Kimya Terimleri Sözlüğü

S


s–bloku Periyodik tablonun sol tarafında metal atomların oluşturduğu blok


Sabit Bir fiziksel niceliğe ait değişmez değer Örneğin : Işık hızı ve Avogadro sayısı birer sabittir


Sabit oranlar kanunu Herhangi bir bileşiği oluşturan maddelerin kütleleri arasında daima sabit bir oran vardır


Sert su Sabun ile köpük oluşturmayan su Eğer su içerisinde sertliğe sebep olan HCO3– iyonu ve buna bağlı katyonlar var ise bu tür sulara geçici sertliğe sahip sular denir Eğer sertliğe HCO3– den başka (SO4–2 gibi) iyonlar sebep oluyorsa böyle sulara kalıcı sertliğe sahip sular denir


Seyreltik çözelti Göreceli olarak az miktarda çözünen içeren çözelti


Seyreltme Bir çözeltinin konsantrasyonunun, çözeltiye çözücü eklemek sureti ile azalması


Sıcaklık Termal ilişki içindeki maddeler arasında meydana gelen ısı akışını tanımlayan fiziksel özellik


Sıvı Maddenin hali Kütlesi ve hacmi belli olan fakat belirli bir şekli olamayan maddedir Bu yüzden içine konulduğu kabın şeklini alır


Sıvı basıncı Sıvı tarafından birim yüzeye uygulanan basınç


Sıvı – buhar basıncı Buhar fazına geçen, sıvı moleküllerinin uyguladığı basınçSıvı – buhar dengesi Bir sıvıdaki moleküllerin sıvı fazdan, gaz fazına geçme (buharlaşma) hızları ile gaz fazından, sıvı fazına geçme hızlarının (yoğunlaşma) eşit olması hâli


Standart sıcaklık ve basınç 273,15 K veya 0°C ve 101,33 kPa veya 1 atm (760 mmHg)


Stokiyometri Kimyasal reaksiyonlardaki giren maddelerle, ürünler arasındaki kütle ilişkileri


Soğutma etkisi Buharlaşma olan ortamda, ortalama kinetik enerjileri fazla olan moleküllerin sıvıdan, gaz fazına geçmelerinden dolayı ortamın kinetik enejisinin azalması yani ortamın soğuması


Soygaz Kimyasal reaksiyonlara karşı ilgisiz elementler Periyodik tablodaki 8A grubu elementleriİnert veya asal gaz olarakta bilinirler


Sulu çözelti Çözücüsünün su olduğu çözelti


Süblimleşme : Bir katı maddenin sıvı hale geçmeden doğrudan gaz haline geçmesine süblimleşme denir Örnek : Naftalin normal şartlar altında katı halden direk olarak buharlaşarak gaz haline geçer


Süspansiyon : Katı+sıvı heterojen karışımlarının özel adıdır Bir katının sıvı içinde çözünmeden kalmasına denir Örnek Tebeşir tozu + su karışımı, ayran, kireçli su, çamurlu su, petrol… gibi


T


Tampon çözeltiler : Bazı çözeltilere az miktarda asit, baz ve su eklendiğinde pH’ı önemli ölçüde değişmez Bu tür çözeltilere tampon çözeltiler denir


Tansiyon (Kan basıncı) : Kalpten atardamarlara pompalanan kanın bu damarlara yaptığı basınca tansiyon veya kan basıncı denir


Temel hâl Bir atomun bütün elektronlarının en düşük enerjili haline sahip olduğu durumdaki elektron dağılımı


Tepkime entalpisi : Tepkimelerde bağların kırılması için verilmesi gereken enerji ile yeni bağların oluşumu sırasında açığa çıkan enerji arasındaki fark, tepkime ısısını verir Buna tepkime entalpisi de denir


Termometre : Sıcaklığı ölçmeye yarayan cihazlara termometre denir


Termokimya Kimyasal reaksiyonlardaki ısı değişimini inceleyen kimya bilimi


Thomson atom modeli Atom bir küre şeklinde olup, içerisinde protonlar ve elektronlar rast gele yerlere,tıpkı kekin içerisindeki üzüm gibi dağılmış halde bulunurlar


Toprak alkali metaller Periyodik tablonun 2A grubunda bulunan metaller


Transuranyum elementleri Atom numarası 92 den (Uranyum elementinin atom numarasından ) büyük olan elementler


Tuz Asitlerle, bazların reaksiyonu sonucu oluşan ürün


U


Uçucu sıvı Moleküller arasında çekim kuvveti ve kaynama noktası düşük , buna karşılık buhar basıncı yüksek olan sıvı


Uçucu olmayan sıvı Moleküller arasında çekim kuvveti ve kaynama noktası yüksek, buna karşılık buhar basıncı düşük olan sıvı


Uyarılmış hâl Temel haldeki bir elektronun, dışarıdan enerji verilerek daha kararsız olan bir dış yörüngeye çıkarılması hâli


Ü


Ürün Kimyasal reaksiyon sonucu oluşan maddeler


Y


Yakacak : Yandıklarında çevrelerine ısı veren tüm maddelere yakacak denir Yakacağın diğer adı da yakıttır


Yanma ısısı : Katı ve sıvı yakacakların bir kilogramının, gaz yakacakların ise bir metreküpünün verdiği ısıya yanma ısısı denir Yakıtların yanması sırasında kimyasal enerji, ısı enerjisine dönüşür


Yoğunlaşma sıcaklığı : Gaz halindeki bir maddenin ısı enerjisi vererek sıvı hale geçmeye başladığı sıcaklık noktasına yoğunlaşma sıcaklığı denir



Yanma Isı ve ışık yayan reaksiyondur Genelde organik maddelerin havadaki oksijenle reaksiyona girerek karbondioksit ve su oluşturduğu reaksiyonlara yanma reaksiyonu denir


Yapay radyoaktiflik Radyoaktif olmayan bir çekirdeğin yüksek enerjiye sahip çeşitli tanecikler ile bobardımanı sonucu kararsız hale getirilmesi


Yoğunlaşma Ortalama kinetik enerjileri düşük olan gaz fazındaki moleküllerin sıvı fazına geçmeleri


Yük Nötr bir yapı olan atomdan, elektron uzaklaştırarak ya da elektron ilave ederek oluşturulan elektrik miktarı


Yükseltgen Kimyasal reaksiyonlarda elektron alarak (indirgenerek) karşısındakini yükseltgeyen madde


Yükseltgenme Elementlerin elektron vererek bir değerlikten daha yüksek değerliklere geçmesi


Yükseltgenme basamağı Bir elementin elektron alarak veya elektron vererek aldığı değerlik, elektriksel yük


Yükseltgenme reaksiyonu Elementlerin, oksijenle yaptığı reaksiyon


Yüzey gerilimi Moleküller arası çekim kuvvetinden dolayı sıvının yüzeyinde oluşan kuvvet


Yüzde kütle Bir elementin, 100 gram bileşiğindeki kütlesi


Yüzde Verimi Bir kimyasal tepkimeden elde edilen ürünün, aynı tepkimeden kuramsal olarak elde edilebilecek ürün miktarına bölünerek bulunan ve yüzde ile ifade edilen miktarı


Z


Zincirleme reaksiyon Nükleer fizyon reaksiyonundan 235U gibi bölünebilen çekirdeklerin nötron kaparak yeni çekirdeklere bölünmesi ve daha fazla sayıda nötron oluşturması