Dinimizde Kul Hakkı-Kul Hakkı Nedir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-11-2012

Sual: Laz fıkrası anlatılınca, her laz ile helalleşmek lazım mı?
CEVAP
Kızana anlatmak caiz değil

Hiç anlatmamak daha iyi

Sual: Ücretli helalarda para bırakılmazsa, kul hakkı geçer mi?
CEVAP
Parayı oraya bırakmak iyi olur

Sual: Sigara içene, içirmezsem hak geçer mi?
CEVAP
Geçer

Sual: Biz arabanın yanından ayrılınca, çocuklar arabayı temizliyor

Para vermezsek hak geçer mi?
CEVAP
Hak geçmez ise de, vermek iyi olur

Sual: İstemeden, yükümü taşıyana, para vermezsem hak geçer mi?
CEVAP
İstemediğinizi bildirdiğiniz halde, taşırsa hak geçmez

Ses çıkarmazsanız, hakkı olur

Sual: Evin altındaki atölye gürültülüdür

Şikayete hakkım var mı?
CEVAP
Şikayete hakkınız var

Ancak, fitneye sebep olmamalı

Sual: Kâfirlerle güreşirken kasten kollarını kırmak caiz mi?
CEVAP
Hayır

Sual: Kuyrukta hastalar varken, birini içeri almakla hak geçer mi?
CEVAP
Hastalara zaman vaad edilmemiş ise, hak geçmez

Mecbur olmadıkça böyle yapmamalı

Sual: Üstümüzdeki komşumuz, dikiş makinesi ile, dikiş dikerek bizi rahatsız ediyor

Yaptığı zulüm müdür?
CEVAP
Hayır

Sual: Kasaba et ***ürüp, ücretle kıyma çektiriyoruz

Makinede, önceden kalmış kıyma da oluyor

Kasabın hakkı geçiyor mu?
CEVAP
Hayır

Sual: Bahçeme giren tavukları zehirlesem, hak geçer mi?
CEVAP
Evet

Bahçeyi muhafaza etmek gerekir

Sual: Mütehassıs olmayan bir doktor, hastaya cerrahi müdahale etse, hastaya eziyet verse, sakat bıraksa, kul hakkı geçer mi?
CEVAP
Evet

Sual: Yüksek sesle hapşırınca, yanımdaki korkarsa hakkı geçer mi?
CEVAP
Hayır

Sual: Dayım kaybolduktan sonra, dedem öldü

Malı paylaşıldı

30 sene sonra dayım geldi

Bu malda onun da hakkı var mı?
CEVAP
Evet

Sual: Ankara’dan arabamla İstanbul’a geldim

Şehrin ve yolların acemisi olduğum için yanlış yola girmişim

Polis ceza kesip elime bir makbuz verdi

Ankara’ya dönünce baktım ki, polis, dalgınlıkla ve alışkın olduğu için plakayı 34 diye yazmış

Halbuki benim plakam 06 idi

Bu hata yüzünden numarası tutan İstanbullu vatandaş cezaya çarptırılacaktır

Bu işe sebep olmaktan başka benim suçum var mıdır?

CEVAP

Hayır yoktur

İlla o plakadan İstanbullu vatandaş vardır diye de zan üzerine hüküm verilemez

Kullanılmayan bir plaka da olabilir

Sual: Sovyetlerden Erzurum’a gelen turistleri kandıranlar çıkıyor

Beş bin verip ellibin diyenler oluyor

Dinimizde gayri müslimleri de kandırmak günah değil midir?
CEVAP
Bir kimsenin hakkını yemek, kandırmak ona zulüm olur

Zulüm ise haramdır, büyük günahtır

Gayri müslime zulmetmenin, müslümana zulmetmekten daha kötü olduğu (Dürr-ül Muhtar)ve diğer muteber kitaplarda yazılıdır

K

Saadetteki hadis-i şerifte, (Satılan bir şeyin kusurunu gizlemek helal değildir O kusuru bilip söylememek de kimseye helal değildir) buyuruldu

Yine aynı kitapta, buğdayın yaş kısmını çuvalın iç tarafına koyan bir satıcıya Peygamber efendimizin, (Yaş kısmını niçin saklayıp göstermiyorsun? Hile yapan bizden değildir) buyurulduğu bildiriliyor

