet Exchange ), bir ulaşım katmanı protokolu olup bağlantıya yönelik çalışır;aynı TCP/IP’nin TCP’si gibi

Netware, SPX/IPX paketleri, IP kapsülleme yapılarak TCP/IP ağlar üzerinde taşınabilmektedirNetWare ağlarda kullanılan fiziksel katman, halıhazırda varolan Ethernet, TR(Token Ring), FDDI gibi LAN teknolojileri olabilir; PPP aracılığıyla WAN bağlantıları da gerçekleştirilebilir

Apple Talk Protokolu

AppleTalk, Apple firması tarafından kendi bilgisayarlarından oluşan bir ağ ortamı desteklemek üzere geliştirilmiş bir ağ protokol kümesidirBaşlangıçta sadece bir LAN içerisindeki sistemler arasında kulanılması (Apple Talk Phase 1) için düşünülen AppleTalk, daha sonraki uyarlamasında (AppleTalk Phase 2) daha büyük ağları da destekleyen özelliklere sahiptir AppleTalk kullanıcı/sunucu tabanlı dağıtılmış ağ mimarisine sahiptir Her kullanıcı, ağ üzerindeki sistemlerde bulunan kaynakları ortaklaşa paylaşırlar

AppleTalk’da IP’ye karşılıkDDP (Datagram Delivery Protokol) kullanılır DDP, uç düğümler arasında bağlantısız (connection-less) hizmeti veren bir protokoldur

IBM SNA Protokolu

SNA (System Network Architecture), IBM tarafından (1974) geliştirilen bir ağ mimarisidir SNA terminal ve yazıcı sistemlerin büyük ana makinalara ağ üzerinden bağlanılması için düşünülmüştür; NCP, cluster controller gibi terimler sıkça geçer SNA, temel olarak 4 katmanlı bir yapıya sahiptir;Bunlar, Veri Bağı (Data Link-DL), Fiziksel Birim (Physical Unit-PU), Mantıksal Birim (Logical Unit-LU) ve kullanıcı (user) olarak adlandırılır

Kulanıcı, iletişimde bulunacağı zaman Mantıksal Birim(LU) ile etkileşimde bulunur Birçok LU türü vardır ve herbirinin kullanıcılara sunduğu hizmet türü farklıdır Bazı LU türleri (2-4, 7) kullanıcı (terminal) ile program arasında hizmet sunarken, bazıları da (1,61,62) programlar arasındaki etkileşim hizmet sunarlar DL katmanı, OSI’nin 1 ve 2; PU,3; LU, 4-6 ve kullanıcı 7 katmana karşılık düşerler

Ethernet & Token Ring

Ethernet ve Token Ring birer LAN teknolojisidir; LAN uygulamalarında yoğun olarak olarak Ethernet teknolojisi kullanılırEthernet ofis türü LAN uygulamalarında en çok kullanılan teknolojidirAncak Token Ring endüstriyel uygulamalar için daha iyi özelliklere sahiptir

Ethernet

Ethernet ilk olarak 294 Mbps hızında tasarlandı; ancak daha sonra artan gereksinimi karşılamak üzere 10 Mbps,100 Mbps ve 1000 Mbps hızlarında çalışan türevleri geliştirilmiştir

Ehernet ve türevleri olan Fast Ethernet,Gigabit Ethernet LAN tarafında vazgeçilmez (de facto) bir standardıdır

• Ethernet (294, 5, 10 Mbps)

• Fast Ethernet (100 Mbps)

• Gigabit Ethernet (1 Gbps)

Her Ethernet kartın MAC adresi olarak adlandırılan 48 bitlik bir adresi vardır ve 00-23-c3-45-00-b3 şeklinde gösterilir; bu adres tektir LAN içerisindeki yerel erişimler, gerçekte bu adresler kullanılarak gerçekleştirilir

Ethernet teknoljisine dayalı ürünler desteklediği kablo türüne göre sınıflanırlar Bu sınıfların gereksinim duyduğu kablo türü, konnektör sonlandırılması ve kablo uzaklığı farklıdır:

