|
Prof. Dr. Sinsi
|
Karın Şişkinliği, Gazın Nedenleri, Tedavisi
Karın Şişkinliği, Gazın Nedenleri, Tedavisi
Her insanda normalde geğirti veya anüs yoluyla çıkartılan gaz oluşur Buna karşılık pek çok insan normal miktarda gazları olmasına rağmen karınlarında gaz veya şişkinlik hissederler Çoğu insan günde ortalama 14 kez gaz çıkarır
Karındaki gazı genelde kokusuz olan, karbondioksit, oksijen, nitrojen, hidrojen ve bazen de metan gazları oluşturur Gazın hoş olmayan kokusunu ise kalın Bağırsaktaki bakterilerin oluşturduğu sülfür içeren az miktardaki gazlar oluşturur Bağırsaklardaki gazın %1'den azı kokuyu oluşturan gazlardır, bunlar uçucu kısa zincir yağ asitleri, amonyak, hidrojen sülfür ve değişik uçucu amino asitlerdir
Yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklardan oluşan sindirim sistemimizdeki gazın iki kaynağı vardır
Bunlar:
Kalın bağırsakta normalde bulunan zararsız bakterilerin bazı sindirilmemiş gıdalarda bozulma yapması ile oluşan gazdır
Hava yutma (aerofaji) mide gazının en sık sebebidir Her insan yerken veya içerken bir miktar hava yutar Hızlı yiyip içen, sakız çiğneyen, sigara içen ve uygun olmayan ( gevşek) takma diş kullananlarda ise normalden fazla hava yutulur Midedeki gazın önemli bir kısmı geğirme ile çıkartılır, geride kalan kısım ince bağırsaklara geçer ve burada kısmen emilir, az bir miktarı ise kalın bağırsaklara geçer ve makat yolu ile atılır Mide kendisi de mide asidinin bikarbonatla karışması sonucu karbondioksit gazı oluşturur ancak bu gazın önemli bir kısmı ince bağırsaklarda emilir ve kalın bağırsağa kadar ulaşmaz
2 - Sindirilmemiş Gıdanın Bozulması
İnsan vücudu bazı karbonhidratları ( şeker, nişasta ) ve pek çok gıdada bulunan lifleri ince bağırsaklardaki enzimlerin yetersizliği ya da yokluğu nedeni ile sindiremez Bu sindirilmemiş gıda ince bağırsaklardan kalın bağırsağa geçtiğinde, kalın bağırsaktaki normal flora dediğimiz zararsız bakterilerce bozulmaya uğrar ve hidrojen, karbondioksit, insanların üçte birinde de metan gazı oluşur Sonuçta bu gazlar anüs yoluyla dışarı atılırlar Metan gazı oluşan insanların gaitaları su içinde yüzer Araştırmalar neden bazı insanlarda metan gazı oluşup bazılarında oluşmadığını açıklayamamıştır
Bir kişide gaz oluşturan gıdalar başka bir kişide gaz oluşturmayabilir Kalın bağırsaktaki bazı bakteriler diğer bakterilerin oluşturduğu hidrojeni yıkabilirler Bu iki tip bakteri oranı da bazı kişilerde daha çok gaz oluşunu açıklayabilir
Hangi Gıdalar Gaz Yapar?
