Tefsir Dersleri...

29 DERS ADAM ÖLDÜRMENİN GÜNAH VE CEZASI



92- Bir müminin diğer bir mümini yanlışlık eseri olmayarak öldür*mesi yakışmaz Kim bir mümini yanlışlıkla öldürürse mümin bir köleyi aza-detmssl ve (Ölenin) ailesine (mirasçılarına) teslim edilecek bfr diyet (kan pahası) vermesi tazimdir Meğerki onlar (o diyeti) sadaka olarak bağışla*mış oîsunlar Eğer (öldürülen) mümin olmakla beraber size düşman bfr kavimden ise o zaman (öldürenin) mümin bir köle azadetmesi lazımdır Şayet kendlterryle aranızda anlaşma okm bir kavimden ise o vakit miras*çılarına bir diyet vermek ve bir de mümin bir köle azadetmek gerekir Kim (bunları) bulamazsa (bulmaktan aciz ise) Allah (tarafın)dan tövbestfnin kabulü) için birbiri ardınca iki ay oruç tutması icab eder Allah, her (şeyi) bilendir, gerçek hüküm ve hikmet sahibidir


93- Kim bfr mümini kasden öldürürse cezası, içinde ebedi kalıcı ol*mak üzere, cehennemdir Al/ah ona gozabetmiştir, ona lanet etmiştir ve ona çok büyük bir azato hazırlamıştır


94- Ey iman edenler, Allah (cc) yolunda harbe çıktığınız zaman (meselelerin) tam açıklanmasını bekleyin Size (müslümanca) selem verene dünya hayatının (geçici) menfaatini arayarak, «Sen mümin değilsin» de*meyin, İşte Allah (cc) katında birçok ganimetler vardır Evvelce siz de böyle iken Allch (cc) size lütfetti O holde (meselelerin) iyice açıklanmasını bek*leyin Şüphesiz ki Alfah ne yaparsınız hakkıyle haberdardır




Âyetlerin Lafzi Tahlili



(Fetahrirü ): Hürriyet verme, azadetme


(DiveUin): Diyet, ölen adamın varislerine kan bedeli olarak verilen para veya mal


(Müsellemetün): Lugatto teslim edilen şey de*mektir Âyetteki anlamı tse öldürülen adamın varislerine diyet olarak tes*lim edilen mal demektir

asadduk etme manasındodır


(Mfsâgun): Söz vermek


(Darcbtüm): Darb birkaç anlama gelir Elfe, sopayla veya kılıçla yere vurmadır Âyetteki anlamı ise yolculuk yapmadır


(Fetebeyyenû): Tebeyyun, birşeyin açıklanmasını İs*temek


(Esselâme) : Silahı atarak teslim olmak


(Arada): Araz yok olmaya mahkum olan şey de*mektir Âyetteki manas! ise dünya metaldir


(Meğânime): Meğânim mağnem'in çoğuludur Savaşta düşmandan ganimet olarak alınan mala denir Âyette ise güzel ve çok büyük anlamındadır [101]




Âyetlerin İcmali Manaları



Allah (cc) icmalen şöyle buyurmaktadır: Mümin bir kimseyi öldürmek, müminlerin haline Yak'Şmaz Ancak hataen öldürürse, o zaman katilin bir mümin köleyi azadetmesi ve ölen kimsenin varislerine diyet ödemesi ge*rekmekledir Eğer onlar affederek kendi arzularıyla diyetten vazgeçerler*se o zaman diyet vermesi farz değildir


Hataen öldürülen kimse mumm olmakla birlikte kafir ve düşman bir kavme mensubsa o zaman katile farz olan yalnızca bir köle azadetmektir Öldürülen şahsın yakınları musluman olmadıklarından bunların müslü-manlara karşı savaşmaları her zaman mümkündür Bu sebeble onlara ve*rilen diyet, muslumanlara karşı savaşmaları için mal vermek, dolayısıyla düşmonlora yardım etmek demektir


Hotaen öldürülen kişi İslâm ülkesinde yaşayan ve cizyesini veren bir gayri müslim ise, katile farz olan, mümin bir köle azadetmek ve ölenin varislerine diyet Ödemektir