• 10Base-2 ? İnce(thin) koaksiyel kablo

• 10Bsae-5 ? Kalın (thick) koaksiyel kablo

• 10Base-T ? UTP,STP(bakır) kablo

• 10Base-F ? Fiber optik kablo

Koaksiyel kablo uygulaması düşük hızlarda kaldığı için günümüzde pek fazla tercih edilmemektedir; onun yerine bakır ve Fiber Optik kablolu uygulamalar tercih edilmektedir

Yüksek hızlı Fast Ethernet Teknolojisi genel olarak 100Base-T olarak gösterilir; kablolama gereksinime göre 100Base-TX, 100Base-T4 ve 100Base-FX adlı türevleri vardır

• 100Base-TX ? 2 çiftli CAT 5 UTP,STP

• 100Base-T4 ? 4 çiftli Cat 3, Cat 4, Cat 5 UTP

• 100Base-FX ? SM veya MM fiber optik

Gigabit Ethernet, 10Base-T’ye göre 100 kat daha fazla hızlı Ethernet teknolojisidir; Gigabit Ethernet kablolaması için FO kablo (8023z) ve Cat 5 UTP bakır kablo (8023ab) kullanılır:

• 1000Base-LX ? Fiber Optik (MMF veye SMF)

• 1000Base-SX ? Fiber Optik (MMF)

• 1000Base-CX ? Dengeli bakır

• 1000Base-T ? Cat 5 UTP

Yola Erişim: CSMA/CD, Ethernet’te yola erşim yöntemidir; bu yöntemin bir düğüm veri aktarmadan önce yolu dinler, eğer yol, o anda diğer düğümler tarafından veri aktarmak için kullanılıyorsa, yolda bir taşıyıcı (carrier) olduğunu sezer ve kendi verisini yola çıkarmaz, bir süre bekler Eğer bir düğüm o anda yolda taşıyıcı olduğunu sezdiği halde,

yola versini çıkarırsa çatışma (collision) oluşur; veri aktarımı gerçeklenmez Çatışmanın çok olması ağ başarımını düşürür

Token Ring (Jetonlu Halka)

Jetonlu Halkada (IBM tarafından geliştirildi1970) düğümler birbirlerine halka şeklinde bağlanırlar Aktarım hızı olarak 4,16, 100 Mbps olan üç uygulaması vardırüğümlerin birbirlerine halka biçiminde bağlanmasından dolayı, her düğüm fiziksel olarak komşu 2 düğüme bağlıdır

Jetonlu Halka ağının kurulması MAU (Multistation Access Unit) olarak adlandırılan ve üzerinde uç sistemlerin bağlanması için birden çok Token Ring portu olan cihazlar kullanılır Ağı oluşturan MAU cihazlarına bağlanacak cihazlar üzerinde hızına göre 4, 16, 100 Mbps hızında Token Ring NIC’ler olmalıdır; bunlar adaptör kablolarla MAU’ya bağlanır

Jetonlu Halkada , biri veri aktarımı, diğeri jeton aktarımı için iki tür çerçeve kullanılır Veri çerçevesi, bir düğümden diğerine bilgi aktarılan çerçevedir; Jeton çerçevesi ise, halkaya veri çerçevesi çıkarmak isteyen düğüme o hakkı vermeyi sağlayan özel bir kısa çerçevedir Çerçeve başlığı içindeki bir bit, çerçevenin hangisi olduğunu ayırt etmeye yarar