Karbonhidrat içeren gıdaların pek çoğu gaz yapar, buna karşılık yağlar ve proteinler daha az gaz yapan gıdalardır
Şekerler: Gaz oluşturan şekerler raffinoz, laktoz, fruktoz ve sarbitoldur
Raffinoz: Fasülye bu kompleks şekeri çok miktarda içeren bir besindir Daha az oranda lahana, brüksel lahanası, karnıbahar, kuşkonmaz, diğer sebzeler ve tüm hububatlarda bulunur
Laktoz: Laktoz sütteki tabi şekerdir Peynir, dondurma gibi ürünlerde de bulunur Ekmek, tahıl, mayonezde de bulunur Özellikle Afrika ve Asya kökenli ırklarda laktozu sindirmeyi sağlayan laktuloz enzimi düzeyi düşüktür, kişi yaşlandıkça da enzim düzeyi düşer Bunun sonucu olarak kişiler yaşlandıkça laktoz içeren gıdalar yeme sonucu oluşan gaz şikayeti giderek artacaktır
Fruktoz: Fruktoz normalde soğan, enginar, armut ve buğdayda bulunur Ayrıca bazı içeçek ve meyva sularında tadlandırıcı olarak kullanılır
Sorbital: Sorbital meyvalarda doğal olarak bulunan bir şekerdir Elma, armut, şeftali ve erikte çok vardır Ayrıca birçok diyet gıdalarında, tadlandırıcılarda ve sakızlarda bulunur
Nişasta: Patates, mısır, bazı tatlılar, pastalar ve buğdayda bulunan nişastanın bir kısmı kalın bağırsağı geçip orada bakterilerce yıkılarak gaz oluşturur Pirinç gaz oluşturmayan tek nişasta çeşididir
Lif: Pek çok gıda eriyebilen ve erimeyen lifler içerir Eriyebilen lifler suda kolayca çözünür ve bağırsaklarda jel kıvamında bir yapı oluşturur Bunlar, yulaf, fasulye, bezelye ve pek çok meyvede bulunurlar Eriyebilen lifler kalın bağırsağa kadar sindirilmeden gelip, burada gaz oluşumuna yol açarlar Erimeyen lifler ise bağırsaklardan hiç değişmeden geçer ve çok az gaz oluştururlar Buğday, kepek ve bazı sebzeler bu tür lifleri içerirler
Gaza Bağlı Semptomlar ve Problemler Nelerdir?
En sık görülen semptomlar geğirme, çok gaz çıkartma, karında şişkinlik ve karın ağrısıdır Bu bulgular herkeste oluşmayabilir Burada en belirleyici faktörler vücudun ne kadar gaz ürettiği, bağırsakların ne kadar yağ asidi absorbe ettiği ve kişideki kalın bağırsağın gaz gerginliğine olan hassasiyetidir
Geğirti: Yemek sonrası mide dolu iken ara sıra oluşan geğirme normaldir Sık geğirtisi olan bazı kişiler ise yemek yerken aşırı hava yutarlar ve bu hava mideye inmeden geri gelip geğirti oluşabilir
Sık geğirtisi olan kişilerde ise reflü hastalığı, mide fıtığı, gastrit, ülser gibi üst sindirim sistemi rahatsızlıkları olabilir
Geğirti yapan iki nadir görülen kronik gaz sendromu vardır Bunlar meganblase sendromu ve gaz-bloat sendromudur Meganblase sendromu özellikle ağır yemek yeme sonrası, yemek esnasında aşırı hava yutmaya ve bunun midede aşırı şişkinlik yapmasına bağlıdır Bunun sonucu aşırı şişkinlik, tıkanma hissi ve nefes darlığı oluşabilir ve bu durum kalp krizini taklit edebilir
Gaz-bloat sendromu ise reflü hastalığı ameliyatları sonrası oluşabilir Bu ameliyatta yemek borusu ile mide arasında oluşturulan yeni yapı gıda ve havanın mideye geçmesine izin verir ancak normal geğirme ve kusma eylemini engelleyebilir Özellikle çok hava yutanlarda bu durum ciddi bir sorun haline gelebilir
Soğan, domates ve biberli gıdalar geğirmeyi arttırır Sürekli geğirme ise bazı hastalıkların belirtisi olabilir Bunlar safra kesesi taşları, ülser hastalığı ve reflü hastalığıdır Ankisiyete yani aşırı endişe hallerinde de çok hava yutup devamlı geğirme alışkanlık haline gelebilir
Çok Gaz Çıkartma
Fazla sayıda gaz çıkartma çok sık dile getirilen bir yakınmadır Ancak kişiler günde 10-25 kez, ortalama 14 kez gaz çıkartırlar ve bu da normaldir Bazen çok fazla gaz çıkartmanın sebebi ağır karbonhidrat sindirim bozukluğu veya kalın bağırsaklarda aşırı bakteri üremesi olabilir
|