Tefsir Dersleri...

64 DERS ZİHAR VE KEFARETİ 2


Âyetlerin Lafzi Tahlili 2


Ayetlerin İcmali Manaları 2


Âyetlerin Nü2ül Sebebleri 2


Âyetlerin Tefsirindeki İncelikler 3


Âyetlerdeki Şer’i Hükümler 4


Birinci Hüküm: Zıhar Talak Gibi Meşru Mudur? Haram Mıdır? 4


İkinci Hüküm: Ziharda Hangi Hükümler Vardır? 4


Üçüncü Hüküm: Ayetteki «Dediklerini Geri Almok»tan Maksat Nedir? 5


Dördüncü Hüküm: Gayri Müsllm Zımmî Ve Kftabînîn Zihaf Yapması Sahih Midir? 5


Beşinci Hüküm: Cariyeye De Zlhar Yapılabilir Mi? 5


Altıncı Hüküm: Kadın Da Zfhar Yapabilir Mi? 6


Yedinci hüküm: Zihar anne He teşbihe mi mahsustur? 6


Sekizinci Büküm: Zîhann Kefareti Nedir? 6


Dokuzuncu Hüküm: Zihar Yapan Kimse Kefaret Vermeden Zevcesiyle Temasta Bulunursa Kefareti Ağırlaşır Mı? 7


Ayetlerden Alınacak Dersler 7


Ayetlerdeki Teşrii Hikmetler 7


65 DERS RESULULLAH (SAV) İLE MAHREM KONUŞMANIN ADABI 7


Ayetlerin Lafzı Tahlili 8


Ayetlerin İcmali Manaları 8


Ayetlerin Nüzul Sebebleri 8


Ayetlerin Tefsirindeki İncelikler 8


Ayetlerdeki Şer'i Hükümler 9


Birinci Hüküm: Ayetteki “Meclisler”den Maksat Nedir? 9


İkinci Hüküm: Bir Şahsın Yerlnds İzinsiz Olarak Oturmak Mubah Mıdır? 9


Üçüncü Hüküm: Dışarıdan Gelen Alim, Fazıl Ve Salih Kişiye Ayağa Kalkmak Caiz Midir? 10


Dördüncü Hüküm; Resulullah İle Mahrem Konuşmadan Önce Sadaka Vermek Vacîb Midir? 11


Resulullah (sav) İle Mahrem Konuşmanın Adabı 11


Âyetlerden Alınacak Dersler 11



64 DERS ZİHAR VE KEFARETİ



1- (Habibim) zevci hakkında seninle direşip duran, (nihayet halin*den) Allaha da şikayet etmekte olan (kadın)tn sözünü (umulduğu vecih ile) Allah dinlemiştir Allah s İz in konuşmanızı (zaten) İşitiyordu Çünkü Al*lah hakkıyla işitici, kemaliyle görücüdür


2- İçinizden 2İhar yapagelenlerin karılan onların anaları değildir Anaları kendilerini doğuranlardan başkası değildir Şüphe yokkl onlar her halde cfrkln ve yalan bir taf söylüyorlar Muhakkak ki Allah bağışlayıcı, çok yarhgayıcıdirti'


3- Kadınlardan zihar ile ayrılmak isteyip de sonra dediklerini geri alacaklar (için) birbiriyle temas etmezden evvel, bir köle azad etmek (la*zımdır) İşte size bununla öğüt veriliyor Allah ne yaparsanız hakkıyla ha*berdardır


4- Fakat kim (bunu) bulamazsa, (yine) birbiriyle temas etmezden evvel, fasılasız İki ay oruç (tutsun) Buna da güç yetiremezse ottmtş yoksul (doyursun) (Kefaretteki) bu (hafifletme) Allaha ve peygamberine İman (da sebat) etmekte olduğunuz İçindir Bu (hükümler) Allanın (tayin ettiği) had-lerdir (Bunları kabul etmeyen) kafirler için ise elem verici azab vardır




Âyetlerin Lafzi Tahlili



(Semlallâhu): Semi' ve basar, itim, İrade, kudret ve hayat gibi Allah (cc)'ın sıfatlandır Semi'nin anlamı, bir kulağa sahlb olmadan sesleri duyan demektir


(Tücâdîlüke): Kocası hakkında defaetle müracaat eden, direşen


(Veteştekl): Şekva kökünden gelen bir fiildir Şekva, sıkıntısını açığa vurmak, şikayet etmektir


