Tefsir Dersleri...

Yedinci Hüküm: Lkm Ayeti Zina İftirası He Ffa« Âfetin Hükmünü Nee-Hedermi?



Ayetin nüzul sebebinde rivayet edilen şeylerin tümü İttifakta şu üc


1- Lian Ayeti iftira Ayetinden sora* natft olmakla bMHrte fatklı hükümler İhtiva eder


2- Sahabe-i kiramın Ayetten anladıktan mana şudur: Her kim Kendi karısına zina İftirasında bulunursa, ceza ve hâkim batanımdan, yabancı bir kadına iftira atan kimsenin durumu gibfcHr


beyan etmiştir


Hanefi fıkıh usulü kaidelerine göre İtan âyeti zita Mban m Hgili âye*tin hükmünü değil, hükümdeki umumiliği ne&hstmtyfr ÇSaku JfMro âye-tindeki umumt hüküm, kadına zina isnadında tmtunaa Mnun (bu ister ko*cası, İster bir yabancı olsun) isnodmı isbat edemediği takdİKİe İWr« had*di uygulamayı icabettirir Lian Ayeti, kocaları bu genel hültörotteı» feâtora ederek onlara has olmak üzere San hükmünü getirmiştir, öyteys» Honeflle-re göre kansına zina isnad eden kocamn cezost yahaco ItandJr


Diğer üc mezhebe göre' ise lian Ayeti, İftira âyeArikı Mtenindeki ö-mumiliği neshetmemiştir Ancok bu âyet kansma zina isnad edem kocanın lian yapması gerektiğini ifade eder Eğer koca liandan kaçınırsa ona tad uygulanması gerekir Buna göre her iki Ayetin meno» evlfc fcâr «lu bir kadına zina isnad eden kimse, bunu dört şahitle isbat edemediği takdirde had cezasma çarptırılır Yalnız karısına zina isnad eden koca lian yapar Liandan kaçınırsa ona da had uygulanır




Sekizinci Hüküm: Liandan Sonra Kan-Koca Birbirinden Ayrılır Mı?



Resulullah (sav)'ın sünnetine göre karşılıklı olarak Manda bulunan kan-koca talaka gerek kalmadan ebedi olarak ayrılmış olurlar Zira ibni Abbas (ra)'ın rivayetine göre Resulullah (sav), «Lianda bulunan kan-koca ayrılırlar ve ebediyyen brrleşemezler» [51] buyurmuştur


Hz Ali ile İbni Mes'ud (ra)'dan da, «Resulullah (sav):, lian yapan karı-kocamn ebediyyen blrleşemeyecekterine hükmetmiştir» hadisi rivayet e-dılmlştir


Kan-kocanın birbirinden ebediyyen ayrılmasının ve bir daha birleş*melerinin de kesinlikle haram olmasının hikmeti şudur: Lian kan-koca arasına ebedî bir kin ve düşmanlık sokmuştur Bu kin ve düşmanlık on*ların ebediyyen kopmalarını gerektirir Zira erkek, eğer sözünde doğru İse karısının fuhşunu bir topluluk önünde ifşa ederek onu rezil ve rüsvay et*miştir Kadın da eğer sözünde doğruysa, kocasını bir topluluk önünde ya*lanlamış ve Allanın lanetini icabettirmiştir Eğer sözünde yolan ise —ki bu durumda zina etmiştir— kocasının namusunu lekeleyerek ona en bü*yük hiyaneti yapmış olmaktadır Bu sebeble onların aralarına daimi bir kin ve düşmanlık girmiştir


Bilindiği gibi evlilik hayatının temeli kan-kocanın birbirine karşı sevgi, saygı, bağlılık ve doğruluğudur Lianla bu temeller ortadan kaldırılmıştır Öyleyse bunların cezası birbirlerinden ebediyyen ayrılmaktır


Fakihler lian yapan kan-kocanın ayrılmalarının farz ve bu ayrılığın ebedi olduğunda ittifak etmişlerdir Yalnız şu var ki birbirinden ne zaman ayrı düştükleri hususunda ihtilaf etmişlerdir


İmam Şafii (ra)'ye göre ayrılık, yalnız kocanın lian yapması ile tahak*kuk eder Kadın İlandan kaçınsa bile durum değişmez


Malikilere göre ayrılık ancak her ikisinin lian yapmasından sonra ger*çekleşir


İmam Hanbel (ra) ve Ebu Hanife (ra)'ye göre ise ayrılık, her ikisinin Hanlarını tamamlamalarından sonra imamın onların ayrılmalarına hükmet*mesine bağlıdır [52]


Şafiilerin delili: Ayrılık sözle meydana gelir Bu söz İse talakta oldu*ğu gibi kocanın sözüdür Kadının Han yapmasının hiçbir önemi yoktur Çünkü kadın Han yapmakla ancak kendisini hadden kurtarmış dur


