Tefsir Dersleri...

Dördüncü Hüküm: Bir Topluluğa Zina İftirası Atmanın Hükmü?



Fakihler, bir topluluğa zina iftirası atan kimse hakkında ihtilaf ederek uç görüşe ayrılmışlardır:


1) Birinci görüşe göre müfteriye bir had (seksen sopa) uygulanır, i-mam Malik, İmam Hanbel (ra) ve İmam Ebu Hanife (ro)'nin görüşü bu*dur


2) İkinci görüşe göre toplulukta kaç kişi varsa onların sayısınca oyn ayrı had vurulur İmam Şafii (ra) ile imam Ebu'l-Leys bu görüştedir


3) Üçüncü görüşe göre, müfteri iftirayı bütün topluluğa bir defada, yani «Siz zanisiniz» şeklinde atmışsa tek had, topluluktaki kişilere teker teker «Sen zanisin» şeklinde iftira atmışsa topluluğun sayısınca had uy*gulanır Bu görüş de İbni Ebi Leyla ve Şa'bi'nin görüşüdür


1 Görüşün delilleri: Ebubekir Cessas'ın naklettiği, cumhurun kitap, sünnet ve kıyastan olan delillerini aşağıya alıyoruz:


1- Kitaptan delilleri: «Namuslu ve hür kadınlara (zina (inadıyla) İftira atan sonra (bu babta) dört şahit getirmeyen kimselerin (her birine) de seksen değnek vurun» (Nur: 4) âyetine göre hür ve iffetli kadınlara iftira atanlara had vurmak icabeder Bu ifadeden anlaşılıyor ki, bir toplu*luğa zina iftirası atan kişi seksen sopadan fazlasıyla cezalandırılamaz Bir kişi bir topluluğa zina iftirası atarsa, ona bir had değil, birkaç had uygulanacağını iddia eden, âyete açıktan muhalefet etmiş olur


2- Sünnetten delilleri: İbni Abbas'tan şöyle rivayet edilmiştir: «Hilal bin Ümeyye Resulullah (sav)'in huzurunda karısının Şerik bin Sehma ile zina ettiğini iddia etti Bunun üzerine Resulullah (sav) ona «Ya isbat eder*sin, veya sırtına sopa vurulur» buyurdu» Görülüyor ki Hilal, karısı ile bir*likte Şerik bin Sehma'ya da zina isnad ettiği halde Resulullah (sav) tek had vurmaktan söz etmiştir


3- Kıyastan delilleri: Haddi gerektiren hırsızlık ve içki gibi diğer suçlar birkaç kere tekrar edildikten sonra ortaya çıkarsa bir kere had uygulanır, iftira da haddi gerektiren suçlardan olduğuna göre bir toplu*luğa da yapılmış olsa, bir kere had vurulması İcabeder [41]


2 Görüşün delilleri: Şaflilere göre birinci görüştekllerin delil aldık*ları âyet, bir kişinin bir'topluluğa değil, bir başka kimseye iftira atmasının hükmünü bildirir Âyette hem iftira atılanların, hem de müfterilerin çoğul olarak ifade edilmesi buna delalet eder


Şafiilere göre birinci görüştekilerin delil kabul ettikleri hadiste Re-sulullah (sav)'ın tek hadden söz etmesinin sebebi Hilal'ln her ikisine tek sözle zina isnadında bulunmasıdır


Yine Şafiiiere göre, birinci görüştekilerin kıyasa dayanan delilleri doğru değildir Zira zina iftirası insan haklarını ilgilendirirken içki yalnızca Allah (cc) hukukunu ilgilendirmektedir Kul hakkı ile Allah (cc)'ın hakkını kıyas etmek doğru olmaz




Beşinci Hüküm: Şahidierin Adil Olmaları Şart Mıdır?