(Tahavürekümâ): Karşılıklı muhavere, konuşma


(Yüzahirûne): Zihar zehr kökünden gelir, sırt demektir Istılahı manası İse, bir kimsenin karısına, «Sen bana anamın sırtı gibisin» diyerek onu kendisine haram kılmaktır


(Münkeren): İnkar kökünden gelir Şeriatın haram kıldığı şeye denir


(Zûren): Zur yalan, açık batıl olan şey demektir


(Fetahrîrüragabetin): Tahrir, bir köleyi Allah için azad etmektir Rakabe, boyun demektir Buradaki manası, şahıs demektir


(Yetemâssâ): Mes kökünden gelir, mes, birşeyl elle tutmaya denir, buradaki anlamı ise elmadır


(Miskinen): Miskin, kendisini ve ailesini geçin*direcek mala sahip olmayan, çok yoksul


(Hudud): Had'din çoğuludur Had, İki şeyi birbirinden ayıran, tecavüz etmemesi için araya konulan şeye denir Istılahtaki manası ise, Allah (cc)'ın günahla sevab arasına çizmiş olduğu sınırdır




Ayetlerin İcmali Manaları



Allahu taala insanlara çok yakın ve herşeyi şüphesiz İşitendir Dua va istekte bulunanlara İcabet eder


Bir kadın Resulullah (sav)'a kocasını şikayete geldi Kocası, cahiliyet dönemindeki gibi zihar yaparak kadtnı kendisine haram kılmıştı Kadın sık sık Resulullah (sav)'a geliyor, şikayetlerde bulunuyor ve ziharın İs-lamdaki yerini öğrenmek istiyordu Yerde ve gökte olan herşeyi bilen Allahu taalaya da şikayette bulunarak kimsesizliğini, bakımsızlığım arzettl Kadı*nın yaşı ilerlemişti Çocukları çok küçüktü Onları kocasının yanına bırok-sa bakımsızlıktan, yanına alsa açlıktan ölürlerdi


Resulullah (Sav) kendi başına bir hüküm vermez, Allahu taaladan ge*len vahye uyardı Zihar hususunda da o zamana kadar herhangi bir vahiy gelmemişti Bu sebeble kadına kesin bir cevap vermiyor, oyalıyordu İşte Allahu taala bu zayıf ve kimsesiz kadının duasını kabul ederek vahyi İn*zal buyurdu Resulullaha kadının kocasına şöyle demesi buyuruluyordu: Zihar yaptığın zevcen senin annen değildir Senin annen ancak seni do*ğurandır Seni doğurduğu için annen sana haramdır Fakat Allah (cc)'ın sana helal kıldığı birşeyi sen kendine haram kılamazsın Sen şeriatın sevmediği, yalan ve iftira olan bir söz söylemişsin Bununla birlikte Cena*bı Allah hata edip dönenleri affeder, şer'î sınırları aşmayanlara mağfiret eder Öyleyse sen Allah (cc)'ın peygamberine İnzal buyurduğu vahye uy


Azad edecek bir kölesi olmayan, onu alacak zenginliğe de sahip ol*mayan kimse, yine zevcesi ile temas etmezden önce aralıksız İki ay oruç tutmalıdır Eğer hastalık, yaşlılık gibi sebeblerle İki ay oruç tutmaya güç yetiremezse o zaman altmış yoksulu doyurmak zorundadır İşte bu Allah (cc)'ın zihar için gönderdiği hükmüdür Allahtn size meşru kıldığı sınır*larda durun, onu tecavüz etmeyin




Âyetlerin Nü2ül Sebebleri



1- Hz Ayşe'den şöyle rivoyet edilmiştir: «Allahu taala bütün sesleri işitir Bir kadın Resuluflah (sav)'a gelerek kocası hakkında şikayette bu*lundu Ben evin bir tarafında onları dinliyor, fakat sözlerinin bir kısmını duyamıyordum Kadın Resulullah (sav)'a, «Benim yaşım İlerledi, çocukla*rım ayrıldı, kocam zihar yaptı Kocamı sana şikayet ediyorum» diyordu Kadın şikayetlerine Cebrail aleyhisselam bu âyetleri getirene kadar de*vam etti» [1]