Majikllerln delili: Resulullah (sav) İlan yapan karı-kocayı birbirinden ayırmayı emretmiştir Yalnız kocanın Han yapması ile İlan yapmış sayıl*mazlar Şayet ayrılık yalnız kocanın Hanı ile tahakkuk etmiş olsaydı, koca Han yapar yapmaz karısı ondan ayrılmış olurdu Ayrılmış olan kadın ise kocasına yabancıdır Yabancı bir kadın ise İlan yapamaz Çünkü Allahu taala Hanı karı ile kocaya farz kılmıştır


Hanbeli ve Hanefilerin delili: Bu iki mezhebe göre ayrılık, karı-koca-nın Hanı tamamlamalarından sonra imamın onları birbirinden ayırması ile tahakkuk eder Çünkü İbnl Abbas (ra)'tan yapılan rivayete göre «Resulul*lah (sav) onları Han yaptıktan sonra birbirinden ayırdı» Bu ifade, ayrılığın ancak imamın hükmüne bağlı olduğunu gösterir Zira Han da bir tür had-dir Hadlerin icrası da İmama aittir, öyleyse Handan sonra ayrılığı da imam tayin eder




Dokuzuncu Hüküm: Liandan Sonra Koca Kendisini Yalanlarsa Kamı Ona Tekrar Verilir Mi?



Karı-koca birlikte Han yaptıktan sonra koca kendisini yalanlar, karı*sına iftira attığını itiraf ederse had uygulanır Fakat karısı kendisine tek*rar helal olur mu?


İmam Malik (ra) ve Şafii (ra)'ye göre kadın o adama tekrar helal ol*maz Çünkü Hanın getirdiği ayrılık ebed! bir ayrılıktır Resulullah (sav) da onların ebediyyen birleşemeyeceklerlne hükmetmiştir Sahabe ve tabiinin görüşü de budur


İmam Ebu Hanite (ra)'ye göre İse, Handan sonra koca kendisini yalan*larsa ona iftira haddi uygulanır ve Hanı geçersiz olur Böylece onun müf*teri olduğu tesbit edilmiş olur Bu sebeble tekrar karısı ile evlenmesi helal*dir Bir rivayete göre İmam Hanbel de bu görüştedir


Sahih olan cumhurun (Maliki ve Şafiiler) görüşüdür Çünkü lian ebedi bir ayrılığı Icabettlrir Gecen hadisler de buna delalet eder En doğrusu*nu Allah (cc) bilir




Onuncu Hüküm: Liandan Sonra İlana Vesile Olan Çocuk Annesin* Ve*rilir Mi?



Koca çocuğunu inkar ettikten sonra İlan yapılırsa, çocuğun nesebi babasından ayrılır, nafakası da düşer Kocası ile çocuk arasındaki vera*set de ortadan kalkmış olur Ancak o çocuk annesinin çocuğudur Anne*sinden miras alır ve öldüğü takdirde de annesi onun malına varis olur Çünkü İmam Hanbel (ra)'in Amr bin Şuayb'tan rivayet ettiği hadiste Resul-lah (sav), lian yapan karı-kocanın liana sebeb olan çocuklar hakkında «O çocuk annesinin malına varis olduğu gibi annesi de onun malına varis olur Çocuk vasıtasıyla karısına zina iftirası atan kimse lian yapmazsa ona had vurulur» buyurmuştur [53] Bu hadis çocuğun anneye ait oldu*ğunu açıkça teyid etmektedir


Çocuk sebebiyle karısına zina isnad eden kocaya gelince, o, lian yapmazsa zina iftirası atanlar gibi seksen sopa İle cezalandırılır Kendi an*nesine, kendi çocuklarına zina iftirası atanlara da iftira haddi uygulanır Uana sebeb olan çocuk, verasetin dışındaki diğer şer'î hükümlerde lian yapan erkekle ihtiyaten baba-evlat muamelesi görür Mesela, adam ona zekat veremez Onu öldürdüğü takdirde, herne kadar evladı olduğunu in*kar etmişse de, kısas edilmez Karşılıklı olarak birbirlerinin lehlerinde şe-hadette bulunamazlar Herhangi bir kişinin o çocuk benimdir iddiasında bulunması da sahih değildir Şayet baba liandan sonra kendini yalanlarsa, çocuğun nesebi tesbit edilir Adamın çocuğa küçükse nafakasını vermesi farz olduğu gibi birbirlerinden miras da alabilirler Hatta çocuk hakkındaki bütün İlan eserleri ortadan kalkmış olur