Âyette şahitlerin sayıları dışında hiçbir vasıf zikredlimemlştir Bu yüz*den alimler şahitlerin vasıfları hususunda ihtilaf etmişlerdir


İmam Şafii (ra) ye göre, bütün şehzdet hukukunda olduğu gibi bu hu*sustaki şehadette de şahitlerin adil olması şarttır Aksi halde şehadetlert kabul edilemez


Hanefilere göre ise fasık bir kimsenin şehadetj de kabul edilir İşte alimler arasındaki ihtilafın kaynağı burasıdır


Bir zina iftirasında şahitlik yapan dört fasıkın sehadetıerl, imam Şafii'*ye göre geçersiz ve bunların sözleri de bir iftiradır Bu sebeble bu fasık şahitlere de iftira haddi uygulanır Çünkü fasıklar şehodet vasıflarını haiz olmadıkları için şahitlik yapamazlar Eğer yaparlarsa müfteri sayılırlar


Hanefilere göre ise, zina isnadında bulunan kişi dört şahit getirdiği için iftira haddinden kurtulur Fakat şeriat bu fasık şahitlerin şehadetle-rine itibar etmez Bunların şehadeti ile ancak zina şüphesi tesbit edilmiş olacağından müfteriden de, şahitlerden de had düşer Dört fasık şahidin şehadeti zina suçunu isbata yeterli sayılmadığından suç isnad edilene had uygulanamayacağı gibi, kesinleşen bir şüphe üzerine iftirada bulunduğun*dan dolayı müfteriden de had düşer




Altıncı Hüküm: Şahitlerin Toplu Halde Şehadet Etmeleri Şart Mıdır?



Âyetin zahiri dört kişinin şehadetinl istemektedir Bu şahitler ister tek tek ve başka zamanlarda, ister topluca şehadet etsinler farketmez imam Malik (ra) ve imam Şafii (ra)'nin görüşü de budur


imam Ebu Hanife (ra)'ye göre ise şahitler topluca şehadet etmelidir ~s*er teker ve başka zamanlarda şahitlik ederlerse şehadetleri kabul edil*meyeceği gibi müfteri sayılarak herbirine iftira haddi uygulanır


Maliki ve Şqfiilerin delilleri:


Âyette yalnızca dört şahit getirilmesi şart koşulmuştur Topluca şa-nAik yapmalarının şart olduğunu gösteren bir işaret de yoktur, öyleyse jonitierin topluca veya ayrı ayrı şehadet etmeleri kafidir Bununla birlik-e ayrı ayrı şehadette bulunmaları töhmetten uzak olmaları bakımından aoha iyidir Zaten hakim şahitlerin durumundan şüphelenirse hakkın ortaya akması için onları birbirinden ayırarak ifadelerini ayrı ayrı alır Çünkü bu şekilde şahitlerin sözlerinin doğru veya yalan olduğu daha iyi ortaya çıkar


Hanefilerin delilleri:


Hanefilere göre tek başına şehadette bulunan kimse müfteri sayılır Suna göre ona da had uygulanması icabeder Bu sebeble tek hal çaresi şehitlerin toplu halde şehadette bulunmalarıdır


Hanefiler bu görüşlerini Hz Ömer'in Muğiyre bin Şu'beye iftira atan-orfa ilgili uygulamasıyla isbat ederler Bu konudaki tafsilat dokuzuncu lûkümde gelecektir




Yedinci Hüküm: Bir Hüre İftira Atan Köle Veya Cariyenin Cezası Ne Olur?



Fakihler, hür evli ve namuslu bir müslümana zina İftirası atan köle >e cariyenin de cezalandırılmasında ittifak etmişlerdir Fakat bunlara uy*gulanacak cezanın hürlere uygulanan cezanın aynısı mı, yoksa yarısı mı -lacağında ihtilaf etmişlerdir


Dört mezhebin imamlarına göre hür bir insana zina İftirası atan kö-tenin cezası, hürlerin cezasının yarısı, yani kırk sopadır Zira Allahu taala, tOnlar evlendikten sonra bir fuhuş irtikab ettilerml o vakit üzerlerine hür kadınlar üzerindeki cezanın yansı (verilir)» (Nisa: 25) buyurmuştur


imam Evzai ve ibni Hazm'a göre ise köle ve cariyenin cezası da hürler gibi seksen sopadır Çünkü had müslümanların haklarını korumak İçin farz kılınan bir cezadır İftira aynı zamanda iftira atılanın namusuna vaki olan bir cinayettir Cinayetlerde ise hür ile köle arasında bir fark yoktur


Cumhurun delilleri:


Abdullah ibni Ömer (ra)'den şöyle rivayet edilmiştir: «Ben Ebubekir (ra), Ömer (ra), Osman (ra) ve sonraki halifenin İdarelerini idrak ettim Bunların hepsi iftira sucunu işleyen köle ve cariyelere kırk sopa cezası ve*rirlerdi»


Hz Ali, «Herhangi bir şahsa zina iftirası atan köle ve cariyeyekırk sopa ceza uygulanır» buyurmuştur


İbni Munzır «Muteber olan cumhurun görüşüdür Ben de onunla hük*mederim Cumhura göre zina cezasını getiren âyet yalnız hürlere ait hük*mü ifade etmektedir Aynı sucu bir köle işlediği takdirde onun cezası hür*lerin cezasının yarısıdır»




Sekizinci Hüküm: İftira Cezası Allah (Cc)'ın Hukukundan Mı, Yoksa Kulların Hukukundan Mıdır?



