Batı Nil Virüsü Hakkında Herşey

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Geçen yıl İsviçre’de bu yılda Yunanistan’da görülmeye başlayan,hatta Manisa’daki ölümlerinde nedeni olduğu konusunda kuşkular bulunan ‘Batı Nil virüsü(West Nile Virus)’ hakkında bilgi almak üzere Vera Pest Kontrol Servisi’nden böcek uzmanı Ziraat Yüksek Mühendisi Derya Ulaşoğlu’na sorular yönelttik

Batı Nil virüsü nedir?
İlk kez 1937 yılında Uganda’nın Batı Nil bölgesinde bir insandan izole edilen bir virüstür

45-50 nm büyüklüğündeki bu virüs Flaviviridae familyasının Flavivirus cinsine aittir

Bu virüsün ana rezervuar (taşıyıcısı) kuşlardır

Bu kuşlardan kan emen özellikle sivrisinek ve keneler bu virüsü alarak insana ve diğer bazı memelilere taşınmaktadır

Hangi ülkelerde görülmektedir? Bunlar nasıl yayılmaktadır?
Cezayir,Fas , Romanya,Fransa,İtalya,Çek Cumhuriyeti, Tunus,Rusya,İsrail’de görülmüştür

Amerika’da is New York şehrinde 1999 yılında 62 vaka ile başlamış ve hızla diğer eyaletlere yayılmıştır

Başladığı yıl New York,New Jersey ve Connecticut’ eyaletlerinde 7 insan ,6 at ve yüzlerce kuş ölmüştür

Bunlar göçmen kuşlarla yayılabildiği gibi uçak içinde ve eşyalar arasında da taşınabilmektedir

İnsandan insana geçiş nasıl olmaktadır ?
Nadirde olsa kan ve organ nakli,hamile adından bebeğine,süt emziren anneden bebeğine geçebilmektedir

Isırıktan sonra belirtiler( inkübasyon süresi) nezaman başlamaktadır ?
Belirtiler 2-15 gün içinde çıkmaktadır

Genel olarak 1-6 gündür

Bu virüse karşı aşı varmıdır?
Atlar için aşı geliştirilmiştir

İnsan ve köpek,vs

için yoktur

Amerika’da vaka sayısı nedir ?
2009 verilerine göre Amerika ve Kanada’da 30

000 kişi bu virüsü almış, bunlardan 1000 kişi ölmüştür

Ölüm oranı insanda ortalama % 3-15’dir;ancak atlarda ölüm oranı %30’lardadır

Hangi yaş grubu risk altındadır ?
Vakalar izlendiğinde 50 yaş ve çok üzeri yaş grubu dağılımı mevcut

Manisa’da genç değilde orta yaş üstü insanların hastalanması dikkat çekicidir

Yine de tüm yaş grubu insanlar dikkat etmelidir

Örneğin Amerika’da farklı yaş grubunda (örneğin 6 yaş) nadirde olsa vakalar vardır

Ne tip belirtiler vardırTedavisi varmıdır ?
Bu virüse özgü spesifik belirtisi yoktur

Ani başlayan ateş,kas ağrısı,bulantı,yorgunluk,halsizlik,kızarıkl� �k,kusm a,İshal ,nörolojik problemler,hafıza kaybı

koma,lenf bezlerinde şişme ,boyun tutulması,oryantasyon bozukluğu,birbirine karıştırma durumu ,menenjit vs

görülebilir

Spesifik tedavisi yoktur

Destek tedavisi yapılmaktadır

Hangi sivrisinek ve kene türleri taşıyabilmektedir ?
Amerika’da 21 farklı sivrisinek türünün taşıdığı tespit edilmiştir

Özellikle ‘Culex pipiens’ çok önemli vektör olarak öne çıkmaktadır

Özellikle bu sivrisinek türünün kan emmek için kuşları tercih etmesi de önemli faktördür

Hangi kanatlılar taşımaktadır ?
Karga,ördek , güvercin,martı başta olmak üzere çok çeşitli kuş türleri ve tavuk bu virüsü taşıyabilmektedir

