Kimya Terimleri Sözlüğü

L


Lewis yapısı Değerlik elektronlarının noktalarla gösterilmesi ile yazılan formüller

Ligand Kompleks iyonlarda merkez atomu saran komşu gruplardan her biri

Lantanitler Lantanyum (89La) elementinden sonra gelen ve 5f orbitallerinin dolmasıyla oluşan 14 element

M

Madde Uzayda yer kaplayan kütlesi olan herşey

Makroskobik Çıplak gözle incelenebilenManometre Kapalı kaptaki gazların basıncını ölçmek için kullanılan düzenek

Metal Kimyasal reaksiyonlarda pozitif değerlik alan ve kendine has bir kakım özellikleri olan element

Mikrodalgalar Dalga boyu 10–8 ile 10–1m arasında bulunan düşük frekanslı dalgalar

Mikroskobik Mikroskop olmadan, çıplak gözle ölçülemeyen çok küçük yapılar

Mineral Belli bir formülü olan doğada saf halde bulunan metal bileşiği

Mol 6,02·1023 adet tanecik, atom veya molekül

Mol kesri Bir gazın mol sayısının, gazın içinde bulunduğu karışımın toplam mol sayısına oranı

Molal donma noktası azalması sabiti Bir molal parçaçık içeren çözücünün donma noktasındaki azalma miktarı

Molal kaynama noktası yükselmesi sabiti Bir molal parçaçık içeren çözücünün kaynama noktasındaki artma miktarı

Molalite Bir kilogram çözücü içerisinde çözünmüş maddenin mol sayısı

Molarite Bir litrede çözeltide çözünmüş olan maddenin mol sayısı/1kg çözücüde çözünen maddenin mol sayısına molal derişim denir

Molar hacim 1 mol maddenin kapladığı hacim

Molar kütle 1 mol atom veya molekülün gram cinsinden ağırlığı

Molekül Bileşiği oluşturan en küçük yapı /Aynı ya da farklı cins atomların birleşmesiyle oluşan bileşik birimlerine molekül denir Bileşiklerin tüm özelliklerini taşıyan en küçük birimlerine molekül adı verilir Moleküller birden fazla atomdan oluşan bağımsız taneciklerdir

Molekül formülü Molekülü oluşturan atomların sayısını tam olarak gösteren formül

Molekül–gram Bir mol kovalent bağlı bileşiğin kütlesi

Molekül kütlesi Bir moleküldeki atomların akb cinsinden toplam kütlesi

Monoalkoller : Bileşik iskeletinin herhangi bir yerinde tek bir tane –OH bulunduran alkollerdir

Mor ötesi ışınlar Dalga boyu 10–8 m ile 10–10 m arasında olan yüksek enerjili dalgalar


N

Net iyon denklemi Kimyasal reaksiyonda sadece rol alan iyonların gösterildiği bir kimyasal denklem

Normal kaynama noktası Deniz seviyesindeki bir sıvının buhar basıncının, açık hava basıncına (760 mmHg) eşit olduğu andaki sıcaklık değeri

Normalite Bir litre çözeltide çözünmüş maddenin eşdeğer-gram sayısı

NŞA Sıcaklığın 0°C ve basıncın 1 atm olan durum

Nötr oksit Ametallerin oksijence fakir olan oksitleridir

Nötron Atomun çekirdeğinde bulunan ve kütlesi yaklaşık 1 akb olan yüksüz tanecik

Nötürleşme reaksiyonu Asitlerle, bazlar arasında oluşan reaksiyonlar

Nükleer enerji Radyoaktif reaksiyonlar sonucu açığa çıkan enerji, atom enerjsi

Nükleer reaktör İçerisinde nükleer fizyon reaksiyonunun kontrollü bir şekilde gerçekleştirildiği sistem

Nükleer yakıt Nükleer reaktörde enerji üretmek için kullanılan bölünebilen izotopları içeren madde

Nükleon Proton ve nötron gibi atom çekirdeğini oluşturan temel parçacıklar

O

Oksi asit Yapısında oksijen bulunduran asitler

Oksidasyon sayısı Bileşikteki bir atomun değerliği, bir elementin yükü

Oksit Oksijenin soygazlar ve flor haricindeki elementlerle yaptığı bileşikler

Ortalama serbest yol Bir gaz molekülünün ortalama olarak iki çarpışma arasında aldığı yol

Oktet Bir atomun en dış enerji seviyesindeki elektron sayısının 8 olması hali

Orbital Çekirdeğin etrafında dönen elektronların bulunma ihtimali en yüksek olduğu bölgeleri ve elektronların hareketini belirleyen matematiksel dalga denklemi