Erbain-i Selmanikitabında (Bir şeyi aldatarak pahalı satmak veya ucuza almak faiz olur, haram olur) ve (Satılan şeyin aybını ve satın alınan şeyin kıymetini gizleyerek aldatmak faiz olur, haram olur) buyuruldu

Sual: Nazımız geçen arkadaşlara ücretsiz iş yaptırmam caiz midir?
CEVAP
Zaruret olmadan bir şey istemek haram olduğu gibi, ücretsiz olarak başkasına iş gördürmek de haramdır

Başkasının çocuğuna iş gördürmek daha büyük günahtır

(Hadika c2, s267) İsteyerek iş yapan arkadaşla helalleşilir ise, ücretsiz iş yapması haram olmaz

Sual: İhtiyaç halinde birinin malını almak caiz midir?
CEVAP
İhtiyaç, halinde de kimsenin malına dokunmaya İslamiyet, izin vermemiştir

Zaruret halinde olan, yani bunalan kimse bile, başkasının hakkına dokunamaz

Aç kalan kimsenin, başkasının ekmeğini, izni olmaksızın yemesi caiz ise de, sonra kıymetini ödemesi gerekir

Onun aç olması, ölüm tehlikesinde bulunması, bir kimsenin kendi mülkündeki hakkının yok olmasına sebep olamaz

Zaruret halinde bile başkasından alınan malın ödenmesi gerekir

Zaruretlerin, yasak olan şeylerin yapılmasına sebep olmaları, kimsenin hakkının gitmesine sebep olamaz

(Mecelle Şerhi)

Sual: Arkadaşla tartışıp birbirimizi üzmüştük

"Hakkımı helal etmem"diyor

Ne yapılması gerekir?
CEVAP
Yapılacak iş, tekrar tekrar rica edip hakkını helal etmesini istemektir

Yine de helal etmezse, bir şey denemez

Gıyabında ona çok dua etmenizi tavsiye ederiz

Sual: Hakkını helal et diyene, helal olsun demekle, hakkımız helal edilmiş olmaz mı?
CEVAP
Helal olsun demek de olur, mutlaka helal ettim demek gerekmez

Sual: Haklı da olsa, hatta karşısındaki özür dilemese de hakkını helal etmek faziletli midir?
CEVAP
Elbette çok faziletlidir

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Kıyamette bir münadi "Ecri Allah’ın üzerinde olan ayrılsın, Cennete girsin" der "Bunlar kim?" diye sorulunca, münadi, "İnsanları affedenlerdir" der Birçok kişi hesaba çekilmeden Cennete girer) [İ

Ebiddünya]

Hak sahipleri
Sual: Müslümanlara karşı hareket tarzımız nasıl olmalı?
CEVAP

Her Müslümanı yani din kardeşimizi görünce, (Benim mutlu olmam, Cennete gitmem bunun kalbini kazanmak ve duasını almakla olabilir) demeli ve ona iyilik ederek duasını almaya çalışmalı

Kendini, üzerinde hakkı olanların esiri, kölesi bilmelidir

Özellikle anne babanın ve hocanın üzerimizde hakkı olur

Bu hususa daha çok dikkat etmek gerekir

Zarar vermek

Sual: Bir kimse, benim canıma ve malıma zarar verdi

Ben de bu kimsenin canına ve aynı malına, aynı miktar zarar versem, adalet olmaz mı?

CEVAP
Zarar vermek adalet olmaz

Cezayı mahkeme tayin eder

Hiç kimsenin kendi hakkını kendi eliyle almaya hakkı yoktur

Hakkım var diyen başkasına saldırır ve anarşi doğar

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Dinimizde zarar vermek olmadığı gibi, zarara zararla karşılık vermek de yoktur)

Kul hakkı ve sevab

Sual: Kitaplarda, (Üzerinde kul hakkı olanın veya günah işleyenlerin ibadetleri sahih olsa da, kabul olmaz) deniyor

Kul hakkı olmayan veya günah işlemeyen insan yok gibidir

Birisine sert bakılsa kul hakkı geçer

Kabul olmuyorsa, ne diye ibadet ederek, boşa kürek çekiyoruz?
CEVAP
Haram işleyenin veya kul hakkı olanın ibadeti kabul olmaz demek, o ibadet için bildirilen büyük sevaplara kavuşamaz, yani hepsini muhafaza edemez, çünkü günahlar bu sevapları azaltır demektir