İmam-ı Azam (ra)'a göre iftira cezası Allah (cc)'ın hukukundandır Buna göre;


1- İmamın zina iftirası sucunu haber alır almaz, iftiraya uğrayan istemese bile müfteriye had uygulaması farzdır


2- İftiraya uğrayan hakkından vazgeçse, müfteriyi affetse dahi müf*teriden had düşmez Müfteri, haddin uygulanmasından önce tövbe etmiş olsa, tövbesi ancak kendisi ile Allah (cc) arasında geçerlidir Cezanın uy*gulanması için bir engel teşkil etmez


3- Müfteri köle olduğu takdirde had yarıya iner Had eğer kul hu*kukundan dolayı olsaydı yarıya inmemesi gerekirdi


İmam Malik (ra) ve İmam Şafii (ra)'ye göre zina iftirası cezası Allah (cc) hakkından değil, kul hakkından dolayıdır Buna göre:


1- İmam, iftiraya uğrayan cezanın uygulanmasını taleb edene ka*dar ceza uygulayamaz


2- İftiraya uğrayan, müfteriyi affederse ceza düşer


3- İftiraya uğrayan, haddin uygulanmasından önce ölürse, hak va*rislerine geçer Varisleri müfteriyi dilerse affeder, dilerse haddin uygulan*masını isterler [42]


Bazı fakihlere göre ise, zina iftirasının cezası Allah (cc) hukuku ile kul hukuku arasında müşterek bir haktır Zira müfteri attığı iftira ile hem Allah (cc)'ın hakkına, hem de kulun hakkına tecavüz etmektedir Ceza da hem Allah (cc)'ın hakkının, hem de kul hakkının korunması için meşru kılınmıştır




Dokuzuncu Hüküm: Müfteri Tövbe Ederse Şahadeti Kabul Edilir Mi?



Kur'an, zina İftirası atanlar için üç ayrı hüküm vazetmiştir:


1) Seksen sopa vurulması


2) Şehadetinin ebediyyen kabul edilmemesi


3) Allanın taatından çıktığı için »aşıklıkla vasıflandırılması


Bu üç hükümden sonra Allahu taala, «Meğer ki bu (hareketten) son*ra tövbe (ve rücu) ve (hallerini) ıslah ederler» buyurarak, «tövbe» edenleri ve hallerini «ıslah» edenleri istisna etmektedir Fakihler âyetteki «tövbe» ve «ıslahsın fasıklığı ortadan kaldırdığı gibi şehadetinin kabulüne dela*let edip etmediği hususunda ihtilaf ederek iki görüşe ayrılmışlardır:


1- İmam-ı Azam (rafa göre âyetteki «tövbe» ve «ıslah» tan sonraki İstisna, yalnız son cümle, yani «Onlar fasıklann ta kendileridir» cümlesi ile İlgilidir Dolayısıyla müfterinin yalnız «fasıklık» vasfını ortadan kaldı*rır Fakat sonradan dünyanın en salih insanı bile olsa şehadeti asla ka*bul edilmez Bu görüş Hasan-ı Basrî, Nehâî Saki bin Cübeyr ile diğer bazı tabiin fakihierinden de rivayet edilmiştir


2- İmam Malik (ra), Hanbel (ra) ve Şafii (ra)'ha göre ise istisna iki cü' eyl yani «Onların ebedi şahitliklerini kabul etmeyin» ve «Onlar fasık-la « ta kendileridir» cümlelerini içine almaktadır Buna göre müfterinin hem «fasıklık» vasfı ortadan kalkmakta, hem de şehadeti kabul edilmek*tedir Bu görüş Ata Tavus, Mücahid, Şa'bî, ikrime ve diğer bazı tabiin alimlerinden de rivayet edilmiştir Taberî de bu görüşü benimsemiştir


Hanefilerin delilleri:


Hanefilerin müfterinin şehadetinin kabul edilmeyeceği şeklindeki gö*rüşlerinin delilleri şunlardır•


