Almanyadaki Türkler

Almanyadaki Türkler-II

2 Çalışan Türk Nüfusun GSMH’ya katkısı


Çalışan Türk nüfusunun Alman ekonomisine katkısı incelendiğinde bu kesim tarafından Gayri Safi Milli Hasıla'ya (GSMH) yapılan katkının 78,6 milyar DM’ye ulaştığı görülmektedir Bu miktar, Avrupa Birliği üyesi olan Lüksemburg'un 1998 yılındaki GSMH'sının, 16 katına, Portekiz'in GSMH'sinin % 41'ine ve Türkiye'nin komşusu Yunanistan'ın belirtilen yıldaki GSMH'sının % 37'sine denk düşmektedir 1999 yılında Almanya’da toplam GSMH bir yıl öncesine göre 79,7 milyar DM artış göstermiştir Buna göre Almanya’daki Türklerin yarattığı 78,6 milyar DM tutarındaki GSMH katkısı yaklaşık bir yıllık genel GSMH artışına denk gelmektedir

GSMH ve buna bağlı verilere bakıldığında, çalışan Türklerin, genel nüfus paylarının altında bir katkı payına sahip olmaları dikkat çekmektedir Çalışan Türk nüfusu 1999 yılında Almanya GSMH’sından (3833,75 milyar DM) %205 oranında bir pay almaktadırlar Dolayısıyla Türklerin milli gelirdeki payları, Almanya genelindeki nüfus paylarının (% 2,9) altında kalmaktadır GSMH’ya olan katkının nüfus payından az olması, Türklerin Almanya genelinde sağlanan tüm olumlu gelişmelere rağmen genelde daha az verimli ve düşük gelirli sektörlerde çalışmalarından kaynaklanmaktadır

Çalışan Türklerin ezici çoğunluğu Alman işletmelerinde çalışmakta ve bu işletmelerin ürünlerini tüketmektedirler Türklerin tüketici olarak Almanya'da yer almadıklarını var sayacak olursak, Almanya'daki iç talebin Türklerin tüketim talepleri oranında azaldığı görülürdü Bununla bağlantılı olarak üretimde düşer ve dolayısıyla ödenen dolaylı vergilerde de gerileme saptanırdı

Bu durumda aynı şekilde yatırımların azalmasıyla ve iflasların artmasıyla amortismanlar da azalmış olurdu Mevcut ekonomik bütünleşmeden dolayı, Türklerin milli gelirdeki paylarını çalışan ve tüketen Türk nüfusunun GSMH'ya olan katkısı bazında düşürmek gerekmektedir

IV- Almanya’daki Türk Girişimcileri


1İşçilikten Girişimciliğe Gelişim

Almanya’da Türklerin serbest mesleğe atılmaları 1960’lı yılların ortasında başlamıştır Son 20 yıl içinde, bugün kendi başına iş kuranların sayısında önemli artışlar kaydedilmiştir Federal Almanya’ya göç etmiş olan Türklerin kendilerine özgü tüketim alışkanlıklarının Alman üreticileri tarafından karşılanamaması, Türklerin başlangıçta bu alanlarda işyerleri kurmalarına yol açmıştır Belirli bir kesimin spesifik ihtiyaçlarına yöneldiği için Ònishe economicsÓ olarak tanımlanabilecek olan bu iktisadi faaliyetler özellikle 1980’li yılların ilk yarısında bir çok Türk işçisinin serbest mesleğe atılımında ve kendi işyerlerini kurmasında önemli rol oynamıştır

Serbest girişimci Türklerin sayısal büyüme hızı, bu kesimin başarı ve ülke ekonomisi içindeki anlamları hakkında bir yargıya varabilmek için ilk göstergelerden biridir 1983 yılında Federal Almanya düzeyinde Türk işadamlarının sayısı 10000’e kadar yükselmiştir Bunu takip eden yıllarda devam eden bu trend, gerek entegrasyon açısından, gerekse istihdam ve ekonomik katkı açısından son derece olumlu bir gelişme göstermektedir Türk girişimciler iş ve meslek eğitimi yerleri açarak, vergi ödeyerek, yerel ve bölgesel piyasada hizmet sektöründeki arzı zenginleştirerek iş piyasasının rahatlamasına katkıda bulunmaktadırlar Kendi işini kurma kararı alan Türk girişimci sayısındaki patlama, 80’lı yılların başından bu yana gündemdedir 1985’te 22000 olan Türk girişimci sayısı, 1995’te 40500 ve 1999’da 55200 olmuştur Son on yıl içinde Türk girişimci sayısı % 90’lık bir artış sağlayarak aynı zaman süresi içinde yaşanan Türk kökenli nüfusun artış oranı olan % 49,5 sayısını yaklaşık ikiye katlamış bulunmaktadır