Şayet katil köle azadedecek ve diyet ödeyecek güce sahip değilse o zaman aralıksız olarak iki ay oruç tutması lazımdır Bu do Allah (cc}'ın onların günahlarım affına sebeb olacak bir lutfudur Allah (cc) herşeyi çok iyi bilen ve vazettiği kanunlarda da hüküm ve hikmet sahibidir


Allah (cc( kasten adam öldürenlerin cezasını da şöyle beyan etmiştir: Kasdert adam öldüren için hataen öldüren gibi kefaret yoktur Ona kafir*lere vadedrlen cehennemde ebedi olarak yanma cezası vadedilmiştlr O dünyada da devamlı Allah (cc)'ın gazab ve lanetine müstahaktır Bu dün*yadaki ceza, kıyamet günü çarpılacağı azabın dışındadır


Cenabı Aflah, adam öldürmenin cezasını beyan ettikten sonra cihada çıkan müminlerin karşılarına çıkan İnsanları hemen öldürmemelerini, ke*sinlikle emin olmak İçin durumlarını araştırmalarını emretmektedir Sa*vaşta da olsa bir kimsenin öldürülmesi için küfrünün tahakkuk etmesi la*zımdır Şayet bir kimse silahını bırakıp müslümanlara teslim olur veya müsîüman olduğunu açıklarsa onun malına tamaen öldürülmesi haram*dır


Allah (cc), müsiümanlara kendilerinin de daha önce müşrik ve kafir olduklarını hatırlatarak onları hidayete getirenin de kendisi olduğunu be*yan etmektedir [102]




Ayetlerin Nüzul Sebebleri



1- Ebu Cehil'in anneden kardeşi Ayyaş bin Ebl Rebia Ira) İslâm'ı kabul ettikten sonra akraba ve kavminden korkarak Medine'ye kaçtı An*nesi oğlu dönünceye kadar yemek yemeyeceğine, su içmeyeceğine ve bir gölgede oturmayacağına yemin etti Kadının yemini üzerine Ebu Cehil, Haris bin Yezid ile birlikte Medine'ye kardeşinin yanına gitti Ona, «Sen Muhammed'İn dini üzere değil misin? O sana sıla-i rahmi emretmiyor mu?» diye sordu O da «Evet» dedi Bunun üzerine Ebu Cehil, «Öyleyse senin dinine kimse karışmayacaktır Mekke'ye dönerek annene iyilik yap» dedi Ayyaş bin Ebi Rebia (ra) onlarla birlikte Mekke'ye döndü Mekke'ye yak*laşınca Ebu Cehil kardeşinin elini bağladı Kendisi yüz değnek, arkasından da Haris yüz değnek vurdu Bunun üzerine Ayyaş, Haris'e «Ebu Cehil kardeşim olduğu Icin vuruyor Sen niçin vuruyorsun? Birgün seninle Kar*şılaşırsak seni öldüreceğim» dedi


Elleri bağlı olarak anneskıin yanma getirdiler Annesi, «Eski dinine dönünceye kadar ellerini bağlı tutun» dedi Ayyaş da taklyye yaparak es*ki dinine döndüğünü söyledi Daha sonra yeniden Medine'ye hicret etti Bu arada Haris bin Yezid de müsîüman oldu Fakat Ayyaş bin Ebi Rebia (ra) onun müsîüman olduğunu bilmiyordu'Bfrgün bir yerde karşılaştılar Ayyaş, daha önceki niyetini gerçekleştirmek için onu öldürdü


Daha sonra onun müsîüman olduğunu öğrenen Ayyaş, yaptığına piş*man olarak Resulullah (sav)'a geldi ve «Ya Resulullah, müsîüman oldu*ğunu bilmeden Haris'i öldürdüm» dedi Bunun üzerine, «Bîr müminin diğer bir mümini yonhşltk eseri olmayarak öldürmesi yakışmaz» âyeti nazil oldu [103]