Yoksa, hiç sevab alamaz demek değildir

Her ibadetten sevab alınır, ama işlenen haramlar sevapları alıp ***ürür

Diyelim ki, oruç tutana 70 birim sevap veriliyorsa, içki içene de 70 birim günah yazılıyorsa, orucunu içki ile açan, 70 sevab kazanırken, içki içince, 70 günah yüklenir ve sevapsız kalır

Eğer oruç tutmasaydık, içki günahı artı olarak kalacaktı

Orucun, içki günahının affına sebep olması yetmez mi? Başka günahlar da, işlemişse sevapları eksilere iner

Onun için günahlardan ne kadar kaçılırsa, sevabımız o kadar çoğalır

Kul hakkını ödemek için

Sual: Bilinen ve bilinmeyen kul haklarını ödemek için, ne yapmak gerekir?
CEVAP
Sahipleri biliniyorsa, kul haklarını ödemek gerekir

Yahut helâlleşmeli, ona iyilik ve dua etmelidir

Hak sahibi, ölmüş ise, ona dua ve istiğfar edip, çocuklarına vârislerine verip ödemeli, bunlara iyilik yapmalıdır

Çocukları ve vârisleri bilinmiyorsa borç miktarı parayı veya malı, fakirlere sadaka olarak verip sevabını hak sahibine niyet etmelidir

Ayrıca, yaptığımız bütün iyiliklerin sevabını hak sahiplerine hediye etmelidir

[İ

Ahmed, Hâkim]

Cenab-ı Hak, o kadar merhamet sahibidir ki, biz sevablarımızı hak sahiplerine verdiğimiz için, o sevablardan bizi mahrum bırakmıyor

Aynı sevabı bize de veriyor

Bu bakımdan yaptığımız her iyiliğin sevabını üzerimizde hakkı olanlara, ana babamıza, arkadaşlarımıza, bütün Müslümanlara hediye etmeliyiz

Kendi sevabımızdan hiç eksilme olmaz

Hakkımı helal etmem

Sual: Hanım, (Hakkımı helâl etmem) diye yemin etti

Ne yapmak gerekir?
CEVAP
Önce gönlü alınır, hakkını helal eder; sonra da yemin kefareti verirse, bu iş halledilir

Kıymalı pide

Sual: Fırına verdiğimiz patatesli pideleri, fırıncı başkasına vermiş

Bize kıymalı pide kalmış

Fırıncı bunları da siz alın, dedi

Ne yapmak gerekir?
CEVAP
Kıymalı pidelerin sahibi biliniyorsa, gidip helâlleşmeli

Sahibi belli değilse, yiyen için bir mahzuru yoktur

Fırıncı, yanlış verdiği için, ihmali varsa, günahı ona ait olur

İhmali yoksa ona da günah olmaz

Sual: Ekin biçerken, biçerdöverin egzozundan çıkan kıvılcım, tarla sahibinin ürünün bir kısmını yaktı

Bunu benim ödemem gerekir mi?
CEVAP
Bir kasıt ve ihmal olmadıkça, ödemek gerekmez

Hamamda çamaşır yıkamak

Sual: Özel banyolara gidince, çamaşırlarımı da yıkıyorum

Mahzuru var mıdır?
CEVAP
Su sarf etmek üzere hamama gidilmiştir

Âdet üzere su sarf edilir

Bu bakımdan çamaşırları yıkamakta mahzur yoktur

Sual: Ahirette ihtiyacımız olur diye hakkımızı Müslüman olana helal etmemek daha uygun olmaz mı?
CEVAP
Hayır

Helal etmek daha iyi olur

Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez

Eğer biz hakkımızı bir Müslümana helal edersek, hakkımızdan daha çoğunu Allahü teâlâ bize ihsan eder

Sadece Müslümanlara değil, kâfirlere de hakkımızı helal etmemiz iyi olur

; hatta kıyamete kadar devam edecek olan haklarımızı helal etmeliyiz

Orada kul hakkından hesaba çekilmek, hesaplaşmak büyük derttir

Bu dertten de kurtulmak için, Ahiretteki ihtiyaçlarımızı düşünerek herkese hakkımızı helal etmek iyi olur