2 — Ibni Abbas (ra)'tan şöyle rivayet edilmiştir: «Cahiliyet dönemin*de erkekler zevcelerine, «Sen bana anamın sırtı gib'sin» diyerek onu ken*disine haram kılarlardı İslâmdan sonra ilk defa Evs isminde bir sahabr zihar yapmış, fakat sonra pişman olmuştu Karısına, «Git, Resulullaha sor» demişti Kadın Resulullah (sav)'a sorduktan sonra bu âyetler nazil oldu [2]


3 — Havlete bintl Malik bin Sa'lebe'den şöyle rivayet edilmiştir: «Ko*cam Evs bin Samid bana zihar yaptı Ben de Resulullah (sav)'a giderek şikayet ettim Resulullah (sav) bana ısrarla, «Allah (cc)'tan kork, çünkü


,o senin amcaoğlundur» diyordu Fakat ben, «Zevci hakkında seninle dire*şip duran» âyeti nazil olana kadar şikayete devam ettim Âyet nazil ol*duktan sonra Resululloh (sav), «Kocan seninle temas etmezden evvel bir köle azad etsin» Ben de «Köle bulamaz» dedim Resulullah (sav) «Öy*leyse aralıksız iki ay oruç tulsün» dedi «Ya Resulullah o yaşlıdır, o ka*dar oruç tutamaz» dedim Resulullah (sav), «öyleyse altmış miskin doyur*sun» buyurdu Resulullah (sav)'a, «Onun sadaka verecek birşeyl yoktur» dedim O zaman Resulullah (sav), «Ben ona altmış sa' hurma vereyim» buyurdu «Bir aitmiş sa' da ben veririm» dedim Resululloh (sav), «Güzel yaparsın Sen onun yerine altmış yoksulu doyur ve amcaoğlunun yanına git» buyurdu» [3]




Âyetlerin Tefsirindeki İncelikler



Birinci incelik: Fahreddin Razh «Bu vaka halktan umudu kesilen kendisinin mühim İşi hususunda Allahtan başka yardımcısı olmayan kim*senin işini ancak Allahu taalamn yapacağına delalet eder Çünkü Allah-(cc) herşeye kadirdir, herşeyi yapabilendir Âyetteki, «Allah sizin konıışmanızı (zaten) işitiyordu» İfadesi, Allahu taalamn her zaman her şeyi işittiğine delalet eder O kadının hitapta Resulullah (sav)'Ia birlikte mu*hatap olması onu da bu hitap şerefine erdirmiştir Bu cümlede «Allah» isminin iki kere tekrar edilmesi, müminlerin kalbine Atlanın heybetinin ilka edilmesi İçindir» [4]


İkinci İncelik: İbni Munzır: «Cahiliyet döneminde erkekler kantarını, «Sen bana anamın sırtı gibisin» sözüyle boşarlardı Cahil İye Arapları ne*den «sırt» demişlerdir de başka bir uzvu zikretmemişlerdir Halbuki diğer uzuvları anarak haram kılma daha uygundu Çünkü sırt binek yeridir Ka*dın da bir yerde erkeğin bineğidir, öyleyse, «Sen bana anamın sırtı gibi*sin?» ifadesiyle sanki, «Benim sana nikahla binmem, anama nikahla bin*mem gibi haramdır» denilmek istenmiştir Bundan ötürü «binek» yerine İstiare yoluyla «sırt» denilmiştir» [5]


Fahreddin Razİ: «Zihar kelimesi sırt anlamına olan zehr kelimesinden alınmamıştır Çünkü sırt, kadının zevk alınan uzvu değildir Belki zihar ke*limesi yükseklik manasına olan zühr kelimesinden alınmıştır Bu kelime Kur'andaki, «Artık onu aşmaya (en-yezherü) da güç yetiremedfler» (Kehf; 97) âyetinde de yükseklik manasında kullanılmıştır Bunun için de binilen herşeye zühr denilir Çünkü ona binen yükseğe çıkmış olur Bu mananın sıhhatine Arapların talakta kullandıkları «Ben ailemden İndim» İfadesi de delalet etmektedir Bu İfade bir yükseklikten inmeyi dile geti*rir» [6]


