|
Prof. Dr. Sinsi
|
Freud'un Yapısal Kuramı (İd-Ego-Superego)
İnternette gezinirken birşey daha keşfettim belli başlı sitelerden derlediğim Konu başlıkları ;
NOT : Kötü yanı ise insanlar tarafından bilinçli bir şekilde kullanılabilir Kalın yazılı olan bölümü dikkatlice okuyun
*****************
İd, ruhsal yapı modelinin temelini oluşturuyor Tüm insanlarda ortak olan açlık, susuzluk, cinsellik, gibi temel biyolojik içgüdüleri, arzuları ve dürtüleri içeren, sevme, sevilme ve annelik gibi doğuştan var olan psikolojik gizil güçlerin tümüdür
Freud id’i kişiliğin şımarık çocuğu olarak tanımlar Gerçektende id, insanın normal sayılabilecek isteklerinin yanı sıra hiç olmadık zamanda asla olmayacak şeyleri isteyebilecek kadar bağımsız öznel bir yaşantı dünyasıdır Bu istekler, insanın değerleri ve kişiliği ile uyumlu olabileceği gibi olmayabilirde İd, isteklerinin mantıklı olup olmadığını hiç sorgulamadan sadece ister Bu durum id de gerçekleşmeyen isteklerin neden olduğu bir enerji birikimine ve gerginliğe neden olur İd kendisinde biriken bu enerjinin oluşturduğu gerginliğe katlanamaz ve gerilimi bir an önce sonlandırmak için fazla enerjiyi boşaltmak ister ki buna haz ilkesi denir Örneğin tuvalet ihtiyacımızı belli bir süre erteleyebiliriz fakat bu sürenin sonuna doğru gerilim tırmanır ve sonunda mutlaka tuvalete gitmemiz gerekir İhtiyaçlarımız engellendiğinde ya da geciktiğinde gerilim artar, karşılandığında ise rahatlarız İd doyumun engellenmesi bir yana ertelenmesine bile katlanamaz dolayısı ile id daima acıdan kaçar ve zevke yönelir Eğer işlerimizi erteleme eğilimimiz varsa bu işlerin bize zevk vermeyen ya da en azından o an için haz duymadığımız işler olduğunu rahatlıkla görebiliriz Çok sevdiğimiz bir sanatçının konserini izleme ya da çok değer verdiğimiz biriyle görüşme konusunda ise bırakın ertelemeyi, hazırlıklara önceden başlarız Kıyafetim nasıl, saçlarım düzgün mü? Aman geç kalmayalım gibi tatlı bir telaş içinde oluruz Neden? Çünkü huzur duyuyoruz, çünkü tüm duygu, düşünce ve davranışlarımızın temelinde acıdan kaçıp zevke ulaşmak vardır fakat bazı acı veren konularda ego ( id’ in hoşuna gitmese de ) sabırlı davranır Çekilen acıların veya acıyla ilgili ödenen bedellerin yakın gelecekte biteceğine ve sonunda huzurlu olabileceğimize dair inancımızdan dolayı ego belli bir süre acılara katlanmayı tercih eder
Ego (Ben, Benlik, Kendilik), Zekânın geliştiği yerdir ve birçok önemli yürütme işlevini yerine getirir Yaşamımıza yön veren bilinçli varlığımızdır Gerçeklik ilkesine göre çalışır Çevresindeki nesne, kişi ve olaylarla nasıl ilişki kuracağını seçer Hangi içgüdülere ne biçimde doyum sağlanması gerektiğine karar verir Ego yönetmendir Freud id'i ata benzetir Ego da at üzerindeki binicidir
Ego, bir yandan iç ve dış gerçekleri algılamaya çalışırken diğer yandan id ve süperegonun isteklerini kontrol eder İd’in her isteğinin hemen yerine getirilmesi, dürtülerinin hemen doyurulması mantık dışı ve olanaksızdır Ego, id in isteğini şartlar oluşuncaya dek bastırır ve bu arada ihtiyacın giderilmesi için mantıklı tasarılar geliştirmeye çalışır Örneğin; Resmi bir davete gittiniz Davette müdürler, müdür yardımcıları ve meslektaşlarınız var Karnınız açlıktan gurulduyor fakat yemek servisine 45 dakika var İd der ki, “ Açım, beni doyurur musun? “ ki, id genelde bu kadar kibar değildir, şımarık bir çocuk gibi “ Beni hemen doyur “ der Süperego ise “Toplum kurallarına uymalısın Diğer insanlarla aynı anda yemeğe başlamalısın Yoksa çok ayıp olacak, küçük düşeceksin” der Ego ise id ve süperegoyu dinledikten sonra düşünür ve derki, “ Resmi bir davettesin ve davranışlarına dikkat etmelisin fakat bu arada yemeğe kadar açlığını yatıştıracak bir şeyler yemelisin yoksa iyi olmayacak En iyisi hiç kimsenin dikkatini çekmeden mutfağa git ve bir iki dilim bir şeyler atıştır ve salona gel “