Sual: Bir arkadaş, özel şirkette çalışırken, patronun gıybetini yapıp, şirketin para ve bazı malların çalıyormuş

Bir gün yakalanmış

Nasıl affettirmişse kendini affettirmiş, mahkemeye gitmekten kurtulmuş

Bu işin dinen bir sorumluğum var mı diye soruyor

CEVAP
Anlattığınıza göre, gıybet ve hırsızlık etmiş

Bunları hak sahibi helal etse de, haram işlenmiş oluyor

Yani patronun affetmesiyle, günahtan kurtulmuş olunmuyor

Bir kimse, birisinin şarabını çalıp içse, o kişi helal etse de, hırsızlık ettiği ve şarap içtiği için, Allahü tealadan da af dilemesi gerekir

Ceza kanunlarında bile, hırsızı mal sahibi affetse de, hırsızlıktan kamu davası açılıyor, suçu sabit görülürse, hırsız cezalandırılıyor

Demek ki, hırsızlık edeni patron affetse de, tevbe etmemişse günahları affolmaz

Patron görmezse yine çalarım diyorsa günahı devam eder

Sual: Allahü teâlâ tevbe edince bütün günahları affediyor da, kul hakkını niye affetmiyor?
CEVAP
Kul hakkı olmayan günahlarda, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına riayet edilmemiş olur

Şartlarına uygun tevbe edilince, muhakkak affedilir

Kul hakkı olan günahlardaysa, hem Allahü teâlânın emrine isyan vardır, hem de, o kimsenin hakkı geçmiş olur

Tevbe edilirse, Allahü teâlâ yine günahı yani kendi hakkını affeder; fakat kul hakkı için, maddi bir haksa, sahibine geri vermek, diğer haklar içinse, hak sahibiyle helalleşmek gerekir

Kul hakkının önemi büyüktür; ama Allahü teâlâ isterse, kul haklarını da affedebilir

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Denizde şehid olanların, bütün günahları, hatta kul hakları da affolur) [İbni Mace]

Peki, karada ölen şehitlerin veya salihlerin kul haklarını affetmez mi? Elbette affedebilir

Allahü teâlâ, hak sahibine, (Bu şehitte, bu gazide, bu salih kimsede, ne kadar alacağın var?) diye sorar

Alacak sahibinin, o alacak kadar günahını affeder, günahı yoksa o kadar sevab verebilir; ama bu dereceye yükselmek de zordur

Onun için, kul hakkıyla ölmemeye gayret etmelidir!

