Kemik Erimesi (Osteoporoz) | Osteoporoz Tipleri | Kemik Ölçümü Nedir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Osteoporoz; halk arasında kemik erimesi olarak bilinen bir hastalıktır

Osteo (kemik) ve poroz (gözenekli) kelimelerinden oluşmuştur

Dünya sağlık örgütü 1994 yılında osteoproz’u düşük kemik kütlesi ve kemik dokusunun mikro yapısında bozulma sonucu kemik kırılganlığına yatkınlık ve kırık riskinde artış ile karakterize bir hastalık olarak tanımlanmıştır

Kemik kalsiyum ve proteinden oluşan yaşayan ve gelişen bir olaydır

Bir yandan yeni kemik düşerken bir yandan eskiler yıkılır

Gelişme döneminde kemik yapısı zamanla artar ve kemikler güçlenir belli bir yaştan sonra (kişiden kişiye değişir) bu kemik yapısı azalır ve durur

Zaman içinde yavaş yavaş kemik dokusu zayıflar ve yaş ilerledikçe kemikler incelir

Böylece kemikler kırılgan hale gelir

Kemik kaybı sıklıkla bel kemiklerinde, el bileğinde ve kalça bölgesinde görülür

Bu bölgeler ileri yaşlarda kırıklarında sık görüldüğü bölgelerdir

Kemik kütlesi genellikle 35 yaşından itibaren başlar

Büyüme tamamlandıktan sonra kadınlarda kemik dokunun % 30-50 erkeklerde % 20 – 30 ‘u zaman içinde kaybolur

Kadınlarda menapoz bu kemik kaybını hızlandıran bir faktördür

Osteoporoz Tipleri

* TİP 1 : 50 – 75 yaş arası kadınlarda görülür

Kemik iliğindeki kayıp fazladır

Omurga ve el bileği kırıkları daha sıktır

Hormon değişiklikleri vardır

* TİP 2 : 70 yaş üstünde görülür

Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür

Kemik bütününde kayıp vardır

Kemik bölgesinde kırık riski yüksektir

Genellikle kadınlarda menapoz onrası dönemde daha sık görülür

Fakat erkeklerde ve bazı hastalıklar sonucu her yaşta insanlarda görülebilir

Osteoporozun kesin neden olduğu tam olarak bilinemez

Fakat bazı faktörler osteporozu hazırlar

* Yaşlanma
* Hareket azalması
* Östrojen hormonu seviyesinin azalması
* Kortizon kullanımı
* Aşrı tiroid hormonu
* Aşırı alkol alınması
* sigara kemik kaybını arttırır

Osteoporoz olup olmadığımızı nasıl anlarız?

Birçok kişi kemik kaybı olduğunun farkında değildir ancak kırık oluşunca fark eder

Normal şartlarda anlamayız kemik kaybı çok yavaş oluşan bir olay olduğu için belirgin şikayetlere yol açmaz

Osteoporozda ilk bulgular boy kısalması, omuzlarda ve kalçalarda yuvarlaklaşma ve bel – sırt ağrısıdır

Hastalıktan şüphelenilmesi halinde kemik ölçümü yapılmalıdır

Kemik ölçümü nedir?

Kemiğin ölçümü kemiğin içindeki minarelleri ölçebilen bir alet ile yapılan bir tetkiktir

Genellikle dual energy x- ray prensibi ile çalışan densitometre denen cihazlarla ölçülür

Tetkik süresi yaklaşık 15 – 20 dakikadır

Standart olarak kalça , bel veya her iki bölgeden ölçümler yapılır

Tetkik ağrılı ve sıkıntılı değildir ve bilinen bir riski yoktur

Bu tetkik sadece kemiklerde mineral yapıyı gösterir fakat kemiğin mikroskopi yapısını göstermez

Bundan dolayı kemik gücünün kesin durumunu belirtmez

Ölçüm sonuçları toplumdaki normal kişilerin kemik yapıları ortalamasına göre yapılır

Bu tetkik kemiğin kırılmaya yatkınlığını gösterir fakat ne zaman olacağını göstermez

Kemik yoğunluğu yaş ilerledikçe azalır

Yaşlıların pek çoğunda kemik yoğunluğu gene erişkinlere oranla azalmıştır

Bir çalışmaya göre kadınların % 66 sında 40 yaş üstünde osteoporoz veya osteoporoza yatkınlık vardır

(genç erişkinlerle mukayese edildiğinde)

Kemik Ölçümü;

Normal: Genç sağlıklı popülasyonda standart sapma -1 in altında olmasıdır

Düşük kemik kütlesi (ostoponi): Genç sağlıklı popülasyonun ortalama değeri -1 ile -2

5 SD arasında olmasıdır

Osteoporoz: Genç sağlıklı popülasyonun ortalama değerinin -2

5 SD nin üstünde olmasıdır (yani kemik kaybı normal insanlara göre % 25 daha fazladır)

Ağır osteoporoz: Osteoporozoa bağlı kırığı olanlar bu gruptadır

Kemik ölçümü niye osteoporoz için kesin bir tanı medodu değildir?