Ego, (Bilinç, hafıza, düşünce, analiz, problem çözme, sonuçlara ulaşma, doğru kararlar alma ve uygulama işlevleriyle) id ve süperego arasında uzlaşma sağlayarak insanın güvenliğini, dengesini ve huzurunu sağlar Eğer ego sağlıklı değilse, gerçekleri algılarken ya göz ardı ederek algılar, ya tahrif ederek ya da inkâr eder algılar Hatalı algı sürecinde genellikle problem oluşur ve gelinen sonuç çoğunlukla hüzündür İrade ve bilinç mekanizmalarımızı kullanarak ego muzun hatalı algı ve tepkilerini minimum düzeye indirebiliriz Ego’yu ata benzetecek olursak bilinç ve irade atın binicisidir Eğer irademizi kullanamazsak ego yoldan çıkar ve oyun başlar
Süperego, Kişiliğin en son gelişen sistemidir İd'den gelen içgüdüsel dürtüleri ( Ego aracılığı ile ) gerektiğinde bastırır ve yönlendirir Toplumsal değer yargılarını, bireyin kendi seçimleri olan doğru yanlış normlarını ve kişinin ulaşmak istediği ideal ben’ i temsil eder Süperego, aileden, çevreden, arkadaşlardan, okuldan ve etkilendiği her şeyden, insanın değerler dosyasına yazılan anayasa maddeleridir Süperego Kişiliğin vicdani, ahlaki ve adaletli yönüdür Kusursuzluğa ulaşmak ister ve ideali temsil eder Olayların analizini benimsediği değerlere göre yapar ve neyin doğru neyin yanlış olduğuna karar verir Süperego; yanlış yaptığımızda hissettiğimiz suçluluk duygusu, doğru yaptığımızda ise hissettiğimiz huzurdur “ Yapma “ diyen annemizin sesidir Değer verdiklerimizin sitemleridir İçinde yaşadığımız toplum kültürünün yazıya dökülmemiş kanunlarıdır Kendi değerlerimizin içimizdeki sözcüsüdür
İd, istisnasız tüm isteklerimizin oluştuğu yerdir Süperego, değerlerimizin yazıldığı anayasa kitabımızdır Ego, İsteklerimizle, değerlerimiz arasında denge sağlamaya çalışır Bir yanda id’in istekleri, diğer yanda Süperegonun değerleri arasında zaman zaman tost makinesindeki tost gibi sıkışıp kalan ve çözüm bulmak için id ve süperegoyla uzlaşma zemini arayan iç sesimizdir ego Sağlıklı ve güçlü ego, zorluklara ve strese dayanıklıdır, hedeflerine ulaşma karalılığına sahiptir Engeller karşısında kolay kolay pes etmez Ruhsal çatışmaları ve duygusal sorunları çözümlerken gerçeklere göre düşünür
Ego zayıfladığında oyun başlar Oyun siyah ve beyaz arasındadır Ve genelde siyah kazanır Zayıf ego iki siyah tehlike ile karşı karşıya kalır Birincisi; İd’in yerli yersiz isteklerini dengeleyemez ve kontrolsüz davranarak kendisini zor ve utanç verici durumlara düşürür İkinci siyah tehlike ise; süperegonun tüm emirlerini kayıtsız şartsız yerine getirmeye çalışarak, dış referansların, toplumun, millet ne derlerin adeta kölesi haline gelir Süperegonun içerdiği değerler, başkalarının değil insanın sadece kendi özgür iradesiyle onayladığı ve içselleştirdiği değerlerden oluşması gereklidir Özgüvenleri, daha önce olumsuz olaylar nedeniyle yeterince gelişmemiş ya da azalmış olanların süperegolarında “ Milletin ne düşündüğü, ne dediği, ne istediği her şeyden çok daha önemlidir ve milletin sevgisini, onayını kaybedersen mutlu olamazsın” yazıyor Örneğin moda ve marka takıntısı olan insanlar Elbette ekonomik güçle orantılı olarak mümkün olduğunca alınan ürünlerin kalitesine ve estetiğine dikkat etmek doğaldır ancak bu kaliteli tüketimi diğer insanların bilmesini sağlamak ve bununla bir üstünlük hissetmek işte bu gösterişe girer, bunun temelinde başkalarının gözünde daha değerli olma, onaylanma yani dış referanslar vardır
Kendini başkalarıyla kıskanarak kıyaslamak rahatsız isteklerdir Elbette insan kendini değerlendirirken başkalarını da analiz edebilir fakat analizin temelinde kıskançlık yoktur, gıpta etmek vardır “ Onda gördüğüm olumlu özellikten dolayı o’nun adına seviniyorum O özellik bende yok diye kendi adıma üzülmeden o özelliğin bendede olmasını istiyorum” şeklinde düşünmek gıpta etmektir Örneğin Bilgi, genel kültür, yabancı dil, iyi bir meslek gibi yaşamımıza olumlu katkılar sağlayacak alanlarda insanlara gıpta edebiliriz, siyahın gösteriş tuzağına düşmeden başarılı olmak ve gelişmek adına çaba gösterebiliriz fakat aynı isteklerin temelinde desinler varsa bu rahatsız ve siyah bir istektir
