Deizm Hakkında Merak Edilenler

Deizm Hakkında Merak Edilenler

Deizm Bir Dinmidir ?






Deizm (tanrıcılık), 17'inci ve 18'inci yüzyılda İngiltere, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde belirginleşmiş dini bir felsefedir

Deistler genelde doğaüstü olayları (kehanet veyahutta mucizeler) ,yaradanın dinlerle olan bağını, kutsal metinleri ve ortaya çıkmış tüm dinleri reddederler Bunun yerine; deistler doğru dini inanışların insan mantığında ve doğal Dünya'nın kanunlarında görmeyi tercih ederler Bu doğrultuda da; varolan tek bir tanrının ya da üstün varlığı kabul ederler







Deizm kelime anlamı olarak; "tanrı"'dan gelmiştir; Latince "deus" kelimesini kullanır; tam Türkçesi ile "Tanrıcılık"dır

17'inci yüzyıl öncesinde; deizm yerine teizm kelimesi kullanılmıştır ve benzeri inanışlara sahiplerdir

Deist kelimesinin ilk kez kullanımı Pierre Viret tarafından Instruction Chrestienne (1564) isimli yapıtında olmuştur İngiltere'de de Robert Burton Melankolinin Anatomisi (1621) eserinde kullanmıştır






TDK'nın tanımına göre "Tanrı'yı yalnızca ilk sebep olarak kabul eden, Tanrı için başka herhangi bir güç ve nitelik tanımayan, vahyi reddeden görüş, neden tanrıcılık" manasına gelir

17'inci yüzyıl bilimde oldukça fazla yeniliklerle karşılaştı Kopernik, Kepler ve Galileo Dünya'nın kainatın merkezi olduğu düşüncesini yoketti ve kainatın gösterilmeye çalışıldığından oldukça büyük olduğunu ortaya sundu Bu uyuşmazlıklar dini otoritelerce büyük tepki gördü; ve Galileo dince kabul edilmiş görüşlerin karşısında bir buluş sunduğu için yargılanması en belirgin örneklerindendir

Bu doğrultuda din inanç ve mantık konusunda bir otorite olsa da; artık bilimsel konularda bir otorite değildi






Isaac Newton'un evrensel yer çekimi; Dünya'da ve uzaydaki nesnelerin davranışını açıklamasıyla, doğal evren'in doğa kanunlarıyla yönetildiğini ortaya çıkardı Bu teoloji de (Watchmaker anolojisi) Tanrı'nın kainatı yarattığı, doğa kanunlarına uygun bıraktığı ve sahneden çekildiğini önerdi

Bu doğrultuda; dini mucizeler altında anlatılan doğa üstü olayların da doğa kanunlarına aykırı olması büyük fikir ayrılıklarına sebebiyet verdi

Deizm konsepti; belli bir merkezi, temsilcisi, ya da belirgin kanunları olmadığı için bir çok değişik bakış açısına sahiptir Ancak; Deizm'in merkezinde iki kural bulunmaktadır





İlan edilmiş bir dinin reddi - (bu Deizm'in negatif - eleştirici bakış açısından yönüdür)
Mantığın bize dini doğruları öğretebileceği - (bu da Deizm'in pozitif - yapıcı bakış açısından yönüdür) Eleştirici deizm öğeleri şunları içerir:
Tanrı tarafından ilan edilmiş veyahutta yazıldığı iddia edilen kitaplara sahip olan dinlerin reddi
İncil'in Tanrı'nın sözü olduğunun reddi
Mucizelerin ve kehanetlerin reddi
Dini bilinmez öğelerin reddi
İncil'deki yaratılış hikayesinin ve insanların doğuşta günahkar olduklarının reddi
Hristiyanlığın reddi Yapıcı deizm öğeleri de şunları içerir:
Tanrı vardır ve kainatı yaratmıştır
Tanrı insanların mantıksal davranmasını ister
İnsanların ruhları ölümden sonra hala vardır, bu doğrultuda ölümden sonra yaşam da vardır
Yaşam sonrasında, Tanrı iyi davranışlarımızı ödüllendirecek, kötü davranışlarımızı cezalandıracaktır Kişisel olarak deistlerin düşünceleri oldukça geniş ve değişiktir Bazıları aralarında kendilerini asıl hristiyanlar olarak da ilan etmiş; İncil'den mucizeleri, kehanetleri ve bilinmezleri çıkartarak; İsa'nın insanlara iyilik öğretmek isteyen biri olduğunu sunmuşlardır Örnek olarak Thomas Jefferson; bu öğeleri çıkartarak Jefferson İncili'ni yazmıştır






Radikal olarak da; hristiyanlığı ve tüm dinleri tamamen reddeden ve mantık aramayan deistler de mevcuttur Radikal deistler de dindar insanlar tarafından genelde ateist olarak görülmüştür

Aydınlanmacılara göre özgür bir devlette din özgürlüğü olmalı, devlet, din işlerinekarışmamalıydı Din, insanın vicdanı ile ilgili bir konuydu, kişiler toplumda dinselinançlarıyla özgürce yaşayacaklar ve devlet, ülkeye zararı olmadıkça onlara karış-mayacak hatta koruyacaktı Devlet bu konuda yanlı olmayacaktıAydınmacıların dinsel görüşü "Doğal din" 'idi Onlar buna akıl dini de diyorlardıBu akla uygun ve aklın benimsediği din demekti Onlara göre doğal din her türlü dışform ve gelenekten bağımsız olarak insanın doğasında var olan bir dindiAncak bunların içerisinde Hristiyanlık ile doğal dini Locke ve Wolff gibi uzlaştır-maya çalışanlar da vardı






Onlara göre Tanrıbuyruğu aklın üstündeydi, ama akla uy-gundu Aydınlancıların dinsel görüşü daha çok deist (akıldini) idi Temelde Theist (dindar)ile deist (akıl dini) aynı kökten "theo" Tanrı sözcüğünden kaynaklanmaktaydı An-cak biri Grekçe "Theos", değeri de Latince "Deus" tan, türetilmişti Deistlere göreTanrısadece insanın var ve yok olmasında vardı Bunun ikisinin arasında, yani, ya-şamda Tanrı tarafından verilmiş akıl yer almaktaydı






Deizm'e göre Tanrı, ilk neden olarak evreni yaratmıştır Tanrı, varlık düzenini bir kere yaratmıştır ve daha sonra müdahale etmesi akla aykırıdır İnsan için en önemli ödev, Evren'i ve yasalarını akıl yoluyla bilmek ve anlamaktır Dinlerdeki duygusal ve akla aykırı Tanrı kanıtlamaları gereksizdir Bu görüş, Cherburi, J Locke, JJ Rousseau ve Voltaire tarafından temsil edilmiştir