İsparta

ISPARTA İLİ COĞRAFİ YAPI

TARİHÇESİ

Isparta’nın yerleşim tarihi, yazılı tarih öncesi bir dönem olan Üst Paleolitik Dönem ile başlamaktadır MÖ2000’lerde ise Pisidya Bölgesi, Luvi ve Argova topluluklarının yerleşme alanıydı Hititler siyasi bir güç olarak ortaya çıktıktan sonra yörede yüzyıllar süren çatışmalara karşılık Argova Ülkesinde kesin bir egemenlik kuramamışlardır Yörede sırasıyla, frigler, Lidyalılar, Persler, Romalılar ve Bizanslılar egemenlik kurmuşlardır Isparta ve çevresi III Kılıçarslan tarafından 1204 yılında Selçuklular, 1300 yılında Hamitoğullarına, 1390 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır

Osmanlı topraklarına katılan Isparta Merkezi yönetime, merkezi Kütahya olan Anadolu Eyaletinin bir sancağı olarak katıldı Isparta ‘nın Hamitili Sancağının merkezi olarak önem kazanması Kanuni Sultan Süleyman devrinden itibaren başlamıştır Sancağın ve şehrin asayişi 16Yüzyılın sonlarından itibaren bozulmaya başlamış, 18yüzyılın başlarında görülen “Celali İsyanları” ve bu ayaklanmaları izleyen “Büyük Kaçgunlar Devri’nde zarar görmüştür

Isparta Sevr Antlaşmasıyla İtilaf Devletleri tarafından bölüşülen Anadolu’da işgale uğramamış bölgelerimizden birisidir Antalya, Burdur ve Konya üçgenini işgal eden İtalyanlar Isparta’ya girememiş, Yunan kuvvetlerini de Ispartalılardan oluşan Demiralay durdurmuştur Cumhuriyet ilanı ile birlikte Vilayet olmuştur


KONUMU

Isparta İli, Akdeniz Bölgesinin batı bölümünün iç kesiminde yer alır “Göller Bölgesi’nin merkezi konumundadır İl, 30° 20 dk Ve 31° 33 dk doğu boylamları ile, 37° 18 dk Ve 38° 30 dk Kuzey enlemleri arasındadır Yüzölçümü 8933 km² dir

Isparta, doğuda Konya, kuzeyde Afyon, batıda Burdur, güney de ise Antalya İlleri ile komşudur

DOĞAL DURUM

Isparta İli arazisi, III Jeolojik zamanda teşekkül etmiş, beyaz tebeşir ve kalkerden meydana gelmiştir İlin yüksek ve engebeli olan topraklarının, kuzeydoğuda ve doğuda Sultan Dağları, Beyşehir Gölü ve Dedegül Dağlarının güney uzantıları, güneyde Antalya Havzasının yüksek kesimleri, batıda ve güneybatıda Karakuş Dağları, Söğüt Dağları, Burdur Gölü, Ağlasun ve Bucak yaylaları ile doğal sınırları oluşmuştur Isparta’nın yeryüzü şekillerinin % 68,4’ü dağlar, % 16,8’i ovalar ve % 14,8’i platolardan oluşmaktadır İlin yüzölçümünün % 7,5’i göllerle kaplıdır

Merkez ilçenin rakımı 1050 mdir Sütçüler ilçesinin Çandır, Şeyhler, Melikler ve Yeşilyurt köylerinin rakımı 300 m civarında olup buralarda Akdeniz ikliminde yetişebilen pamuk ve yerfıstığı gibi endüstri bitkileri yetiştirilmektedir

Isparta İlinde topraklar, genellikle kalkerli ana yapı üzerinde gelişmiştir Meyil % 40’a kadar değişmektedir Üst toprak 8-40 cm arasında derinliğe sahip olup, genellikle killi-tınlı, kalkerli granüler ve dağılabilir durumdadır Alt toprak üst toprakla aynı olmasına rağmen, daha kaba bünyeli ve killidir Toprak seviyesi, bazı yerlerde taban suyu ile sınırlanmıştır


DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜ

Isparta’da bitki örtüsü, iklim değişikliklerine göre farklılıklar gösterir Aksu vadisi boyunca Davraz Dağı eteklerine kadar Akdeniz sahillerinin tipik bitkilerinden olan zeytin, mersin, nar ve incir ağaçlarına rastlanır Davraz dağının güney eteklerinde sedir ağaçları doğal bitki örtüsüne katılır

Isparta’da 1500 m Yüksekliğe ulaşıncaya kadar, Akdeniz iklimine has maki türü ağaçlıklarla birlikte, meşenin egemen olduğu yapraklı ormanlar bulunur Deniz seviyesinden yüksekliğin 2500 mye ulaştığı yerlere kadar kızılçam, karaçam, sedir ve ardıç gibi ibreli ağaçlardan oluşan iğne yapraklı ormanlar vardır Özellikle Sütçüler yöresinde bu ormanlar koru niteliği gösterir


AKARSU VE GÖLLER

İlin önemli akarsuları, Antalya Havzasında yer alan Aksu Deresi ve Köprü Suyu’ dur Volkanik ve tektonik hareketlerle oluşan çukurların zaman içerisinde suyla dolmasıyla göller oluşmuştur Bu yolla oluşan su birikintilerinin çok sayıda olmasından dolayı bölgeye “Göller Bölgesi” adı verilmiştir Isparta’da bulunan en büyük ve en önemli göl Eğirdir Gölüdür Diğer gölleri Kovada ve Gölcük krater gölüdür

EĞİRDİR GÖLÜ : Isparta İli sınırları içinde yer alan ve kuzey-güney uzanımlı büyük bir çöküntü alanının kuzey sınırında oluşmuş tektonik bir göl olan Eğirdir Gölü, 482 km²’lik yüzölçümü ile Türkiye’nin 4 Büyük gölüdür Zengin balıkçılık potansiyelinin yanı sıra, sulama ve enerji üretimi bakımından da önem taşımaktadır Kuzey-güney uzunluğu 50 km olan gölün, doğu-batı genişliği 3-15 km arasında değişmektedirDeniz seviyesinden 917 m Yükseklikte bulunan göl ortalama 14 m Derinliğe sahiptir Kuzeyde kalan ve daha küçük bir alanı kaplayan bölümüne Hoyran Gölü, güneyde kalan bölümüne Eğirdir Gölü denir Her iki bölüm Hoyran Boğazı ile birleşir



KOVADA GÖLÜ : Eğirdir İlçesinde bulunan ve karstik çöküntülerden meydana gelen Kovada Gölü’ nün çevresi zengin bitki örtüsüne sahiptir Çeşitli hayvanları da barındırmasından dolayı “Milli Park” niteliği almıştır Eğirdir Gölü’nde bulunan fazla su Kovada Gölü’ne akar Gölün uzunluğu 9 km, genişliği 2-3 kmdir Manzarası çok güzel olan Kovada Gölü’ nün yüzölçümü 40 km², rakımı 900 m, derinliği ise 6-7 mdir

GÖLCÜK : Isparta’nın 5 km güneybatısında ve deniz yüzeyinden yüksekliği 1380 m Olan krater çukurunun su ile dolmasından oluşmuş bir krater gölüdür

Gölcük, 150-300 m Kadar yükselen ve volkanik küllerle kaplı tepelerle çevrilidir 1,5 km² çapında daire biçiminde olup, derinliği 32 myi bulmaktadır

NÜFUS :

Isparta İlinin nüfusu, 1997 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre 461645’tir km²’ye düşen kişi sayısı 52’dir Nüfusun % 42’si köylerde yaşamaktadır

YERLEŞİM :

İlimizin ilçeleri sırasıyla Merkez, Aksu, Atabey, Eğirdir, Gelendost, Gönen, Keçiborlu, Senirkent, Sütçüler, Şarkikaraağaç, Uluborlu, Yalvaç ve Yenişarbademli’dir Isparta İli nüfus, yerleşim ve İdari birimler durumu Tabloda gösterilmiştir