Frame Relay, X25,ISDN,ADSL

Bunlar WAN veya uzak bağlantılarda kullanılır

Frame Relay & X25

Frame Relay (FR), paket anahtarlamalı bir WAN teknolojisidir; X25, bulut teknolojisine dayanan ve paket anahtarlamalı ağ (Packet Switching Network, PSN) üzerinde senkron veri aktarmı yaplımasını sağlayan bir arayüz tanımlamasıdır X25’in kendisi bir bulut teknolojisi olmayıp, yanlızca Paket Anahtarlamalı Ağ ile kullanıcı sistemi arasında bir arayüz tanımıdırX25 ile 64 Kbps band genişliğine kadar çıkabilir; hata sezme ve hata düzeltme özellikleri X25 tanımı içine koyulmuşturgenel olarak bakıldığında Frame Relay’in mimarisi ve işlevi X25’e benzer;X25’ten daha basittir,ancak daha yüksek hızlara çıkabilmekte ve daha iyi hizmet kalitesi alınabilmektedirFrame Relay tanımlamasi içerisine hata düzeltme koyulmamıştır

XPAD (Packet Assembler/Disassembler)

Asenkron terminaller gibi X25 arayüzlü olmayan cihazlar, X25 buluta PAD olarak adlandırılan protokol dönüştürücüler üzerinden bağlanır

FR Sanal Kanalları

FR, X25’e göre daha hızlı bir iletişim ortamı sunarAvrupa standartlarında bu hız 64 Kbps’den başlar, 2048 Mbps’e (El) kadar gider; Amerikan standardında ise,56Kbps’den başlar,1544 Mbps’ye gider

FR ‘de iletişim ortamları sanal kanallar üzerinden gerçekleştirilirİki tür sanal kanal (virtual channel) vardır;PVC olarak adlandırılan, iki nokta arasında kurulan kanalın sürekli kalmasına dayanır; SVC ise gerektiği anda bağlantının kurulması,aktarım işi bittikten sonra sonlandırılması esasına dayanır

Frame Relay LAN’ları birbirine bağlamak için kullanılır; böyle bir bağlantıda, FR, LAN’lar üzerine koşan IP,IPX,SNA gibi protokollardan bağımsız bir iletim yolu sunarolayısıyla kurumsal internet bağlantıları içinde kullanılabilir

Frame Relay’de, aktarım yoluna, ona her durumda taahhüt edilen bir band genişliği atanırBu CIR (Committed Informatıon Rate ) olarak adlandırılırCIR hızında iletişim garanti altındadır;ancak CIR’ın iletişim yapıldığında, sınırı aşan çerçeveler, yol uygun değilse atılabilirBir de EIR (Excess Informatıon Rate ) olarak adlandırılan bir band genişliği daha vardırBu FR şebekesinin durumuna bağlı olarak geçirilebilecek trafik miktarını gösterirEIR sınırı aşamasına neden olan çerçeveler atılır

X25 için en tipik uygulama, veri tabanını tutulduğu ana bilgisayara (host, mainframe) uzaktaki terminallerden veya emülasyon yapan PC’lerden erişimlerin yapılması sağlanmaktadırAralarında yoğun trafik olmayan LAN’ların birbirine bağlanması için de kullanılabilir

ISDN ( Integrated Services Digital Network)

ISDN (Tümleşik Hizmetler Sayısal Şebekesi ), aynı anda ses,veri, resim ve görüntü aktarma olanağı veren; bulut teknolojisine dayanan ve sayısal iletişim ortamı sunan bir ağ sistemidir

ISDN, telefon şebekesinde olduğu gibi çevrimli sayısal bağlantı kurma olanağı sunar; numarası bilinen bir aboneye, iletişimden önce çağrı yapılarak bağlantı kurulur ve iletişim gerçekleştirildikten sonra bağlantı koparılırISDN,BRI ve PRI olarak adlandırılan iki tür hizmet sunar:

-BRI hizmeti

Kullanıcı verisi için 128 Kbps’lik band genişliğine sahip olup, 2B+D olarak da gösterilir;herbiri 64 Kbps olan iki tane B kanalı, 16Kbps olan bir tane D kanalı içerir

-PRI hizmeti

Kullanıcı verisi için 2 Mbps’lik band genişliğine sahip olup,herbiri 64 Kbps olan 30 tane B kanalı ve D kanalı (30B+D) içrir