Üçüncü incelik; Zihar yapan kişi zevcesini annesine benzetiyor, «Be*nim annemdir» demiyor O halde Kur'an bu sözü nasıl oluyor da «yakm» ve «çirkin» olarak vasıflandırıyor Çünkü «Sen bana anamın sırtı gibisin», sözü ya karısının da annesi gibi haram olmasını haber vermektedir veya şu anda zevcem bana annem gibi haramdır anlamına gelmektedir Eğer bu ifade geçmişteki bir hail haber veriyorsa yalan olmaktadır Çünkü zev*cesi ona helal ve annesi ona ebediyyen haramdır Helal olan blrşeyi ha*ram olan başka birşeye benzetmek yalandır Bu yüzden âyet bu sözü «yalan» olarak zikretmiştir Eğer-şimdiki zamanda kendisine haram etti*ğini söylemek istiyorsa yine yalandır Çünkü bu durumda zihar sözü şeria*tın haram kıldığını İfade etmiş olmoktadır Şeriat da böyle bir teşbihin harama sebeb olacağını söylemediğine göre, bu sözle haram hükmünü Isbat etmek'«yalan» ve iftira olmaktadır»[7]


Dördüncü İncelik: Rivaye göre Hz Ömer hilafeti zamanında eşeğe binil! olarak dolaşırken yaşlı bir kadına rastlar Kadın Hz Ömer'i durdu*rarak uzun uzun nasihat eder «Ben seni çok eskiden beri tanınm Hatta sen küçükken sana Ömercik denilirdi Sonra büyüdün sana Ömer dediler Şimdi de müminlerin emirl diyorlar Halkın hususunda Allah (cc)'tan kork Bil ki ölümü yokinen bilen kimse vaktini boşa harcamaktan korkar Hesap vereceğini yakinen bilen kimse de azabtan korkar» dedi, Hz Ömer kadının sözlerini sonuna kadar dinledi «Şu kadar zamandır bu kadın İcİn mi du*ruyorsun?» dediler Hz Ömer, «Allah (cc) ismi ile yemin ederim ki bu kadın beni sabahtan akşama kadar durdursa, farz namazlarının vakti hariç, dururum» Bu kadının kim olduğunu biliyor musunuz? Bu kadın yedi kat göğün üstünde Allah (cc)'ın sözünü dinlediği kadındır Alemlerin Rabbl olan Allah (cc) dinliyor da Ömer hiç dinlemez olur mu?» cevabını verdi [8]


Beşinci incelik: İmam Tirmizİ, Seleme bir Satır el-Ensarî'den şöyle rivayet etmiştir: «Kadınlarla münasebet konusunda bana başka hiçbir er*keğe verilmeyen bir güç verilmişti Ramazan oyı girlncl aileme yaklaşarak orucumu zayedirlm korkusuyla zevceme Ramazan sonuna kadar zihor yaptım Bir gece ailem bana hizmet ederken dayanamayıp münasebette bulundum Sabah olunca yakınlarıma giderek, «Benimle beraber Resulul-loh (sav)'a geliniz Ona durumu arzedeyim» dedim «Hayır, sonra hakkı*mızda Kur'an inmesinden korkarız» dediler Bunun üzerine yantarmdon çıkarak Resululloh (sav)'a gittim Durumu anlattım «Bunu sen mi yaptın?» dedi «Evet, bunu ben yaptım» dedim Resulullah (sav) tekrar, «Bunu sen mi?» buyurdu «Bunu ben İşledim İşte huzurunuzdayım Hakkımda Allah (cc)'m hükmünü icra et Buna muhakkak katlanacağım?» dedim Resul-I ekrem (sav), «Bir köle azad et» buyurdu İki elimle gerdanıma vurarak «Sizi hak olarak gönderen Zat'a yemin ederim ki, bu gerdandan başkasına sahib olmayarak sabahladım» dedim Resulullah (sav), «p halde iki 07 oruç tut» buyurdu «Ya Resulullah, başıma gelen zaten oruç yüzünden gelmedi mi?» dedim Resulullah (sav}, «O holde altmış yoksulu doyur» buyurdu «Seni hak ile gönderen Zat'a yemin ederim ki geceyi aç olarak geçirdik, akşam yemeğimiz yoktu» dedim Resul-I ekrem (sav), «Zürayk-oğuNarımn zekat memuruna gitve ono zekatı sana vermesini söyle Bu zekattan kendi namına altmış yoksula bir vesak (altmış sa') hurma yedir Gerisiyle de kendin ve iyalin için faydalan» buyurdu Bunun üzerine ce*maatimin yanına döndüm ve «Sizin yanınızda darlık ve kötü görüş, Resulullah (sav)'ın yanında İse genişlik ve bereket buldum Sizin zekatınızın bana verilmesini emretti Haydi zekatı bana verfn» dedim Onlar da zekatı bana verdiler» [9]




Âyetlerdeki Şer’i Hükümler



Birinci Hüküm: Zıhar Talak Gibi Meşru Mudur? Haram Mıdır?