08-11-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Dinimizde Kul Hakkı-Kul Hakkı Nedir? Sual: Laz fıkrası anlatılınca, her laz ile helalleşmek lazım mı? CEVAP Kızana anlatmak caiz değil Hiç anlatmamak daha iyi Sual: Ücretli helalarda para bırakılmazsa, kul hakkı geçer mi? CEVAP Parayı oraya bırakmak iyi olur Sual: Sigara içene, içirmezsem hak geçer mi? CEVAP Geçer Sual: Biz arabanın yanından ayrılınca, çocuklar arabayı temizliyor Para vermezsek hak geçer mi? CEVAP Hak geçmez ise de, vermek iyi olur Sual: İstemeden, yükümü taşıyana, para vermezsem hak geçer mi? CEVAP İstemediğinizi bildirdiğiniz halde, taşırsa hak geçmez Ses çıkarmazsanız, hakkı olur Sual: Evin altındaki atölye gürültülüdür Şikayete hakkım var mı? CEVAP Şikayete hakkınız var Ancak, fitneye sebep olmamalı Sual: Kâfirlerle güreşirken kasten kollarını kırmak caiz mi? CEVAP Hayır Sual: Kuyrukta hastalar varken, birini içeri almakla hak geçer mi? CEVAP Hastalara zaman vaad edilmemiş ise, hak geçmez Mecbur olmadıkça böyle yapmamalı Sual: Üstümüzdeki komşumuz, dikiş makinesi ile, dikiş dikerek bizi rahatsız ediyor Yaptığı zulüm müdür? CEVAP Hayır Sual: Kasaba et *ürüp, ücretle kıyma çektiriyoruz Makinede, önceden kalmış kıyma da oluyor Kasabın hakkı geçiyor mu? CEVAP Hayır Sual: Bahçeme giren tavukları zehirlesem, hak geçer mi? CEVAP Evet Bahçeyi muhafaza etmek gerekir Sual: Mütehassıs olmayan bir doktor, hastaya cerrahi müdahale etse, hastaya eziyet verse, sakat bıraksa, kul hakkı geçer mi? CEVAP Evet Sual: Yüksek sesle hapşırınca, yanımdaki korkarsa hakkı geçer mi? CEVAP Hayır Sual: Dayım kaybolduktan sonra, dedem öldü Malı paylaşıldı 30 sene sonra dayım geldi Bu malda onun da hakkı var mı? CEVAP Evet Sual: Ankara’dan arabamla İstanbul’a geldim Şehrin ve yolların acemisi olduğum için yanlış yola girmişim Polis ceza kesip elime bir makbuz verdi Ankara’ya dönünce baktım ki, polis, dalgınlıkla ve alışkın olduğu için plakayı 34 diye yazmış Halbuki benim plakam 06 idi Bu hata yüzünden numarası tutan İstanbullu vatandaş cezaya çarptırılacaktır Bu işe sebep olmaktan başka benim suçum var mıdır? CEVAP Hayır yoktur İlla o plakadan İstanbullu vatandaş vardır diye de zan üzerine hüküm verilemez Kullanılmayan bir plaka da olabilir Sual: Sovyetlerden Erzurum’a gelen turistleri kandıranlar çıkıyor Beş bin verip ellibin diyenler oluyor Dinimizde gayri müslimleri de kandırmak günah değil midir? CEVAP Bir kimsenin hakkını yemek, kandırmak ona zulüm olur Zulüm ise haramdır, büyük günahtır Gayri müslime zulmetmenin, müslümana zulmetmekten daha kötü olduğu (Dürr-ül Muhtar)ve diğer muteber kitaplarda yazılıdır K Saadetteki hadis-i şerifte, (Satılan bir şeyin kusurunu gizlemek helal değildir O kusuru bilip söylememek de kimseye helal değildir) buyuruldu Yine aynı kitapta, buğdayın yaş kısmını çuvalın iç tarafına koyan bir satıcıya Peygamber efendimizin, (Yaş kısmını niçin saklayıp göstermiyorsun? Hile yapan bizden değildir) buyurulduğu bildiriliyor Erbain-i Selmanikitabında (Bir şeyi aldatarak pahalı satmak veya ucuza almak faiz olur, haram olur) ve (Satılan şeyin aybını ve satın alınan şeyin kıymetini gizleyerek aldatmak faiz olur, haram olur) buyuruldu Sual: Nazımız geçen arkadaşlara ücretsiz iş yaptırmam caiz midir? CEVAP Zaruret olmadan bir şey istemek haram olduğu gibi, ücretsiz olarak başkasına iş gördürmek de haramdır Başkasının çocuğuna iş gördürmek daha büyük günahtır (Hadika c2, s267) İsteyerek iş yapan arkadaşla helalleşilir ise, ücretsiz iş yapması haram olmaz Sual: İhtiyaç halinde birinin malını almak caiz midir? CEVAP İhtiyaç, halinde de kimsenin malına dokunmaya İslamiyet, izin vermemiştir Zaruret halinde olan, yani bunalan kimse bile, başkasının hakkına dokunamaz Aç kalan kimsenin, başkasının