Onaylanmak, beğenilmek, takdir edilmek doğal bir istektir ancak bu doğal biçimde gerçekleşmeli Örneğin Üniversite mesleki eğitim alınan bir yerdir, oraya “ Ne zeki adam “ desinler diye ya da sevgili, eş bulmak için gidilmez fakat siz eğitim niyetiyle üniversiteye gittiğiniz halde insanlar sizin çalışmalarınızdan, başarılarınızdan etkilenerek doğal olarak sizi takdir edebilirler Ya da üniversitenin sağladığı sosyo kültürel ortamda birileri sizin kişiliğinizden, ruhunuzdan etkilenebilir ve siz doğal biçimde tanışıp evlenebilirsiniz Bunlar beyaz amacınıza ek olarak doğal biçimde yaşayabileceğiniz olaylardır
Vikipedia 'da ise şöyle bir Grafik çizilmiş
Okuduğum diğer makale ise bambaşka;
Süperegoya bir örnek vermek gerekirse : Askerliğini operasyon birliklerinde veya şu anki adıyla kritik bölge kapsamındaki birliklerde yapan arkadaşlar bilir, askerler genelde süperego ile karar verirler Bunun için eğitim verilir ve süperegoyu geliştirmek için çeşitli eğitimlerden geçirilirler Savaş ortamında düşünmeden karar vermek zorunda kalma ihtimalleri yüksektir Ateş veya patlama sesi duydukları anda yere yatmaları ve en uygun şekilde siper alma isteği, ateşe yönünün tespiti ve ateşe ateşle karşılık verme bunun güzel bir örneğidir
Süperegoyu günlük hayatımızda düşünürsek ; bebeklikten beri ailemizden başlayıp çevremizce bize neyin yanlış neyin doğru olduğunun aşılanması, neyi nasıl yapacağımızın gösterilmesi sonucu oluşmaktadır Yanlış bir şey veya tehlikeli bir olayla karşılaştığımızda ilk önce süperegomuz devreye girer ve hemen olaya karşı en hızlı ve bizce en doğru kararı verir Mesela, bir araç kurarken karşımıza bir engel çıkınca ani bir şekilde frene basma isteği, dengemizi kaybedecek bir etkiye maruz kaldığımızda bir yere tutunmak için verdiğimiz çaba hepsi birer süperego işlevidir
Düşünün ki hedefin süperegosunu saf dışı bırakabilinirse hedefin savunma sisteminde bir delik açılmış olunur
Hedefin süperegosunu bir kenara bırakması demek, hedef sonuçlarının ne olacağının öneminin olmadığı davranışlar içine girecektir Arzularına ve hedeflerine ulaşmak için düşüncesizce girişimlerde bulunacaktır Yaptığı hatalarda sorumlulukları kabul etmeyecek bu hataları başkalarına yıkmaya başlayacaktır Kendisi ile iç çatışmaya girecektir İşte böyle bir anda kendisini destekleyecek bir ortama, kişilere ihtiyaç duymaya başlayacaktır Böyle hedefler kolay hedeflerdir , çünkü kibirli insanlardır Kibirli insanlar her işten ben anların her şeyi ben bilirim düşüncesine sahiptir Aslında hiç bir şeyden anlamayan sadece kulaktan dolma bilgiye sahip kişilerdir Bu Kişilerin egoları yüksektir Bir kişinin egosunu tatmin ettiğimizde bizden iyisi ve bizden mükemmeli yoktur Artık biz onun tamamlayıcısı olmuşuzdur Her hareketinin destekçisi , her yanlışının ona çaktırmadan düzelticisi olmuşuzdur Aslın da onun sahibi olmuşuzdur Nasıl bir bomba da siper alınıyorsa , hedefte bizim her sözümüzün destekçisi olmuştur Bu kıvama geldikten sonra bir topla nasıl oynuyorsak hedeflede öyle oynamaya başlarız elinde ne var ne yok alırız Çünkü hedefin Süperegosunu saf dışı bırakırız
Süperego Nasıl Saf Dışı Bırakılır ?
- Kendimizi hedeften daha düşük seviyede hedefi idol noktasında göstermek
- Alanında hedefin en iyi olduğunu düşünmesini sağlamak,
- Hedef ile yapılan ortak çalışmalarda yapılan yanlışlıkları üstlenmek, hedefin asla hata yapacak biri olmadığı kanısının kendinde oluşmasını sağlamak,
- Hayatta her şeyin başarı olduğunu hedef aşılamak,
- Her zaman sevildiğini hissettirmek,
- Hedeften sürekli görüş istemek,
- Hedefe orginize hafif yapay saldırılar yaparak vereceği otomatik tepkileri ölçerek, bu tepkilerin aşırı veya gereksiz olduğunu yavaş yavaş ve gizlice aşılamak
- Hedefin düşüncelerine her zaman saygı göstermek
- Hedefin benlik duygusunun artmasını sağlamak
- Hedefin her şeyin sahibi olduğunu hissettirmek
- Olumsuz bir duruma karşı kendi yapmış olduğu başarıları tekrarlamak ve onun moralini sürekli yüksek tutmak
- Her zaman başarının onun elinde olduğunu hissettirmek
|