Ozmos Bir çözücünün yarı geçirgen bir zardan daha derişik bir çözeltiye geçmesi

Ö

Özkütle (Yoğunluk) (d) : Bir maddenin birim hacminin kütlesine öz kütle denir Özkütle maddeler için ayırt edici bir özelliktir Özkütle birimleri kütle ve hacim birimlerine bağlı olarak değişir Saf bir maddenin aynı ortamdaki tüm miktarlarının öz kütleleri eşittir Kütlesi sabit olan bir maddenin ısıtıldıkça hacmi artar, öz kütlesi azalır


P

p–bloku Periyodik tabloda p–orbitallerinin dolmakta olduğu elementler grubu

Pauli prensibi Bir atomda dört quantum sayılarda birbirinin tamamen aynı olan iki elektron bulunamaz

Periyot Periyodik sistemdeki yatay sıralarPeriyodik tablo Kimyasal ve fiziksel özellikleri göz önünde tutularak elementlerin atom numaralarına göre sıralanışını gösteren çizelge

Peroksit O2–2 iyonu içeren oksit bileşikleridir

Plazma Gaz fazındaki atomların çok yüksek sıcaklıklarda iyonlaşarak çekirdek ve elektronlarına ayrışması sonucu oluşan akışkan madde

Proton Atomun çekirdeğinde bulunan kütlesi 1 akb lik +1 yüklü atom altı parçacıkları

Pozitron parçacığı Radyoaktif bir elementin çekirdeğindeki bir protonun bir nötrona dönüşmesi ile açığa çıkan pozitif yüklü elektron

Pascal (pa) :1m2 lik yüzeye dik olarak etki eden kuvvet 1 N ise bu yüzeydeki basınç 1 pascal (paskal) olur

Periyodik tablo : Periyodik cetvel, elementleri gösteren ve özellikleriyle ilgili bilgi veren bir tablodur Bu tabloda elementler belirli bir düzene göre sıralanmıştır Yatay sıralara periyot, düşey sıralara ise grup adı verilir Aynı gruptaki elementler birbirleriyle benzer özellik gösterirler Aynı periyottaki elementler aynı yörünge sayısına sahiptir Periyotlar cetvelinin en sağındaki düşey grupta yer alan elementlere soygaz (asal gaz) adı verilir Bu elementler çok kararlıdır

Pil : Kendiliğinden gerçekleşen bir kimyasal tepkime sonucunda açığa çıkan enerjiyi elektrik enerjisine çeviren araçlardır

Polialkoller : Bileşik iskeletinin değişik yerlerinde farklı C atomları üzerinde olmak şartı ile birden fazla –OH içeren bileşiklerdir

Polimerleşme : Küçük alken moleküllerindeki pi (p) bağlarının açılması ile serbest kalan moleküllerin binlercesinin bir araya gelerek uzun zincirler oluşturması olayına polimerleşme adı verilir

Primer alkoller : -OH grubunun bağlı olduğu C atomuna iki tane H atomu bağlanmış ise bu alkol primer (birincil) alkoldür Ancak metil alkolde –OH nin bağlı olduğu C atomuna 3 H bağlı olduğu halde primer alkoldür
R

Radyasyon Enerjinin elektromanyetik dalgalar ya da parçacıklar halinde yayılması

Radyoaktiflik Çekirdeğinin kararsızlığından dolayı bir atomun kendiliğinden, sürekli olarak çeşitli ışımalar yaparak enerji yayması

Radyoaktif izleyici Biyolojik ve kimyasal süreçlerin izlenmesinde kullanılan radyoaktif özelliğe sahip izotoplar

Radyoaktif olay Atomun çekirdeğinde meydana gelen herhangi bir değişiklik

Radyoaktif serpinti Bir nükleer patlama sonucu atmosfere yayılan radyoaktif atıkların rüzgar ya da yağmurla tekrar yeryüzüne inmesi

Radyografi X ya da gama ışıması yardımı ile film ya da duyarlı plaka üzerinde görüntü elde etme yöntemi

Radyoizotop Bir elementin radyoaktif özellik gösteren izotopları

Raoult Kanunu Çözeltinin uçucu olan bir bileşieninin buhar basıncı, bu bileşenin mol kesri ile saf sıvısının buhar basıncı çarpımına eşittir

Rezonans (çok merkezli bağ) : Bir molekülün değişik şekillerde gösterimine rezonans adı verilir

Rutherford atom modeli Atomun çekirdeğinde proton bulunup, çekirdeğin etrafında tıpkı güneş sistemindeki gezegenler gibi dönen elektronlar mevcuttur