ekmeğini, izni olmaksızın yemesi caiz ise de, sonra kıymetini ödemesi gerekir Onun aç olması, ölüm tehlikesinde bulunması, bir kimsenin kendi mülkündeki hakkının yok olmasına sebep olamaz Zaruret halinde bile başkasından alınan malın ödenmesi gerekir Zaruretlerin, yasak olan şeylerin yapılmasına sebep olmaları, kimsenin hakkının gitmesine sebep olamaz (Mecelle Şerhi) Sual: Arkadaşla tartışıp birbirimizi üzmüştük "Hakkımı helal etmem"diyor Ne yapılması gerekir? CEVAP Yapılacak iş, tekrar tekrar rica edip hakkını helal etmesini istemektir Yine de helal etmezse, bir şey denemez Gıyabında ona çok dua etmenizi tavsiye ederiz Sual: Hakkını helal et diyene, helal olsun demekle, hakkımız helal edilmiş olmaz mı? CEVAP Helal olsun demek de olur, mutlaka helal ettim demek gerekmez Sual: Haklı da olsa, hatta karşısındaki özür dilemese de hakkını helal etmek faziletli midir? CEVAP Elbette çok faziletlidir Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Kıyamette bir münadi "Ecri Allah’ın üzerinde olan ayrılsın, Cennete girsin" der "Bunlar kim?" diye sorulunca, münadi, "İnsanları affedenlerdir" der Birçok kişi hesaba çekilmeden Cennete girer) [İ Ebiddünya] Hak sahipleri Sual: Müslümanlara karşı hareket tarzımız nasıl olmalı? CEVAP Her Müslümanı yani din kardeşimizi görünce, (Benim mutlu olmam, Cennete gitmem bunun kalbini kazanmak ve duasını almakla olabilir) demeli ve ona iyilik ederek duasını almaya çalışmalı Kendini, üzerinde hakkı olanların esiri, kölesi bilmelidir Özellikle anne babanın ve hocanın üzerimizde hakkı olur Bu hususa daha çok dikkat etmek gerekir Zarar vermek Sual: Bir kimse, benim canıma ve malıma zarar verdi Ben de bu kimsenin canına ve aynı malına, aynı miktar zarar versem, adalet olmaz mı? CEVAP Zarar vermek adalet olmaz Cezayı mahkeme tayin eder Hiç kimsenin kendi hakkını kendi eliyle almaya hakkı yoktur Hakkım var diyen başkasına saldırır ve anarşi doğar Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Dinimizde zarar vermek olmadığı gibi, zarara zararla karşılık vermek de yoktur) Kul hakkı ve sevab Sual: Kitaplarda, (Üzerinde kul hakkı olanın veya günah işleyenlerin ibadetleri sahih olsa da, kabul olmaz) deniyor Kul hakkı olmayan veya günah işlemeyen insan yok gibidir Birisine sert bakılsa kul hakkı geçer Kabul olmuyorsa, ne diye ibadet ederek, boşa kürek çekiyoruz? CEVAP Haram işleyenin veya kul hakkı olanın ibadeti kabul olmaz demek, o ibadet için bildirilen büyük sevaplara kavuşamaz, yani hepsini muhafaza edemez, çünkü günahlar bu sevapları azaltır demektir Yoksa, hiç sevab alamaz demek değildir Her ibadetten sevab alınır, ama işlenen haramlar sevapları alıp ürür Diyelim ki, oruç tutana 70 birim sevap veriliyorsa, içki içene de 70 birim günah yazılıyorsa, orucunu içki ile açan, 70 sevab kazanırken, içki içince, 70 günah yüklenir ve sevapsız kalır Eğer oruç tutmasaydık, içki günahı artı olarak kalacaktı Orucun, içki günahının affına sebep olması yetmez mi? Başka günahlar da, işlemişse sevapları eksilere iner Onun için günahlardan ne kadar kaçılırsa, sevabımız o kadar çoğalır Kul hakkını ödemek için Sual: Bilinen ve bilinmeyen kul haklarını ödemek için, ne yapmak gerekir? CEVAP Sahipleri biliniyorsa, kul haklarını ödemek gerekir Yahut helâlleşmeli, ona iyilik ve dua etmelidir Hak sahibi, ölmüş ise, ona dua ve istiğfar edip, çocuklarına vârislerine verip ödemeli, bunlara iyilik yapmalıdır Çocukları ve vârisleri bilinmiyorsa borç miktarı parayı veya malı, fakirlere sadaka olarak verip sevabını hak sahibine niyet etmelidir Ayrıca, yaptığımız bütün iyiliklerin sevabını hak sahiplerine hediye etmelidir [İAhmed, Hâkim] Cenab-ı Hak, o kadar merhamet sahibidir ki, biz sevablarımızı hak sahiplerine verdiğimiz için, o sevablardan bizi mahrum bırakmıyor Aynı