2- Ahmed bin Hanbel (ra) ve Tirmizi, İbni Abbas (ra)'tan rivayet etmişlerdir: «Arapların Beni Selim kabilesinden bir kişi sahabilerin yanın*dan koyunlarıyla birlikte geçerken hoşnutsuzlukla selam verdi Sahabiler, «Bu adam bizden korunmak (emin olmak) için selam verdi» diyerek onu öldürdüler Koyunlarını da alarak Resulullah (sav)'ın yanına geldiler O anda, «Ey İman edenler, Allah (cc) yolunda harbe çıktığınız zaman» âyeti nazil oldu [104]




Ayetlerin Tefsirindeki İncelikler



Birinci İncelik: Birşeyi yasaklamak iki türlü oHır Birisi o şeyin halini, diğeri de kendisini yasaklamadır Birşeyin halini yasaklamak bizzat o şeyi yasaklamaktan daha tesirlidir Nitekim AHah (cc), «Sizin Adabın peygam*berine eza vermeniz (doğru) ofmadıfğı gibi)* (Ahzab: 53), «Alloha eş koşanların, Allahm mescfdterlnl imar etmelerine {ehliyetleri) yoktur» (Tevbe: 17) âyetleri, görüldüğü gibi, fiilleri değil, o fiilin halini yasaklamak*tadır Ahzab süresindeki âyette, «Siz Allahm peygamberine eza verme*yin» yerine, «Slztn AMghın peygamberine eza yermeniz inancınızdan dolayı doğru olmaz» ifadesi kullanılarak eziyet fiili İle beraber eziyetin düşünül*mesi dahi yasaklanmaktadır


Tevbe süresindeki âyette ise, müşriklere direk olarak «Allahm mescid*lerini inşa etmeyin» denilmeyerek «Müşriklerin Aflahtn mescldlerlnl İnşa etmeye ehliyetleri yoktur» denilerek o fiilin bizzat kendisi değil, onu düşün*mek, tasavvur etmek dahi engellenmiştir


Mevzumuz âyette de Allah (cc), «Bir müminin başka bir mümini öl*dürmesi onun müminlik şanına yakışmaz» buyurmuştur Zira adam öldür*mek veya ona benzer fiilleri mümin bir kimsenin imanlı iken yapması ta*savvur edilemez Çünkü onun imanının iradesi üzerindeki hakimiyeti onun kasden adam öldürmesine mani olur Şu kadar varki, mümin kişi bazan hataen adam öldürebilir


İkinci İncelik: Âyette «affetme»nin «sadaka» olarak ifade edilmesi, jffın ne kadar faziletli birşey olduğunu gösterdiği gibi, hataen öldürülen adamın yakınlarını, katili affetmelerini ve diyeti almamalarını teşvik etmek*tedir Dolayısıyla da müminlere yardımlaşma, bağışlama gibi güzel ahlâkı


öğütlemektedir


Üçüncü incelik: Kasden adam öldürmenin ağır cezasını Allah (cc), «Kim bir mümini kasden Öldürürse c«ası, içinde ebedî kalıcı olmak üzere, cehennemdir Allah ona gazab etmiştir, ona lanet etmiştir ve ona çok bü*yük bir azab hazırlamıştır» şeklinde beyan etmiştir Görüldüğü üzere Al*lah (cc), kasden adam öldüren bir katili üc ayrı ceza ile cezalandıracaktır


1- O, cehennemde ebedi olarak kalacaktır


2- Allah (cc)'ın gazab ve la*netini haketmiştir


3- Allah (cc) ona ahirette şiddetli bir azab hazırla*mıştır


Resulullah (sav) bir hadislerinde «Dünyanın zevali (yok edilmesi) Al*lah katında mümin bir kimsenin kasden öldürülmesinden daha hafiftir» [105] buyurmuştur Diğer bir hadisde de, «Bir müminin kasden öldürülmesine en küçük bir yardımda bulunan kişinin alnına kıyamet günü, «Allah (cc)'ın rahmetinden ümitsizdir» yazılacaktır» buyurulmuştur [106]


Bu hadislerde kasden adam öldürmenin ne kadar büyük bir günah ol*duğu en acık bir ifade iîe bildirilmektedir Hatta İbni Abbas (ra), kasden adam öldürenin tövbesinin kabul edilmeyeceği görüşündedir,