Çünkü kemik kuvveti kemik yoğunluğu ve kemiğin mikroskopik yapısının ortak göstergesidir

Bir tetkik ile sadece yoğunluğu ölçe biliriz

Yani her kemik yoğunluğu azalan kişide mutlaka kırık oluşacak demek değildir

Bunun yanı sıra kemik yoğunluğu azalması kemik kırığı riskini riskini arttıran sebeplerden sadece bir tanesidir

Az hareket dengesiz beslenme ilaç kullanımı denge sorunu diğer bazı hastalıklarda kemikte zayıflama yapabilir

Bugünkü tedavi metotları kemik kaybını yavaşlatır fakat kaybolan kemik dokusu yerine konulamaz

Kemiklerimizi korumalıyız

Osteoporozun en etkili tedavisi kemik kaybının önlenmesidir

Genel olarak söylemek gerekirse bazı basit önlemlerle kemik kaybı yavaşlatılabilir

Kemik yoğunluğunuz ne olursa olsun yeterli kalsiyum almak iyidir, düzenli egzersiz yapmak , sigara içmekten kaçınmak aktif olun ve gereksiz ilaç kullanmayın

Kemik kaybını önlemek ve kırık riskini azaltmak için:

* Yeterli kalsiyum ve D vitamin alın
* Sigara içmeyin
* Ani kilo kaybından kaçının
* Düzenli egzersiz yapın

Kırık riskini azaltmak için:

* Düzenli egzersiz
* Alkol kullanmayın
* Uygun ve kaymayan ayakkabı giyin
* Görme bozukluğu takılıp düşmeye neden olur bundan dolayı göz muayenesi olun ve dereceli gözlüğü kullanın
* Evde takılabilecek ayak altı cisimleri kaldırın ( oyuncak, elektrik kordonu vb

)
* Uyku hapı veya sakinleştirici ilaç kullanırken sokağa yanımızda biriyle çıkın halsizlik veya dikkatsizlik neticesinde düşebilirsiniz

* Doktorunuzla konuşun ve yaşam sitilinizi ve diyetinizi düzenleyin
* Hormon tedavisi gerekiyor mu
* Başka ilaç tedavisi gerekiyor mu