Zihar cahiliyet döneminde talakın en ağır şekliydi Çünkü ziharla zev*ce ebedi haram olan anne gibi ebedi haram kılınıyordu Bu sebeble zihar yapan birisinin zevcesini tekrar alması hiçbir şekilde caiz değildir, islâm bu hükmü Ibtal etti Ancak ziharın, kefalet verinceye kadar geçici bir ha-ramlığa sebeb olduğunu kabul etti Cahiliyet dönemindeki gibi onu kesin bir talak kabul etmedi, öyleyse kişi zihar yapsa ve bundan maksadı talak bile olsa yaptığı talak değil yine zlhar olur Eğer zevcesine talak yapsa ve bu talaktan maksadı zihar olsa, bu da zihar değil talaktır Çünkü muteber olan niyet değil, sözdür


Zihar, cahiliyet döneminde talaktı Fakat hükmü İslâm tarafından neshedildi Onun neshediien hükmüne dönülmesi caiz değildir Hatta Evs bin Somid'in zlhar yaparken niyeti talaktı Âyetin nüzulünden sonra Re*sulullah (sav) ona talakın değil, zlharın hükmünü icra etti Çünkü zihar kendi hükmünde sarih bîr ifadedir Onu kinaye yoluyla şer'î talaka hamlet*mek caiz değildir Zira ziharın talak olma hükmü Allah (cc) tarafından neshedilmiştir Uyulmaya değer olan da Allah (cc)'ın hükmüdür


«Şüphe yok ki onlar herhalde çirkin ve yalan bir laf söylüyorlart


âyeti de zlhann haram olduğuna delalet eder Hatta Şafii fukahasi ziharın kebairden olduğuna hükmetmişlerdir Zira zlhar yapon kimse şeriata mu*halefet etmiş olur


Ulema, ziharm haram olduğunda ittifak etmişlerdir Bu sebeble zihar yapmak caiz değildir O bir yalan ve iftiradır Üstelik zihar talaktan da farklıdır Çünkü talak meşru, zihar ise yasaktır Zlhar yapan kimse bü*yük bir günah işlemiş olur Dolayısıyla onun kefaret vermesi farzdır




İkinci Hüküm: Ziharda Hangi Hükümler Vardır?



Karısına zihar yapan kimse üzerine iki şey voctbtlr Birincisi, kefaret verene kadar zevcesine yaklaşması haramdır Çünkü Allahu taala, «Kadınlardan zfhar yoluyla ayrılmak İsteyip de sonra dediklerini geri olacak*lar (fçin) bfrtlrtyte temas etmezden evvel bir köle azad etmek (lazımdır)» buyurmuştur


İkincisi, zlhor yapan kimse, pişman olarak zevcesini ger) almak İster*se kefaret vermesi farzdır Zira Allahu taala, «Kadınlardan zihar yoluyla ayrılmak isteyip de sonra dediklerini geri alacaklar (için) birbiriyle temas etmezden evvel bir köle azat etmek (lazımdır)» buyurmuştur


Zihardan geri dönenler'için tafsilatlı bilgiyi üçüncü hükümde vereceğiz


Kefaret vermeden evvel temasta bulunmak nasıl haramsa, ondan baş*ka şekillerde de faydalanmak (öpmek, sarılmak gibi) öyle haramdır Fu-kahanın cumhurunun (Hanefi, Maliki ve Hanbeliler) görüşü budur


İmam Sevri (ra) ve İmam Şafii (ra)'nin de ilk kavline göre ise, zihar ya*pan kimsenin yalnız karısıyla temasta bulunması haramdır Ondan başka şekillerde faydalanması haram değildir Çünkü âyetteki «temo»»tan mak*sat çımadır


Cumhurun delilleri:


1- Âyetteki «birbiriyle temas etmezden evvel» İfadesi umumidir Kadından zevkalmanın bütün yollarını İçine alır