2 Türk Girişimcilerinin Ekonomik Gücü


Türk işletmelerinin ve girişimcilerinin sayıca pozitif olarak büyüme trendi, toplam ekonomik verilere bakıldığında da gözlenmektedir

Örneğin; Türk işletmelerinin 1985 yılındaki toplam yıllık ciroları 17,2 milyar DM’yi bulurken, 1999 yılındaki bu rakam 50,3 milyar DM’ye ulaştı Bu zaman zarfı içinde Türk girişimciler toplam cirolarını üç kattan fazla arttırmış bulunmaktadırlar Bir önceki yıla göre toplam ciroda 4,2 milyar DM’lik bir artış bulunmaktadır Bu da % 9,1’lik bir artış anlamına gelmektedir Ancak cirodaki bu artış oranlarını işletme başına yakalamak mümkün değildir İşletme başına düşen ortalama ciro miktarı % 0,9’luk bir artışla 912000 DM’ye ulaşmıştır Bu görece düşük ciro artışı, Almanya’nın içinde bulunduğu ekonomik güçlüklerle yakından ilintilidir Adı geçen güçlüklerden Türk işletmeleri de paylarını almıştır Ayrıca Türk girişimciler arasında artan rekabet fiyatların düşmesine veya en azından piyasadaki fiyat artışlarının arkasında kalmasına neden olmaktadır

İşletme başına yapılan ortalama yatırım miktarı ise 1985 yılında 173000 DM iken 1999 yılında takriben 224000 DM’yi buldu Ayrıca toplam yatırım hacmi de pozitif bir şekilde gelişmiştir 1985’teki 3,8 milyar DM seviyesinden 1999 yılında 12,4 milyar DM düzeyine çıkılmıştır Yaygın ekonomik krizle beraber gelen işgücü piyasasındaki darlık, düşük gelir ve küçük sermaye grupları için de girişimciliği ilginç kılmaktadır Nitekim toplam girişimci rakamının bir yıl öncesine göre 4200 dolayında artması da bu tezi doğrulamaktadır Ayrıca girişimci sayısındaki artış hızının, ortalama kişi başına düşen yatırım miktarındaki görece düşük artışa rağmen yüksek olması nedeniyle, toplam kümülatif yatırım miktarı 1999 yılında 1,3 milyar DM artarak söz konusu 12,4 milyar DM’ye ulaşmıştır

Almanya’daki Türk işletmelerinin ekonomik faaliyetlarinin ve başarılarının önemli bir boyutu istihdam alanında görülmektedir Türklerde belirgin bir şekilde gözlenen girişimcilik, hem entegrasyona yardımcı olmakta, hem de Almanya’daki istihdam ve ekonomik durumu yakından ilgilendirmektedir Yeni işyerleri ve mesleki eğitim yerleri açarak Türk işletmeleri Almanya'daki iş piyasasına katkıda bulunmaktadırlar Bunun yanısıra vergi ödemekte, mevcut mal ve hizmetlerin çeşitliliğine katkıda bulunmakta, pazarı zenginleştirmekte, yerel ve bölgesel piyasada rekabeti güçlendirmektedirler Böylelikle Türk işletmeleri tarafından 1985 yılında yaratılan istihdam 77000 iken, bu sayı 1999 yılında takriben 293000'ne çıkmıştır Bu alanda da Türk işletmeleri "etnik iş"lerinden kopmuş bulunmaktadırlar Türk işletmelerin de çalışan Alman elemanlarda artık egzotik birer görüntü oluşturmaktan çıkmışlardır Kendi işini kuran Türklerin sayısındaki yükselme iş piyasasında hem Türklere, hem Almanlara, hem de diğer göçmen gruplarına ciddi iş imkanı sunmaktadır