Zemahşerî Keşşaf isimli tefsirinde şöyle der: «Ben o kavme hayret ederim ki, kasden adam öldürmenin cezasını bildiren âyet ve hadisleri ve İbni Abbas (ra)'ın bu husustaki görüşünü bildikleri halde yine de mü- min bir kimseyi öldüren ve tövbe etmeyen katilin affedilmesini diler ve beklerler Onlar ya Kur'anı düşünerek okumuyorlar veya kalbleri karardığı için Kur'an onlara tesir etmiyor»


Dördüncü incelik: Âyetteki, «Cehennemde ebedi kalıcıdır» ifadesi ya «bir mümini kasden öldürmek helaldir» inancına sahip olanlara hamle^ dilir veya «Ebedi kalıcıdırlar» ifadesinden katilin cehennemde cok uzun zaman kalacağı anlaşılır Zira lügat alimleri âyetteki ebediyeti ifade eden «hüküd» kelimesinin «uzun müddet» karşılığında kullanıldığını söylemek- tedirler Nitekim halk içerisinde «Allah (cc) o kimseyi ebediyven mesud etsin» veya «Ebediyyen hapiste kalsın» denilince bundan kasdedilen uzun müddettir Bu ifadelerden sonsuzu ifade eden ebediyyet anlaşılmaz Çünkü dünyada sonsuz kalacak birşey yoktur Görüldüğü gibi, «hüküd» kelimesi çok zaman sonsuz değil «uzun zamanm ifade eder Ehli sünnet alimleri âyetteki ebediyeti ifade eden kelimeyi «cok uzun zaman» olarak anlamış*lardır Buna göre kasden adam öldüren bir katil cehennemde ebediyyen değil, sonsuzmuş gibi gelen cok uzun bir 2oman kalacaktır Çünkü cehen*nemde ebediyyen kalmak yalnızca mülhid (hiçbir şeye İnanmayan) ve müşrik kafirlere mahsustur Allahu taala onlar için, «Onun içinde ebedi kalı*cıdırlar onlar Onlardan azab da hafifletilmez Kendilerinin yüzlerine de bakılmaz» ve «Şüphesiz ki Allah, kendisine eş tanınmasını yarlığamaz Ondan başkasını, dileyeceği kimseler için yarlığor Kim Allaha eş tutarsa muhakkak pek büyük bir günah ile iftira etmiş olur» (Nisa: 48) buyurmuştur Kasden adam öldüren kimse hiçbir zaman mülhid ve müşrik sayıla-" maz Ancak mümin bir kimsenin kasden öldürülmesini helal bilirse mümin •', olmaktan çıkar, inkarcı bir kafir hükmüne girer ki, o zaman yukarıdaki âyet*te bildirildiği gibi ebedi cehennemde kalır Yoksa bir mümin, bir mümini öldürmenin haram olduğuna İnandığı halde o büyük cinayeti İşlerse ve sonra da tövbe ederse elbetteki cehennemde ebedî kalmaz Çünkü o, ce*hennemde ebedî kalacak kimselerden değildir, işlediği cinayet de onu din*den çıkarmaz Çünkü onun işlediği günah büyük günahlardandır


Sadettin Taftazzani bu hususta şöyle der: «Müminler büyük günah işledikten sonra tevbe etmeden ötseler bile cehennemde ebedi kalmaya*caklardır Zira Allah (cc), «Kim zerre ağırlığınca bir hayır yapıyor (îdiy se onu(n sevabını) görecektir» (Zilzal: 7) buyurmuştur Bu âyette hayır işle*yen kimsenin ahiretîe karşılığını mutlaka göreceğini bildirmektedir Onun karşılığı da cennettir Zira Cenabı Hakk, «Hakikaten İman edip de İyi amel (ve hareketlerde bulunanfor(a gelince): onların konakları da firdevs cen*netleridir» (Kehf: 107) buyurmuştur Allah (cc), bu ve benzeri âyetlerde cennete kavuşmanın yalnız iman ve salih amelle olacağını bildirmektedir