2- Zihardakl teşbih, anneden faydalanmak nasıl haramsa, zevce*den faydalanmayı da öyle haram kılmaktadır


3- Zihar yapan adama Resulullah (sav), kefaret verene kadar zev*cesinden uzak kalmasını emretmiştir [10]


İmam Sevil ve İmam Şafii'nin delilleri:


1- Âyette yalnız «temas» zikredilmiştir Bu da cima demektir, öyley*se haram olan yalnız «temas»ttr


2- Ziharla ortaya çıkan haramlık nfcaho bir zarar vermemektedir, öyleyse aybaşı haline benzemektedir Kadın aybaşı halinde İken haram olan nasıl yalnız münasebetse ziharda da haram olan yalnız münasebettir


Fahreddin Razi, bu hususta İmam Şafii (ra)'nln son görüşünü şöyle nakletmektedir: «İmam Şafii (ra)'ye göre de zihar yapan adamın karısın*dan her yönüyle faydalanması haramdır»[11]




Üçüncü Hüküm: Ayetteki «Dediklerini Geri Almok»tan Maksat Nedir?



Fukaha, «dediklerini geri almak»tan maksadın ne olduğu hususunda göl üş ayrılığına düşmüşlerdir


İmam-ı Azam (ra)'a göre «dediklerini geri afmak»tan maksat, zlhar-dan sonra talaka kudreti olduğu halde tutmak, tobşomamoktır


İmam Malik (ra) ve imam Hanbel (ra)'e göre İse, «dediklerini geri al-mak»tan maksat, ya yalnız münasebet veya yanında tutmak istemektir


Zahirilere göre ise, «dediklerini geri almak»tan maksat zihar kelime*sini ikinci defa tekrarlamaktır Tekrar edilmediği takdirde zihar vaki ol*maz


Ehli sünnet mezheplerinin görüşleri mana itibariyle birbirine çok ya*kındır Çünkü bu görüşlerin hepsi, adamın söylediğine pişman olduğuna ve zevcesiyle tekrar bir araya gelmek istemesine delalet eder Buna göre âyetin manası, «Onlar kendi nefislerine haram kıldıkları zevcelerinin tek*rar helal olmasını isterlerse» olur


Ferra'ya göre dediklerini geri almaktan maksat da sözünden dön*mektir


Zahirîlerin delilleri:


Âyetteki «dediklerini geri almak (dönmek)tten maksat zihar kelimesi*nin tekrarlonmasıdır Bunlara göre zihar kelimesi ancak iki defa tekrar edilirse kefaret verilmesi lazım gelir Zihar kelimesi bir defa söylenirse kadın haram olmaz


Zeccac: «Zahirilerin sözleri ancak Arapça bilmeyenlerin söyleyebtl-ceği bir sözdür» demiştir


İbnü'l-Arabî: «Zahirilerin bu İddiası, zannediyorum ki, Davud-u Zahi*rî ve benzerlerinin cehaletinden ileri gelmektedir Bu İddia batıldır Çünkü zlhar yapanların vakaları nakledilirken zihar yapan hiçbir kimsenin zlharı-nı tekrarladığı rivayet edilmemiştir Allahu taalanın zihorı çirkin ve yalan olarak vasıflandırması da bunların kavillerini çürütmektedir» [12]


Fukahonın cumhurunun görüşü, aklen de şer'an da sahih olan görüş*tür Çünkü zihar yapan kişi kendisine helal olan karısına yaklaşmayı haram kılıyor, sonra da pişman olarak ailesini yanına almak İstiyor İşte bu ailesine dönmek azmi karşısında kefaret vermesi farz olmaktadır


Zahirilerin sözlerine gelince, batıl ve asılsızdır Onların görüşlerini isbat edecek hiçbir delil yoktur Onların görüşlerinin batıl olduğunu gös*termek İçin Evs bin Samid'in hadisi ile Seleme bin Sahr'm hadisleri kafi*dir Çünkü bunların her ikisi de zihar kelimesini tekrar etmedikleri halde Resulullah onlara kefareti emretmiştir Kat'ı delil olarak da bu iki hadis kafidir Resulullahın acık emri karşısında hlçklmse görüş beyan edemez




Dördüncü Hüküm: Gayri Müsllm Zımmî Ve Kftabînîn Zihaf Yapması Sa*hih Midir?