08-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kemik Erimesi (Osteoporoz) \| Osteoporoz Tipleri \| Kemik Ölçümü Nedir? Osteoporoz; halk arasında kemik erimesi olarak bilinen bir hastalıktır Osteo (kemik) ve poroz (gözenekli) kelimelerinden oluşmuştur Dünya sağlık örgütü 1994 yılında osteoproz’u düşük kemik kütlesi ve kemik dokusunun mikro yapısında bozulma sonucu kemik kırılganlığına yatkınlık ve kırık riskinde artış ile karakterize bir hastalık olarak tanımlanmıştır Kemik kalsiyum ve proteinden oluşan yaşayan ve gelişen bir olaydır Bir yandan yeni kemik düşerken bir yandan eskiler yıkılır Gelişme döneminde kemik yapısı zamanla artar ve kemikler güçlenir belli bir yaştan sonra (kişiden kişiye değişir) bu kemik yapısı azalır ve durur Zaman içinde yavaş yavaş kemik dokusu zayıflar ve yaş ilerledikçe kemikler incelir Böylece kemikler kırılgan hale gelir Kemik kaybı sıklıkla bel kemiklerinde, el bileğinde ve kalça bölgesinde görülür Bu bölgeler ileri yaşlarda kırıklarında sık görüldüğü bölgelerdir Kemik kütlesi genellikle 35 yaşından itibaren başlar Büyüme tamamlandıktan sonra kadınlarda kemik dokunun % 30-50 erkeklerde % 20 – 30 ‘u zaman içinde kaybolur Kadınlarda menapoz bu kemik kaybını hızlandıran bir faktördür Osteoporoz Tipleri * TİP 1 : 50 – 75 yaş arası kadınlarda görülürKemik iliğindeki kayıp fazladırOmurga ve el bileği kırıkları daha sıktır Hormon değişiklikleri vardır * TİP 2 : 70 yaş üstünde görülür Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür Kemik bütününde kayıp vardır Kemik bölgesinde kırık riski yüksektir Genellikle kadınlarda menapoz onrası dönemde daha sık görülür Fakat erkeklerde ve bazı hastalıklar sonucu her yaşta insanlarda görülebilir Osteoporozun kesin neden olduğu tam olarak bilinemez Fakat bazı faktörler osteporozu hazırlar * Yaşlanma * Hareket azalması * Östrojen hormonu seviyesinin azalması * Kortizon kullanımı * Aşrı tiroid hormonu * Aşırı alkol alınması * sigara kemik kaybını arttırır Osteoporoz olup olmadığımızı nasıl anlarız? Birçok kişi kemik kaybı olduğunun farkında değildir ancak kırık oluşunca fark eder Normal şartlarda anlamayız kemik kaybı çok yavaş oluşan bir olay olduğu için belirgin şikayetlere yol açmaz Osteoporozda ilk bulgular boy kısalması, omuzlarda ve kalçalarda yuvarlaklaşma ve bel – sırt ağrısıdır Hastalıktan şüphelenilmesi halinde kemik ölçümü yapılmalıdır Kemik ölçümü nedir? Kemiğin ölçümü kemiğin içindeki minarelleri ölçebilen bir alet ile yapılan bir tetkiktir Genellikle dual energy x- ray prensibi ile çalışan densitometre denen cihazlarla ölçülür Tetkik süresi yaklaşık 15 – 20 dakikadır Standart olarak kalça , bel veya her iki bölgeden ölçümler yapılır Tetkik ağrılı ve sıkıntılı değildir ve bilinen bir riski yoktur Bu tetkik sadece kemiklerde mineral yapıyı gösterir fakat kemiğin mikroskopi yapısını göstermez Bundan dolayı kemik gücünün kesin durumunu belirtmez Ölçüm sonuçları toplumdaki normal kişilerin kemik yapıları ortalamasına göre yapılır Bu tetkik kemiğin kırılmaya yatkınlığını gösterir fakat ne zaman olacağını göstermez Kemik yoğunluğu yaş ilerledikçe azalır Yaşlıların pek çoğunda kemik yoğunluğu gene erişkinlere oranla azalmıştır Bir çalışmaya göre kadınların % 66 sında 40 yaş üstünde osteoporoz veya osteoporoza yatkınlık vardır (genç erişkinlerle mukayese edildiğinde) Kemik Ölçümü; Normal: Genç sağlıklı popülasyonda standart sapma -1 in altında olmasıdır Düşük kemik kütlesi (ostoponi): Genç sağlıklı popülasyonun ortalama değeri -1 ile -25 SD arasında olmasıdır Osteoporoz: Genç sağlıklı popülasyonun ortalama değerinin -25 SD nin üstünde olmasıdır (yani kemik kaybı normal insanlara göre % 25 daha fazladır) Ağır osteoporoz: Osteoporozoa bağlı kırığı olanlar bu gruptadır Kemik ölçümü niye osteoporoz için kesin bir tanı medodu değildir? Çünkü kemik kuvveti kemik yoğunluğu ve kemiğin mikroskopik yapısının ortak göstergesidir Bir tetkik ile sadece yoğunluğu ölçe biliriz Yani her kemik yoğunluğu azalan kişide mutlaka kırık oluşacak demek değildir Bunun yanı sıra kemik yoğunluğu azalması kemik kırığı riskini riskini arttıran sebeplerden sadece bir tanesidir Az hareket dengesiz beslenme ilaç kullanımı denge sorunu diğer bazı hastalıklarda kemikte zayıflama yapabilirBugünkü tedavi metotları kemik kaybını yavaşlatır fakat kaybolan kemik dokusu yerine konulamaz Kemiklerimizi korumalıyızOsteoporozun en etkili tedavisi kemik kaybının önlenmesidir Genel olarak söylemek gerekirse bazı basit önlemlerle kemik kaybı yavaşlatılabilir Kemik yoğunluğunuz ne olursa olsun yeterli kalsiyum almak iyidir, düzenli egzersiz yapmak , sigara içmekten kaçınmak aktif olun ve gereksiz ilaç kullanmayın Kemik kaybını önlemek ve kırık riskini azaltmak için: * Yeterli kalsiyum ve D vitamin alın * Sigara içmeyin * Ani kilo kaybından kaçının * Düzenli egzersiz yapın Kırık riskini azaltmak için: * Düzenli egzersiz * Alkol kullanmayın * Uygun ve kaymayan ayakkabı giyin * Görme bozukluğu takılıp düşmeye neden olur bundan dolayı göz muayenesi olun ve dereceli gözlüğü kullanın * Evde takılabilecek ayak altı cisimleri kaldırın ( oyuncak, elektrik kordonu vb ) * Uyku hapı veya sakinleştirici ilaç kullanırken sokağa yanımızda biriyle çıkın halsizlik veya dikkatsizlik neticesinde düşebilirsiniz * Doktorunuzla konuşun ve yaşam sitilinizi ve diyetinizi düzenleyin * Hormon tedavisi gerekiyor mu * Başka ilaç tedavisi gerekiyor mu