1) Âyetteki istisna önceki cümlelerin hepsine raci olsa o zaman tövbe ile müfteriden haddin de düşmesi lazım gelir Bu ise icmaen batıldır Bun*dan anlaşılıyor ki âyetteki istisna yalnız son cümleye aittir Yani müfte*rinin yalnızca fasıklık vasfını ortadan kaldırır


2) Allahu taala, «Onların ebedî şahitliklerini kabul etmeyin» buyur*maktadır Müfterinin şehadetinin kabul edilmesi, nassa muhalif olur


3) Resulullah (sav) «Müslümanlar birbirlerine şahidlik yaptıkları za*man adildirler Meğer ki zina iftirası suçundan had cezasına uğramasın» buyurmuştur Bu hadis açıkça delalet ediyor ki zina iftirası suçundan do*layı cezalandırılan kişinin şehadeti kabul edilmez


Cumhurun delilleri:


Cumhurun, müfterinin tövbeden sonra şehadetinin kabul edileceğine dair delilleri ise şunlardır:


1) Tövbe bütün günahları yok eder Günahtan tövbe eden hiç günah işlememiş gibidir, öyleyse müfterinin de tövbeden sonra şehadeti kabul edilmelidir


2) Küfür iftiradan daha büyük bir suçtur Kafir tövbe ederek müslü-man olduktan sonra şehadeti kabul edildiğine göre iftiradan sonra tövbe eden bir müslümanın şehadeti nasıl kabul edilmez? İmam Şafii (ra) şöyle der: «Allah (cc)'ın tövbesini kabul ettiği kimsenin şehadetini nasıl redde*derler, hayret ederim?» [43]


3) Muğiyre bin Şu'be'nin hadisesi Hz Ömer Muğiyre bin Şu'be'ye zina iftirası atan Ebu Bekret, Nâfi ve Nef'i'ye, «Kim sözünden döner, nef*sini yalanlarsa onun şehadetini kabul ederim Kim de sözünden dönmezse onun da şehadetini kabul etmem» dedi Nâfl ve Nef'i sözlerinden döne*rek tövbe ettiler Hz Ömer de onların şehadetlerini kabul etti Ebu Bek*ret ise sözünden dönmediği için şehadeti kabul edilmedi Hz Ömer'in bu uygulaması sahabilerden bir itiraz görmedi Şayet tövbe edenlerin şeha-detlerikabul edilmeseydi sahabiler Hz Ömer'e itiraz ederlerdi [44]


4) Uygun olan âyetteki istisnanın önceki bütün cümlelere raci olma*sıdır Tövbe ile haddin düşmemesi, onun kul hakkı olmasındandır Zira bütün suçların cezası Allah, (cc) katında tövbe İle düşse bile kulları ilgi*lendiren suçların cezaları affedilemez Âyet müfteri için had şehodetin reddi ve fasıklık olmak üzere üç hüküm ihtiva etmektedir Had tövbe ile düşmediğine göre diğerleri, yani fasıklık vasfı ile şehadetlerinin reddi du*rumu ortadan kalkar


Şa'bî ve Dehhak'ın görüşleri ise bu iki görüşe de muhaliftir Bunlara göre müfteri tövbe etse de şehadeti kabul edilmez Ancak sözünden dö*nerek kendisinin müfteri olduğunu itiraf ederse şehadeti kabul edilir




Ayetlerden Alınacak Dersler



1- İffetli müslüman kadınlara atılan zina iftirası büyük günahlardan olduğu gibi, cemiyetin yapısını tehdit eden en büyük afetlerden de biridir


2 - Müminleri iftira yoluyla itham etmek fuhşun yayılmasına sebeb


olur


3- Müslümanların vazifesi, hata eden kardeşlerinin ayıplarını gizle*mek olmalıdır


4 - Müfterinin hadden kurtulması için dört adil şahit bulması lazım*dır


5- Zina iftirasının büyük bir günah olduğuna delalet eden üç ceza*sı vardır: Bedeni ceza: Had Edebi ceza: Fasıklık içtimai ceza: Şehadetinin reddi


6- Müslümanların namuslarına zan üzerine ve söylentilere dayana*rak dil uzatmak caiz değildir


7- Dünyada uygulanan cezalar günahların kefaretidir İmamın Al*lah (cc)'ın emrini infaz için bu cezaları uygulaması farzdır