Cumhur (Hanefi, Maliki ve Hanbelilerje göre zımmilerin yaptığı zlhar sahih olmaz Çünkü Allahu taala, «İçinizden zlhar yapağelenler» buyur*muştur Âyetteki «İçinizden» kelimesi, zihar hükmünün gayri müslimlerl İçine almayacağına delalet eder


Cumhura göre zihar yapan zımmî kefaret veremez Çünkü kefaret ya bir köleyi azad etmek veya iki ay oruç tutmaktır Oruç İse İbadettir Gayr) müstlmlerin bu ibadeti yapması sahih değildir Kefaret veremeyeceğine göre ztmmînîn zihan da sahih olamaz


Cumhura göre zlharı ancak âkil, baliğ ve müslüman olanlar yapa*bilir


İmam Şafii (ra)'ye göre ise zimmînln talakı sahih olduğuna göre zi*nan da sahihtir Zihar yapan zımmî, sözünden dönmek isterse ya bir köle azad eder veya altmış yoksulu doyurur Zımmiler oruç tutamazlar Çünkü, oruç ibadettir ve müslümanlara mahsustur




Beşinci Hüküm: Cariyeye De Zlhar Yapılabilir Mi?



Hanefi, Şafii ve Hanbelilere göre cariyeye zihar yapılması sahih de*ğildir veya kefaret vermesi lazım gelmez Çünkü Allahu taala, «İçinizden zihar yapagelenlerln karıları» buyurmuştur Kur'an ıstılahında «kadın» demek olan «nisa» kelimesi ancak hür kadın karşılığında kullanılmaktadır Çünkü Allahu taola, «Ne kendi kadınları, ne de sağ ellerinin malik olduk*ları (cariyeler) hakkında hiçbir vebal yoktur» âyetinde hür kadınlarla ca*riyeleri ayrı ayrı kelimelerle İfade etmiştir Şu halde mevzumuz âyetteki «kadınlamdan maksat hür kadınlardır


İmam Malik (ra)'e göre ise cariyeye de zihar yapmak sahihtir Çünkü cariye de şahsın karısı gibidir


İmam Ahmed (ra)'den yapılan rivayete göre, bir şahıs cariyesine zi*har yapsa, ondan uzaklaşması lazım gelmez Ancak kefaret vermesi farz*dır [13]




Altıncı Hüküm: Kadın Da Zfhar Yapabilir Mi?



Fakihler kadının zihar yapamayacağında İttifak etmişlerdir Bir ka*dın kocasına zihar yapsa ve «Sen bana anamın sırtı gibisin» dese, o ka*dına kefaret vermesi lazım gelmez Bu sözü batıldır İbnü'l Arabi'nin de dpdiği gibi nikah akdi ite talak kadınların değil, erkeklerin hakkıdır


İmam Ahmed (ra)'den bir rivayete göre, zthar yapan kadına kocası yaklaştığı takdirde kefaret vermesi şarttır




Yedinci hüküm: Zihar anne He teşbihe mi mahsustur?



Ulemanın cumhuruna göre, Kur'on-ı kerimde ve hadislerde vaki ol*duğu gibi, zlhar ancak anneye teşbihle yapılır Eğer kişi, «Sen bana ana*mın sırtı gibisin» derse zihar yapmış olur Eğer kişi zevcesine, «Sen bana kardeşimin veya kızımın sırtı gibisin» derse, zihar yapmış olmaz


İmam Ebu Hanlfe (ra), Şafii (ra) ve İmam Hanbel (ra)'e göre mah*rem olan bütün kadınlar anneye kıyas edilir Çünkü bunlara göre, zihar ki*şinin zevcesini haramlık bakımından herhangi bir mahremine benzetme-sidir Zihorda illet ebedî haramlıktır Kişinin mahremleri de ebedî haram*dır Sahih görüş de müctehîdlerin görüşüdür Fakat bir şahsın zevcesine, sırf sevgisini göstermek için «annem veya kardeşim» demesi zihar de*mek değildir Şurası muhakkaktır ki, böyle söylenmesi mekruhtur Zira Ebu Davud'un Ebi Temime el-Hecîmî'den rivayet ettiği hadise göre Re-sututiah (sav} bir kişinin zevcesine «bacım* dediğini duyunca, bunu çirkin görerek yasakladı