Kimya Terimleri Sözlüğü

D-

Dalga : Bir ortamda enerji taşıyan eğilim

Dalga boyu : Birbirini takip eden iki dalga tepesi yada çukuru arasındaki uzaklık

Dalton atom modeli : Atom maddenin en küçük yapıtaşı olup daha küçük parçalara bölünemez içi dolu bir küredir

Dalton kanunu : Birbirleriyle reaksiyon vermeyen gazların oluşturduğu karışımın basıncı, karışımda bulunan gazların kısmi basınçları toplamına eşittir

Damıtma : Bir sıvıyı buharlaştırıp, oluşan buharını yoğunlaştırarak ayrıştırma işlemi

D–bloku : Periyodik tablonun d–orbitallerinin dolmakta olduğu elementleri içeren bölümü

Değerlik elektronları : En büyük baş kuvant um sayısına sahip elektron tabakasında bulunan elektronlar

Denkleştirme : Kimyasal denklemlerde element ya da bileşiklerin önüne konulan mol sayılarının eşitlenmesi olayına denkleştirme denir

Denkleştirilmiş denklem : Aynı tip atomların, denklemin her iki tarafında da aynı sayıda bulunduğu eşitlik

Derişik çözelti : Göreceli olarak çok miktarda çözücü içeren çözelti

Derişim : Bir maddenin belirli miktardaki bir çözücü veya bir çözeltinin içindeki göreceli miktarı

Devamlı spektrum : Beyaz ışık bütün renkleri içerdiğinden bir prizmadan geçirilirse elde edilen renkler sürekli olur, yani birinin bitmek üzere olduğu anda öbürü başlar Renkler sınır bölgelerde iç içe girmiş devamlı bantlar halindedir Bu tür spektrumlara devamlı spektrumlar denir

Dializ : Bir çözelti içerisindeki küçük iyon veya moleküllerin yarı geçirgen bir zardan geçmesi ve büyük iyon veya moleküllerin geçmemesi işlemi

Difüzyon : Bir gazın havada veya başka bir gaz içinde yayılması

Dipol-dipol çekimi : İki polar molekül yan yana geldiğinde her iki molekülün zıt kutupları arasında oluşan çekim kuvvetine dipol-dipol çekimi adı verilir

Doğal radyoaktiflik : Atom numarası 83’ten büyük olan elementlerin kendiliğinden çeşitli ışımalar yaparak yeni elementlere dönüşmesi

Donma : Sıvı haldeki bir maddenin katı hale geçmesi

Donma sıcaklığı : Sıvı haldeki maddenin ısı vererek katılaşmaya başladığı sıcaklık noktasına donma sıcaklığı denir

Doymamış çözelti : Belirli bir sıcaklıkta doymuş halden daha az çözücü içeren çözelti

Doymuş çözelti : Belirli bir sıcaklıkta çözebileceği maksimum çözüneni içeren çözelti

Dublet : Atomların bileşik oluştururken elektron alarak ya da vererek en dış enerji seviyelerindeki toplam elektron sayısının helyum gibi 2 olması hâlidir



E-

Efüzyon : Gaz moleküllerinin küçük bir delik aracılığıyla bir kaptan, daha düşük basınçlı ortama yayılması

Ekzotermik reaksiyonlar : Dışarıya ısı vererek gerçekleşen reaksiyonlardır

Elektrolit : Sulu çözeltisi elektrik akımını ileten madde

Elektrolit çözelti : Elektrik akımını ileten çözelti

Elektrolit olmayan çözelti : Elektrik akımını iletmeyen çözelti

Elektroliz : Bir maddenin sıvılaştırılmış halinde ya da elektrolit çözeltisinde, elektrik akımı yardımı ile kendi bileşenlerine ayrıştırılması

Elektron : Çekirdeğin etrafındaki ihtimali orbitallerde hareket ettiğine inanılan 1/1840 akb’lik bir kütleye sahip negatif (–) yüklü parçacıktır

Elektron dağılımı : Elementlerin atomlarında bulunan elektronların, atomik orbitallerine düzenli bir şekilde yerleşimi

Elektronegatiflik : Bir molekül içerisindeki atomun elektronları kendine doğru göreceli çekme kabiliyeti