İmam Fahreddin Razi imam Şafii (ra)'den naklen şöyle der: «Lianla ilgili beş hüküm vardır: Lian yapan erkeğin üzerinden had kalkar Liana sebeb olan çocuğun nesebi lian yapandan silinir Kan-koca ayrılır ve bir*birlerine ebediyyen haram olurlar Kadına zina haddinin uygulanması ica-beder Bu hükümler genellikle yalnız erkeğin lian etmesi halinde tahakkuk edeı Bu hükümlerin uygulanması ve tesblti için imamın hükmüne ihtiyaç da yoktur» [54]




Ayetlerden Alınacak Dersler



1- Karısına zina isnad eden ve bunu isbat edemeyen koca ya lian yapar veya had (seksen sopa) ile cezalandırılır


2- Lian hükmü, yabancı namuslu ve hür kadınlara atılan iftiralarda icra edilmez Yalnız karı-kocaya has bir hükümdür


3- Lian kocayı iftira haddinden, karıyı da recm cezasından kurta*rır


4- Lian Kur'anda zikredilen ifadelerle beş defa tekrar edilmelidir


5- Lian, imam ve müslümon bir topluluk huzurunda yapılır


6- Lian, karı-koca arasında «bedî bir ayrılığı icabettirtr


7- Uanda erkeğin «lanet» Vadinin da cgazab» kelimesini zikretme*si tezımdtr


8- Allah (ccj'm mağfireti geniş «e fazlı büyüktür Eğer Allah (cc) kullarına merhamet etmeseydi on lan azabıyla helal: ederdi




Ayetleroeki Teşrh Hikmetler



Herşeyj hakkıyla bilen, hüküm ve hikmet sahM olan Allah {od), kan-koca arasındaki Manı büyük ve yüce bir hikmet lehi vazetmiştir Bu m ince ve en yüksek hikmet, evlilik hayatını tehdit eden ve cemiyeti kirleten ha*diselerden toplumu korumak ve aileyi temizlemektir


Kur'an-ı kerim bu ince teşrii ile insan hayatında karşılaşılabilecek en elim vakayı tedavi etmiştir Zira insan için karısının bizzat kendi evinde irtikab ettiği zina sucundan daha ağır bir hadise tasavvur edilemez Çünkü insan bu hususta konuşamaz, isbat edecek bir delili olmadığı k)m acı*laması da mümkün değildir Namusunu temizlemek için öldürmeye kalkıf sa, davasını isbat edemediği için kendisine de kısas uygulanır Bu durum*da insan ne yapacağını bilemez Şaşkın bir halde kalakalır Görmezlikten gelerek olduğu gibi bıraksa namusu kirlenmiş, haysiyet ve Şerefi yok olmuştur


işte Kur'an-ı kerim bu âyetleriyle bu acı durum karşısında insanın ne yapacağını ve nasıl bir yol tutacağını beyan etmiştir


Allah (cc)'ın yüce hikmetlerinden biri de mevzumuz âyetin nüzul sebe*bi olan hadiseyi asırların en efdali olan asırda, insanların en necibi olan sahabiter arasında ortaya çıkararak sonraki nesillerin ibret almaları için tatbiki bir ders vermesidir


Hilal bfaı Ümeyye bir akşam evine döndüğünde «vlnde işlenen fuhşa şahld olur Kendisine hakim olarak hiçbir şey yapmadan Resulullah (sav)'a gelerek hadiseyi haber verir Resululloh (sav) ve sahabe hadise karşısın*da müşkül bir vaziyete düşerler Resulullah (sav), «Ya isbat edersin veya sırtına had vurulur» buyurur Halk da Hilal'e had vurulacağına ve şeha-detinin reddedileceğine kanidir Davasını isbat için dört şahit getirmesi mümkün olmayan Hilal, «Ya Resulullah, Allah'a yemin ederim ki doğru söylüyorum Allahtan da bana bir çıkış yolu ihsan etenesini niyaz ediyo*rum» der Bunun üzerine lian âyetleri nazil olur


Âyetlerin nüzulünden sonra Resulullah (sav) Hilal'e, «Allah sana bir çıkış yolu ve ferahlık ihsan etti» buyurdu O da, «Ben de Allahtan bunu bekliyordum» cevabını verdi


İşte Kur'an bu teşrii ile aile içindeki ahengi korumuş ve cemiyeti bu gibi »hadiselerden temizlemiştir Eğer bu hüküm vazedilmeseydi böylesi hadiseler karşısında korı-kocontn aileleri arasında doğacak düşmanlıktan dolayı çok kanlar dökülürdü


Bu hükümlerin teşriindekj bir başka hikmet de cemiyette tasavvurun üstünde bir adalet sağlamak ve günahları lian yoluyla kökünden kazımak*tır Lian karşısında hiçkimse artık böyle bir günaha teşebbüs edemediği' gibi karısını haksız yere hıyanetle de itham edemez