Üstelik bu âyetlerde büyük günahlardan kaçınmak kaydı da yoktur Bu âyetler, müminlerden büyük günah işleyenlerin cehennemde ebedî kal-mayacaktonna delalet etmektedir Zira cehennemde ebedi kalacak olsa*lardı Allah (cc), müminlerin —îster büyük günah işlesinler, İster işlemesin*ler— cennete gireceklerini vadetmezdi Vadedilen cennet, hiçbir ceza görmeden doğrudan cennete girmek değildir Elbette herkes dünyada işlediği günahın cezasını ahrette çekecektir Cezalar bittikten sonra ce*hennemden çıkarılarak onlara ovadedilen cennete konulacaklardır» [107] Al*lah (cc) bütün müminler g:=bi katillerin tövbelerini de kabul eder Çünkü Allah (cc), «Onlar bitmediler mi M şüphesiz Allah, kullarından sadır olan tövbeyi kabul edecektir» (Tövbe: 104) buyurmuştur Şüphesiz Allah (ac)'-ın âyette «kullarm» dediği kimseler müminlerdir Bir mümini kasden öldü*ren de imanlı olduğuna göre Allah (cc)'ın kullarından biridir Allah (cc) diğer kullarının tövbelerini kabul ettiği gibi adil olduğu ipin onun tövbe sini de kabul eder Tövbesi kabul edilen kul da er veya geç cennete gire*cektir [108]




Ayetlerdeki Şer'ı Hükümler


Birinci Hüküm: Adam Öldürme Kaç Türlüdür? Bunların Hangisinde Ke*faret Vermek Farzdır?



Allah (cc) adam öldürmede kısası, «Ey iman edenler, maktuller hak-kında sfze kısas yazıldı (farz edildi) (Bakara: 178) âyetiyle farz kılmıştır Mevzu m uz âyette de hataen adam öldürenler için diyet ve kefaret farz kılınmaktadır Bu âyetlerden anlaşılıyor ki, kısastn farz olduğu adam öl*dürme, hataen değil, kasden yapılan öldürmedir


İmam Malik (ra)'a-göre adam öldürme ya kast-ı mahsusla yapılır veya hataen Adam öldürmenin üçüncü bir şekli yoktur Zira adom öldüren kim*se öldürmeyi kasdederek atmış veya vurmuşsa buna şeriat dilinde kasden adam öldürme denir İkinci şekli ise öldürmeyi kasdetmeden atması veya vurmasıdır Burada adamın niyeti başka olduğu halde adama isabet ede*rek onu öldürmüştür Şeriat ıstılahında buna da hataen öldürme denir Al*lah (cc)'ın kelamında bu iki tür öldürmenin dışında başka bir öldürme şek*li yoktur


Fakihlerin cumhuruna göre ise adam öldürmenin üç şekli vardır :


1- Kasden öldürmek


2- Hataen öldürmek


3- Kosde benzer bir şekilde öldürmek (şibh-i amd)


1- Kasden adam öldürmek, kılıçla, bıçakla, silahla veya öldürücü bir aletle biterek bir adamı Öldürmektir Bu tür adam Öldürmenin cezası kısastır Zira kati! adama öyle birşeyle kasdetmiştir ki, o alet umumiyetle öldürücü bir alettir


2- Hataen adam öldürmek ise iki kısımdır Birincisi, adam bir müş-riği veya bir av hayvanını öldürmek kasdı İle atar, kasdettlği şeyi değil bir müslümanı vurarak öldürür İkincisi ise üzermde küfür alameti gördüğü bir adamı müşrik zannıyla öldürür Halbuki öldürdüğü kimse müşrik değil, müslümandır Bu iki şekildeki öldürmeye de hataen öldürme denilir Çün*kü birincide fiilde hata, ikincide ise kasıtta hata vardır


3- Kasde benzer öldürme ise öldürücü bir silahla olmayan, ince bir sopa, taş veya elle vurularak yapılan öldürmeye denir Bu şekildeki öldür*me bir hatadır fakat öldürenin kasdı adamı döğmektir Ancak vurduğu alet öldürücü olmadığından bu öldürme olayına da hataen öldürme denir Vuruşu kasıtlı olduğu için de şibh-i amd (kasde benzer) Öldürme denir