Elektron ilgisi : Gaz halindeki nötr bir atomun bir elektron alarak -1 yüklü iyon haline geçerken dışarı verdiği enerjiye elektron ilgisi denir

Elektromanyetik spektrum : Elementler katı yada gaz halinde iken dışarıdan yeterli miktarda alınarak, belli dalga boylarında ışıma yapmaları

Elektron ilgisi : Nötr bir atoma (gaz fazında) bir elektron eklenmesiyle meydana gelen ısı değişimi Bir atomun elektron alma eğiliminin ölçüsü

Elektron yakalama : Çekirdeğe en yakın bir enerji seviyesinden bir elektronun çekirdek tarafından yakalanmasıyla oluşan radyoaktif bozunma şekli

Elektrot : Elektron alışverişinin gerçekleştiği iletken levhalardır Anot (+) ve Katot (-) olmak üzere ikiye ayrılır

Element : Kimyasal metodlarla daha basit parçacıklara ayrılamayan, aynı cins atomlardan meydana gelen en basit yapıdaki madde

Emülsiyon : Sıvı + sıvı heterojen karışımlarının özel adıdır Sıvı + sıvı karışımının faz oluşturmuş halidir Birbiri içerisinde çözünmeyen iki farklı sıvının karışması ile oluşan heterojen karışımlardır Örnek : Zeytin yağı, yağlı su, petrol … gibi

Endotermik reaksiyon : Dışarıdan ısı alarak gerçekleşen reaksiyonlardır

Enerji seviyesi : Çekirdek etrafında aynı enerjideki elektronların bulunduğu yörüngelerdir

Erime noktası : Katı hâldeki maddenin sıvı hâle geçtiği sıcaklık noktası

Erime sıcaklığı : Katı haldeki maddenin ısı alarak sıvı hale geçmeye başladığı sıcaklık noktasına erime sıcaklığı denir

Eter : Sudaki hidrojenlerin yerine alkil gruplarının geçmesiyle oluşan bileşiklere eter denir

Eylemsizlik : Maddelerin hareket ve durumunu koruma eğilimine eylemsizlik denir



F HARFİ-

f – bloku Periyodik tabloda f orbitallerinin dolmakta olduğu elementlerin oluşturduğu küme

Faraday yasaları : Devreden geçen yük ile anot ve katotta açığa çıkan maddelerin miktarları arasında bir ilişki vardır Bu konudaki kurallar Faraday yasaları olarak bilinir

Fahrenheit sıcaklık cetveli Buzun 32°F da eridiğini ve suyun 212 °F da kaynadığını kabul eden sıcaklık cetveli


Frekans Belirli bir noktada birim zamanda (saniyede) geçen dalga sayısıdır


Fiziksel değişme Maddenin fiziksel halinde meydana gelen değişmedir


Fiziksel özellik Erime noktası, kaynama noktası, renk, özkütle gibi maddenin iç yapısıyla ilgili olmayan özelliklerdir


Fizyon (Bölünme) reaksiyonu Ağır bir çekirdeğin daha küçük çekirdeklere dönüşmesi Bu sırada bir kaç nötron ile çok büyük miktarda enerji açığa çıkar


Flüoresans Bir maddenin kısa dalga boylu radyasyon ile uyarılması sonucu ışık yayması Uyarıcı ortamdan uzaklaştırıldığında ışık yayma işlemi durur


Formül Bileşikteki elementlerin sembollerini ve bu bileşiğin bir molekülündeki atomların kaçar tane olduğunu gösteren sayıları içeren basit ifadedir


Formül–gram Bir mol iyonik bağlı bileşiğin kütlesidir


Fosforesans Bir maddenin uyarılması sonucu ortamdan uyarıcı kaldırılsa da bir süre daha ışıma yapması


Fotoelektrik olay Bir metal üzerine düşürülen ışığın, metal yüzeyinden elektron koparması olayına denir


Foton Işık taneciğ Işık ışınının enerjisi bu fotonlar içinde yoğunlaşmıştır


Füzyon (Birleşme) reaksiyonu Küçük atom çekirdeklerinin birleşerek daha büyük çekirdekler oluşturmasıdır