ALT YAPI

KÖY YOLLARI : 1998 yılı sonu itibariyle Isparta İli köy yolları toplamı 2047 kmdir Bunun 1018 kmsi asfalt, 366 kmsi stabilize, 425 kmsi tesviyeli, 238 kmsi ham yol niteliğindedir Köy yollarının ilçeler üzerinden dağılımı tabloda gösterilmiştir


ISPARTA



Yüzölçümü: 8933 km²

Nüfus: 434771 (1990)

İl Trafik No: 32


Ege, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinin kesiştiği Göller Bölgesi denilen noktada yer alan Isparta ili, Eğirdir, Kovada ve Gölcük gölleri, Kovada ve Kızıldağı Milli Parkları ile zengin bir fauna ve floraya sahiptir


İnanç Turizminin merkezi Yalvaç ilçesi Anadolunun kültür zenginliğini tüm ihtişamı ile yansıtmaktadır


Kayak Merkezinin yeraldığı Davraz Dağı, doğa yürüyüşü ve nehir sporlarına elverişli kanyonlar, mağaralar ve dağları ile pek çok doğa sporlarının yapıldığı merkezdir


Isparta'nın turizm kapısı Eğirdir, alternatif turizm cennetidir Dağcılık, trekking, rüzgarsörfü , yamaç paraşütü, kampçılık turizm çeşitlerinden birkaçıdır


İLÇELER: Aksu, Atabey, Eğirdir, Gelendost , Gönen, Keçiborlu, Senirkent, Sütçüler, Şarkikaraağaç, Uluborlu,Yalvaç ve Yenişarbademli'dir



Müzeler ve Ören Yerleri


Isparta Müzesi

Uluborlu Müzesi

Yalvaç Müzesi

Antiocheia



Gezilecek Yerler


Men Kutsal Alanı

Seleukeia Sidera (Bayat) Antik Kenti

Timbria Antik Kolonisi

Prostanna Antik Kenti

Parlais Antik Kenti

Fari (Binda) Harabeleri

Aziz Paul Kilisesi ve Aya Payana Kilisesi

Ertokuş ve Eğirdir Kervansarayı

Isparta Kızıldağ Milli Parkı

Isparta Kovada Gölü Milli Parkı

Yazılı Kanyon Tabiat Parkı

Zindan, İnönü ve Kuz Mağarası

Eğirdir Gölü

Kovada Gölü ve Milli Parkı



Sportif Etkinlikler


Kayak Merkezi: Isparta'ya 25 km uzaklıktaki Davraz Dağı bölgenin önemli kayak merkezlerindendir


Hava Sporları: Isparta, Hava sporlarının yapıldığı elverişli alanlara sahiptir



Ne Alınır ?


Isparta modern alışveriş merkezlerinin yanında geleneksel ürünlerin bulunabileceği satış merkezlerine de sahiptir Özellikle gül ürünleri ve el dokuma halıları her mevsim satın alınabilir Ayrıca Yalvaç ilçesinde geleneksel el sanat ürünleri, deri eşya ve keçe, geleneksel işlevlerin yanısıra turistlik hediyelik eşya olarak da satılmaktadır



Ne Yenir ?


Isparta'nın ünlü, geleneksel tandır kebabının tadına merkezde çeşitli restoranlarda da bakılabilir Eğirdir her türlü su ürününü lezzetli bir şekilde hizmete sunan bir ilçemizdir Burada yapılan Sazan Dolmasının tadına doyum olmaz



YAPMADAN DÖNME


Yalvaç Pisidia Antiocheia Antik Ören yerini gezmeden,


Kovada Milli Parkı ve göllerin kıyısında piknik yapıp fotoğraf çekmeden,


Eğirdir ilçesinde göle nazır bir Sazan (çapak) dolması yenmeden,


Isparta'dan gülyağı ve halı almadan,


1-3 Haziran tarihleri arasında yapılan Uluslararası Gül, Halı, Kültür ve Turizm Festivali'ni görmeden,


Davraz Dağında kayak, Eğirdir'de yamaç paraşütü, Çandır'da kanyoning yapmadan