Kurtubî bu hususta şöyie der: «Kasde benzer adam öldürmenin var*olduğunu isbat edenler Şa'bi, Servî, Irak alimleri ve İmam Şafii (ra)'dir Kasde benzer öldürme Hz Ali ve Hz Ömer'den de rivayet edilmiştir Sahih olan da kasde benzer öldürmenin var olduğunu kabul edenlerin görüşüdür Zira kanlar (kısas) herşeyden daha çok ihtiyat ve dikkat edilmeye şayan*dır Asıl olan İnsanların kanlarını korumaktır İslâm'da kan dökmek an*cak kısas ile olur Bunun mubah olması da hiçbir şüphe götürmeyen açık bir cinayetle olur Kasde benzer öldürmede İse şüphe vardır Zira bu, hata ile kasıt arasında tereddütte kalma halidir Çünkü yukarıda belirt*tiğimiz gibi vuruş kasıtlıdır fakat öldürmede hiçbir kasıt yoktur Vurulan alet (taş, sopa, el) esasta öldürme aleti olmadığı için öldürme hadisesi hiçbir zaman kasıtlı sayılamaz Kasıt sayılamadığından da kısas uygula*namaz Kasde benzeyen öldürmenin diyeti hataen öldürmenin diyetinden daha fazla olur Bunu ifade eden hadisler de vardır Bunlardan bir tanesi Ebu Davud'un Abdullah bin Amr (ra)'dan rivayet ettiği şu hadisdir: tKas-de benzer bir hata İle (sibh-i amd) adam öldürenin diyeti yüz devedir Bu yüz deveden kırk tanesinin de hamile' olmaları şarttır» [109] Resulullahın bu sözü de şibh-i amdin mevcudiyetini isbat etmektedir


Cumhurun şibh-i amdi isbat İçin delilleri:


''Şüphesiz insanların batınlarına muttali olamadığımız için zahir olanla hükmetmek zorundayız Birisi diğerini öldürücü bir alet ve silahla öldürse onun kasden adam öldürdüğüne hükmederiz Zira öldürücü bir aletle vur*mak öldürme kastından başka birşeyi göstermez


Bir kimse diğer bir kimseyi eliyle veya öldürücü olmayan birşeyle öl*dürürse o zaman kasıtla hata arasında tereddüt olur Çünkü cinayet aleti öldürücü bir alet veya bir silah değilse biie ortada bir vurmak kasdı vardır Biz buna kasde benzer öldürme (şibh-i amd} deriz Bu değerlendirme bize göredir Ancak hakikatte öldürme ya kasden veya hataendir Bu ücuncü şekilde ise vuruş yönünden kasıt olmakla birlikte kullanılan aletin öldürü*cü olmaması bakımından hataendir Öldürme hadisesinde tam bir kasıt olmadığı ipin bu tür öldürmelerden kısas düşmektedir Öldürme olayı mü*cerret bir hatadan da olmadığı için ödenecek diyet hataen öldürmenin diyetinden daha fazla olmalıdır


Cumhur, şibh-i amdin isbatı hususunda Ebu Davud'un Abdullah bin Amr (ra)'den rivayet ettiği yukarıda gecen hadise dayandıkları gibi, İmam Hanbel (ra), Ebu Davud ve Nesaİ'nin rivayet ettikleri «Resulullah (sav), Mekke'nin fethinde okudukları hutbelerinde, «Haberiniz olsun Kasıtlı hata ile öldürülen adamın diyeti daha ağırdır» buyurmuştum, hadisine de da*yanırlar[110]




İkinci Hüküm: Kasden Adam Öldürme Ve Cezası Nedir?



Kasden adam öldürme kısası icabettirmektir Ayrıca katil anne veya babasını öldürmüşse onların mirasından da mahrum kalır Bu hususta bü*tün fakihler ittifak etmişlerdir


İmam Şafii (ra) ve İmam Hanbel (ra)'e göre, öldürülen kişinin velisinin kısası affetmesi halinde katilin kefaret vermesi farzdır Bu görüşlerini Ah-med bin Hanbel (ra)'in Vailet bin Eskaf'tan rivayet edilen Arapların Beni Selim kabilesinden birkaç kişi gelerek Resulullah (sav)'a «Ya Resulullah (sav), 'bir arkadaşımız bir adam öldürdü» dediler Resulullah (sav), «O ca*ni kişi bir köle azat etsin ki, Allah (cc), azad ettiği kölenin uzuvlarına kar*şılık kendi uzuvlarını ateşten azad etsin" buyurdu» [111] hadisine dayandır*maktadırlar Hadis kasıtlı öldürmelerde de kefaretin farz olduğuna açıkça delalet etmektedir