8- Müfteri pişman olur tövbe ederse fasıklık vasfını üzerinden kal-dırntış olur


9- Müfteri sözünden döner, hallerini ıslah ederse şehadeti kabul ve itibarı İade edilir


10- Allahu taalanın fazlı büyük ve rahmeti herkesi kuşatır Ne kim*senin taatı ona bir fayda, ne de kimsenin isyanı zarar verir


Ayetlerdeki teşrii hikmetler


islâmın savaş açtığı ve hiç merhamet etmediği çirkin suçlardan birisi de zina iftirasında bulunmaktır Çünkü zinadan uzak olan kişileri zina su*cuyla itham etmek, halkın namusunu lekelemek olduğu gibi, iftira sahası*nın genişlemesine de vasıta olur Halkın namusu bu iftira ile yara alır ku*laklar da onunla kirlenir, iftira hadisesi yaygınlaşınca da hemen herkes zina ile itham veya ithamla tehdit tehlikesi ile yüzyüze gelir Herkes karısı veya çocukları hakkında şüpheye düşer


Hür ve namuslu kadınların zina ile itham edilmeleri cemiyette birçok büyük felaketin doğmasına vesile olur İffetli, hür ve şerefli bir kadına atı*lan iftira, halk tarafından tasdik edilerek konuşulmaya, kadının adı diller*de dolaşmaya başlar Yalnız şerefli bir kadına değil, onun bütün yakınla*rına, arkrabalarına sürülen bu leke sonucu, hadiselerle tesblt edilebileceği gibi genellikle kadın öldürülür Ölümünden sonra kadının günahsızlığı or*taya çıksa bile artık iş işten geçmiştir


Ortaya çıkardığı kötülüklerden dolayı İslâm, halkın dilini iftiradan kes*mek, ailelerin şeref ve haysiyetlerini korumak için kötü insanlar tarafın*dan namuslu kimselere atılan iftira karşılığı olarak seksen sopa gibi şid*detli bir ceza vazederek iftira kapılarını kapatmış, müfterilerin şehadetle-rinin ebediyyen kabul edilmeyeceğini bildirerek onları fasıklıkla vasıflandırmıştır


Görüldüğü gibi İslâmda müfteriler için üç ayrı ceza vardır: Biri be*denle ilgili sopa cezası, ikincisi, sanki insan değilmiş gibi şehadetinin reddedilmesi, üçüncüsü de, fasıklıkla vasıflandırılarak Allah (cc)'ın taatın-dan çıktığının ilan edilmesidir Ancak bu tür cezalar tatbik edilerek İftira illetiyle hastalıklı olan kimselerin hastalıkları yok edilebilir Bu İtibarla da ailelerde bir bağlılık ve sevgi teessüs etmiş olur


islâm, Allah (cc)'ın azabını gerektiren en çirkin günahlardan birisinin de zina iftirası olduğunu ve iftira atanların dünya ve ahirette şiddetli bir azabla cezalandırılacaklarını bildirmiştir Nitekim Allahu taala «Namuslu, (kötülüklerden) habersiz mümin kadınlara (iftira) atanlar dünyada da, ahi*rette de lanetlendiler Onlar için büyük de bir azab vardır O günde ki aleyhlerinde kendi dilleri, kendi elleri, kendi ayakları onların neler yapıyor idiklerine şahitlik edecektir» (Nur: 23-24) buyurmaktadır Yine Allahu taa*la, cemiyetin iffet ve namusu hakkında fazla konuşanların ahirette en şid*detli azaba müstahak olacaklarını bildirerek onları fuhuş yayıcıları olarak tavsif etmiştir: «Kötü sözlerin iman edenlerin içinde yayaılıp duyulmasını arzu edenler (yok mu?) Dünyada da, ahirette de onlar için pek acıklı bir azab vardır» (Nur: 19)


Resulullah (sav) da zina iftirasında bulunmanın helak edici büyük gü*nahlardan olduğunu söylemiştir: «Resulullah (sav), «Sizi helak edecek yedi günahtan kaçının» buyurdu Sahabe-i kiram «O yedj günah nedir ya Resulullah?» dediler «Allah (cc)'a şirk koşmak, sihir yapmak, Allah (cc)'ın haram kıldığı haksız yere adam öldürmek, faiz yemek, yetim malını yemek savaştan kaçmak ve bir de habersiz, mümin, namuslu ve hür ka-aniora zina iftirası atmaktır» buyurdu» [45