B kanalı veri aktarımı, D kanalı ise işaretleşme, senkronizasyon için kullanılır


ISDN Bağlantı Arayüzleri

ISDN ağ, uçtan uca bir çok arayüz noktalarına sahip olacak şakilde tasarlanmıştır; bir cihaz, kendi üzerinde sahip olduğu ISDN özelliğine göre en uygun bağlantı arayüz noktasından bağlanır

ISDN ağda tanımlı olan TE2, TE1, TA, NT2, NT1 olarak adlandırılan birimlerin anlamları şöyledir:

TE2 (Terminal Equıpment 1)

ISDN özelliği olmayan standart sistemlerdir; üzerlerinde RS-232, V35 ve X21 gibi portlar bulunurBu tür sistemler ISDN ağa R noktasından TA aracılığıyla bağlanabilirler

TE1 ( Terminal Equıpment 1)

ISDN özelliğine sahip uç cihazları gösterir;ISDN telefon, ISDN ağ kartları vb gibi yalın ISDN cihazları S noktasından bağlanırlar

TA (Terminal Adapter )

ISDN özelliği olmayan sistemlere ISDN özellik kazandıran birim TA’dırTüm standart sistemler bir TA üzerinden ISDN ağa eklenebilir

NT2 ve NT1 ( Network termınatıon1 ve 2)

Ağ sonlandırma birimleri, NT2 ve NT1, 4telli abone bağlantısını 2 telli hale dönüştüren birimlerdirNT!, yanlızca fiziksel katman özelliğine sahiptir ve genelde ISDN hizmeti sunan şirketin ISDN ağı içerisinde kalırNT2 ise, ISDN’nin ilk üç katmanına ait işlevleri desteklerUygulamada, PBX’ler NT2 özelliğine sahiptirler

Genel olarak , bağlantı arayüz noktalarından S, BRI; T, PRI bağlantısı için kullanılırBazı cihazlar S ve T bağlantı arayüz noktalarının herikisini de destklemektedirBu şekilde destek S/T bağlantı arayüzü olarak anılırlar

Sayısal yapısı ve sunduğu hizmet türleri açısından ISDN hem WAN bağlantılarında ana hat (trunk) veya yedek bağlantı olarak kullanılabilirler; hem de küçük ofis /ev kullanıcıları için çevrimli uzak bağlantı olanağı sağlar ISDN esnek, başarımlı ve kaliteli bir bağlantı ortamı sunar

ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line)

Kullanıcılara bakır telefon hattı üzerinden konuşmanın yanı sıra yüksek hızlarda veri haberleşmesi ortamı sağlayan bir teknolojidir Ortamın alış yönündeki hızı 15 Mbps’ten başlayıp 8 Mbps’e, gönderiş yönünde ise 16 Kbps’ten başlayıp 576 Kbps’e kadar olabilmektedir

Bir ADSL bağlantı üzerinde 3 temel iletim kanalı vardır: alış (downsteam), gönderiş(upstream) ve POTS kaalı olarak adlandırılır Alış kanalı yüksek band genişliği sunar; kapasitesi Mbps’ler mertebesindedir Gönderiş kanalı Kbps’ler düzeyindedir ADSL hizmeti alabilmek için hizmeti sunan şirketin belirlediği hızları destekleyen bir ADSL modem alınmalıdır

POTS (Plain Old Telephone Service) kanalı, ADSL iletim ortamı üzerinden telefon konuşmasını aktarmak için kullanılırADSL bağlantılarda bilinen bakır büklümlü çift kablolama alt yapısı kullanılır; bir bağlantını iki ucu arasındaki mesafe, alış ve gönderiş kanallarını bant genişliklerine, kablonun çapına ve kablolamanın durumuna bağlıdır Genel olarak hız mesafe arasındaki ilişki aşağıdaki gibi verilebilir;

• 15-2 Mbps için : ~5 Km

• 61 Mbps için : ~3-35 Km