İmam Ebu Hanife (ra)'ye göre, kasden adam öldürene kefaret yoktur Çünkü kefarette ibadet manası vardır Kasden adam öldürmek ise büyük günahlardandır Büyük günahlar hiçbir zaman ibadete sebeb olamazlar Öyleyse kasden adam öldüren için kefaret farz değildir


İmam Ebu Hanife (ra)'nin bu görüşüne İmam Şafii (ra) şöyle cevap vermektedir: Hataen adam öldürmekte, kefaret İcabediyor da kasden a-dam öldürmekte niçin icabetmesin?


Ebu Hanife (ra) ye göre, kefaret Allah (cc)'ın farz kıldığı hükümler için*dir Kasden adam öldürmekte ise Allah (cc) kefaret verilmesini farz Ki I -maınıştır Binaenaleyh, kasden adam öldüren katilin kefaret vermesi farz değildir


İbni Munzır, bu hususta şöyle demektedir: «Biz de imam-ı Azam (ra)'-ın hükmettiği gibi hükmederiz Zira kefaretler ibadettirler Hiçkimse kitap*ta, sünnette ve icma-i ümmette farz edilmeyen birşeyj farz kılma yetkisine sahip değildir «Kasden adam öldürmede de kefaret vermek farzdır» diyen kimsenin farz olduğuna dair kitap, sünnet ve İcmadan bir delili yoktur Biz eğer «Kosden adam öldürmede kefaret vermek farzdır» dersek nassa kendimizden bir ilave yapmış oluruz Böyle bir yetkiye ise Peygamberden başta kimse sahip değildir» [112]


Fakihler kasden (amden) adam öldürmekle kasde benzer, öldürme (şibh-i amed)in manalarında İhtilaf ederek birkaç görüşe ayrılmışlardır Bu görüşlerden en meşhurları üç tanesidir:


1) Kasden adam öldürme herhangi bir kesici, öldürücü silahla veya, yakarak öldürmedir Taşla, sopayla veya kesici olmayan birşeyle yapılan öldürme ise şibh-i amddir Bu, Ebu Hanife'nin görüşüdür Ki Ebu Hanife (ra), «Kesici olmayan ağır birşeyle vurmakta, kısas yoktur Velevkİ vur*duğu ağır şey Ebu Kubays dağı olsun» demektedir


2) Kasden adam öldürme (amd) öldürmek kosdıyla vurmaktır Vuru*lan şey ister silah, ister taş, sopa ve benzeri şeyler olsun farketmez Ye-terki vurulan şeyin kasıtlı olarak vurulduğu zaman öldüreceği kesin olsun Şibh-i amd ise, vurulan şeyin kesinlikle öldürücü olmamasıdır Bu da imam Ebu Yusuf (ra) ve İmam Muhammed (ra)'in görüşleridir


3) Kasden (amd) adam öldürme, vurulan alet ne olursa olsun vuruş*taki kasıt adamı öldürmek ise ve adamın bu vuruştan dolayı öldüğü tahakfından yakın akrabolannca verilmesi gerektiğine hükmetmiştir» der İmam Şafii (ra)'nln İşaret ettiği bu mesele ile İlgili olarak Buhari ve Müslim'in Ebu Hureyre (ra)'den rivayet ettikleri, «Arapların Hüzeyl kabilesinden kav*ga eden iki kadtndan biri diğerini attığı taşla öldürdü, ölen kadın hamile idi Kabileden bir heyet gelerek Resulü İlah (sav)'tan bu hadise hakkında bir hüküm istediler Resulullah (sav) da katil kadının ölen kadının karnın*daki çocuğa karşılık bir köle ozad etmesini, katil kadının baba tarafından yakın akrabalarının da ölen kadının diyetini ödemelerine hükmetti» ha*disi de tesblt edilmiştir» [113] [114]