sevabı bize de veriyor Bu bakımdan yaptığımız her iyiliğin sevabını üzerimizde hakkı olanlara, ana babamıza, arkadaşlarımıza, bütün Müslümanlara hediye etmeliyiz Kendi sevabımızdan hiç eksilme olmaz Hakkımı helal etmem Sual: Hanım, (Hakkımı helâl etmem) diye yemin etti Ne yapmak gerekir? CEVAP Önce gönlü alınır, hakkını helal eder; sonra da yemin kefareti verirse, bu iş halledilir Kıymalı pide Sual: Fırına verdiğimiz patatesli pideleri, fırıncı başkasına vermiş Bize kıymalı pide kalmış Fırıncı bunları da siz alın, dedi Ne yapmak gerekir? CEVAP Kıymalı pidelerin sahibi biliniyorsa, gidip helâlleşmeli Sahibi belli değilse, yiyen için bir mahzuru yoktur Fırıncı, yanlış verdiği için, ihmali varsa, günahı ona ait olur İhmali yoksa ona da günah olmaz Sual:* Ekin biçerken, biçerdöverin egzozundan çıkan kıvılcım, tarla sahibinin ürünün bir kısmını yaktı Bunu benim ödemem gerekir mi? CEVAP Bir kasıt ve ihmal olmadıkça, ödemek gerekmez Hamamda çamaşır yıkamak Sual: Özel banyolara gidince, çamaşırlarımı da yıkıyorum Mahzuru var mıdır? CEVAP Su sarf etmek üzere hamama gidilmiştir Âdet üzere su sarf edilir Bu bakımdan çamaşırları yıkamakta mahzur yoktur Sual: Ahirette ihtiyacımız olur diye hakkımızı Müslüman olana helal etmemek daha uygun olmaz mı? CEVAP Hayır Helal etmek daha iyi olur Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez Eğer biz hakkımızı bir Müslümana helal edersek, hakkımızdan daha çoğunu Allahü teâlâ bize ihsan eder Sadece Müslümanlara değil, kâfirlere de hakkımızı helal etmemiz iyi olur; hatta kıyamete kadar devam edecek olan haklarımızı helal etmeliyiz Orada kul hakkından hesaba çekilmek, hesaplaşmak büyük derttir Bu dertten de kurtulmak için, Ahiretteki ihtiyaçlarımızı düşünerek herkese hakkımızı helal etmek iyi olur Sual: Bir arkadaş, özel şirkette çalışırken, patronun gıybetini yapıp, şirketin para ve bazı malların çalıyormuş Bir gün yakalanmış Nasıl affettirmişse kendini affettirmiş, mahkemeye gitmekten kurtulmuş Bu işin dinen bir sorumluğum var mı diye soruyor CEVAP Anlattığınıza göre, gıybet ve hırsızlık etmiş Bunları hak sahibi helal etse de, haram işlenmiş oluyor Yani patronun affetmesiyle, günahtan kurtulmuş olunmuyor Bir kimse, birisinin şarabını çalıp içse, o kişi helal etse de, hırsızlık ettiği ve şarap içtiği için, Allahü tealadan da af dilemesi gerekir Ceza kanunlarında bile, hırsızı mal sahibi affetse de, hırsızlıktan kamu davası açılıyor, suçu sabit görülürse, hırsız cezalandırılıyor Demek ki, hırsızlık edeni patron affetse de, tevbe etmemişse günahları affolmaz Patron görmezse yine çalarım diyorsa günahı devam eder Sual: Allahü teâlâ tevbe edince bütün günahları affediyor da, kul hakkını niye affetmiyor? CEVAP Kul hakkı olmayan günahlarda, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına riayet edilmemiş olur Şartlarına uygun tevbe edilince, muhakkak affedilir Kul hakkı olan günahlardaysa, hem Allahü teâlânın emrine isyan vardır, hem de, o kimsenin hakkı geçmiş olur Tevbe edilirse, Allahü teâlâ yine günahı yani kendi hakkını affeder; fakat kul hakkı için, maddi bir haksa, sahibine geri vermek, diğer haklar içinse, hak sahibiyle helalleşmek gerekir Kul hakkının önemi büyüktür; ama Allahü teâlâ isterse, kul haklarını da affedebilir Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Denizde şehid olanların, bütün günahları, hatta kul hakları da affolur) [İbni Mace] Peki, karada ölen şehitlerin veya salihlerin kul haklarını affetmez mi? Elbette affedebilir Allahü teâlâ, hak sahibine, (Bu şehitte, bu gazide, bu salih kimsede, ne kadar alacağın var?) diye sorar Alacak sahibinin, o alacak kadar günahını affeder, günahı yoksa o kadar sevab verebilir; ama bu dereceye yükselmek de zordur Onun için, kul hakkıyla ölmemeye gayret etmelidir!