Bu artıştan sadece aile üyeleri ve Türkler yararlanmamaktadır Halen Türk işletmelerinde çeşitli çalışma alanlarında yaklaşık 54000 Alman ve 29000 de diğer göçmen gruplarına mensup kişiler istihdam edilmektedir Bir başka deyişle Türk girişimciler çalıştırdıkları elemanların yaklaşık % 28’ini Türk olmayan uluslardan bulmaktadır Girişimci sayısının ve cironun Almanya’daki genel ekonomik duruma rağmen artması, Türklerdeki girişimcilik cesaretini ve piyasadaki başarılarını ortaya koymaktadır Türk girişimcilerin toplam cirosunun artması, ancak yeni ürünlerle, yeni piyasalara yönelmeleri ile veya müşteri sayısını artırmalarıyla mümkün olmaktadır Bu tespit, artık Türklerin de Alman girişimcilerin dağılımına benzer bir şekil de piyasanın tüm yelpazesinde yer almakta olduklarını ve özellikle Alman müşteri sayısının sürekli olarak artırdıklarını doğrulamaktadır Aksi halde Almanya'daki ekonomik krizden ve işsizlikten en fazla etkilenen grup olan Türklerin, müşteri olarak ağırlıkları sürseydi, cironun, toplam işletme sayısının önemli bir oranda arttığı böyle bir ortamda yükselmesi mümkün olamazdı Sağlanan bu gelişme, haliyle, Alman politik karar odaklarının da ilgisini çekmektedir Almanya'da yaşanan ekonomik kriz özellikle büyük işletmelerdeki meslek, eğitim imkanlarının gittikçe azalmasına sebep olmuştur

Dolayısıyla meslek eğitim piyasasında son yıllarda arz ve talep eşitlenememiştir Almanya gibi doğal zenginliği olmayan, yetişmiş eleman ve beyin gücünden yaşayan bir ülkede, meslek eğitimi, ekonomik yönden yaşamsal bir zorunluluktur Talep fazlalığını karşılayabilmek için yeni çözümler gündeme gelmektedir Son yıllarda bu alanda Türk işletmeleri de seslerini duyurmaktadırlar Her ne kadar perakende ticaret, Türkler arasında en yaygın branş olsa da, Türkiye Araştırmalar Merkezi’nin Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı için yapmış olduğu araştırma, Türk işletmelerinin sektörel dağılımının Almanya’daki mevcut sektörel dağılıma yaklaştığını göstermiştir Türk işletmelerine artık perakendeden toptan ticarete, imalat sanayinden zanaata ve hizmet sektöründen inşaat alanına kadar hemen her sektörde ve bunlara bağlı iş kollarında rastlamak mümkün hale gelmiştir Her ne kadar işletmelerin çoğunluğu küçük ve orta çaplı işletme sayılsa da Türklerin klasik ekonomik sektörlerdeki kuruluşlarının yanısıra gittikçe yaratıcı iktisadi işkollarında girişimlerde bulundukları görülmektedir Türk işletmelerinin sektörlere göre dağılımına bakıldığında, 1999'da işletmelerin önemli bölümünün perakende pazarlama (% 36) ve gastronomi (% 24,2) dalında faaliyet gösterdiği ortaya çıkmaktadır Geleceği parlak olan hizmetler sektörü önceki yıla oranla payını artırarak % 19,8'lik bir ağırlık taşımaktadır Özellikle % 56,3 oranı ile gıda maddeleri Türk perakende ticaretinin odak noktasını oluşturmaktadır

Türkiye Araştırmalar Merkezi'nin TÜRKİMPORT-Avrupa Türk Gıda İthalatçıları Birliği adına 1999 yılında gerçekleştirdiği araştırma, Türk perakende ticaret işletmelerinin son zamanlarda gittikçe artan bir şekilde Alman müşteriye de hitap ettiklerini ortaya koymaktadır Etnik sınırlar artık önemini kaybediyor

Ekonomik gelişme süreci içinde, Alman bakkalları ve gıda maddeleri satan küçük dükkanlar, büyük mağaza zincirleri ve süpermarketlerinin karşı konulmaz rekabeti karşısında piyasadan çekilmek zorunda kalmışlardır Son gelişmeler, Türk bakkallarının ve küçük dükkanlarının, Alman dükkanlarının yerini almaya ve onların piyasadaki fonksiyonlarını üstlenmeye başladıklarını göstermektedir Piyasa, bu alanda dinamik bir gelişme içinde ve dolayısıyla beklenmedik yeni gelişmelere açık bulunmaktadır Türk işletmeleri bu gelişim içinde aktif olarak yer almakta ve Alman kentlerinin ekonomik ve fiziksel değişiminde rol oynamaktadırlar


Zentrum für Türkeistudien (Türkiye Araştırmalar Merkezi) Nisan 2000

Institut an der UniversitŠt GH Essen