Diğer memelilerde durum nedir?
Koyun,hamsters,fare ve bazı maymun türlerinde görülürken domuz,köpek,tavşan virüse dayanıklılık gösterebilmekte hatta simptom bile oluşmamaktadır

Buna rağmen çok sık olmasada belirti gösteren köpek ve kedi vakaları vardır

Manisa’da salgın gibi artış olmamasının bu virüs olasılığını olduğu ihtimalini zayıflattığı söylendiSiz ne düşünüyorsunuz ?
Bana göre bu sayı artmasada ‘batı nil virüsü’ olmuş olabilir

Amerika’daki verilerdeb bu sonuca ulaşmak mümkün

Amerika’daki verilerde Connecticut eyaletinde 1999-2009 yılları arasındaki vaka sayısı 69,sadece 2008 yılında 8 vaka varken,2003 yılında 17 vaka var

2009 ‘da hiç görülmemiş

Bu 69 kişinin üçü ölmüş

Bazı yıllar görülmese de yine sonraki yıllar vaka çıkabilir

Amerika’da bu virüse karşı ne tip çalışmalar yapılmaktadır?
Nitekim Amerika’da Connecticut Agricultural Experiment Station(CAES)’ 1998-2009 yılları arasında 1

7 million sivrisinek üzerinde test yapmışlardır

Sadece 2009 yılında 200,000 sivrisinek test yapılmıştır

Sivrisenekler kurulmuş tuzaklar ile yakalanmaktadır

Bunlar her yıl rutin virüs testine tabi tutuluyor

Bu uygulama bizde de vakalar olmasa da başlamalıdır

Sivrisineklerin yaşam döngüsü nasıldır ? Temel özellikleri nedir?
Sivrisineklerin yaşam döngüsü yumurta,larva,pupa,ergin dönemlerinden oluşur

İlk üç aşama sucul ortamda geçerken,ergin sivrisinek karada yaşar

Ergin sivrisinek uçma yeteneğine sahiptir

Yumurta döneminden ergin olmaya kadar geçen süre 9-14 gündür

Ergin sinek 2-6 ay yaşar

Bir sivrisinek dişisi bir defada türlere göre değişmekle birlikte 35-450 yumurta bırakabilir

Sivrisinekler yumurtalarını durgun suya bırakırlar

(yosunlu,sığ sular,durgun sular,lağım ve kanalizasyonlar,bataklık ve taban suları,su birikintileri)

ÖNLEMLER :
a) Kullanılmış ve ıskarta lastiklerin arazinizde biriken durgun sularını boşaltın (örneğin lastik salıncak)

Yada bekletmeden atınız

b) Arazinizde biriken kutular, plastik kaplar, seramik saksılar ya da benzer su biriktirmiş kapları atın yada içerisinde biriken suları çok sık bekletmeden düzenli dökün

Saksı alt tabağında su birikintisi olmadığından emin olun yada delikli alt tabak kullanınız

Bitkilerle kaplanmış kapları gözden kaçırmayınız

c) Özellikle yapraklar vs

olukları tıkayabilir

Tıkanan çatı oluklarını yıllık olarak temizleyiniz

Çatı olukları genelde göz ardı edilir, ancak bu alanlarda her mevsim milyonlarca sivrisinek üreyebilir

d) Plastik seyyar havuzları kullanmadığınızda ters çevirin

Düzenli olarak kullanılmayan bir seyyar havuz sivrisinek yuvası haline gelir

e) El arabalarını ters çevirin ve kuş kablarında suların durgun halde birikmesini önleyiniz; aksi takdirde, sivrisinekler için ideal üreme ortamı oluşur

Kuş kabları ve seyyar havuzlardaki suları her hafta değiştirin

f) Süs havuzlarını havalandırın,bakımını yapınız ya da balıkla doldurunuz (önerilen yada biyolojik larvasid (sineklerin larva dönemini öldüren) kullanınız

Süs havuzları revaçta olmakla birlikte durgun su içermeleri durumunda ciddi bir sivrisinek tehdidi yaratabilir

g) Kullanılmayan yüzme havuzlarını temizleyip klorlayın

Bir aylık tatile çıkan bir ailenin başıboş bıraktığı bir yüzme havuzu komşuların şikayetlerine yol açabilecek kadar sivrisineğin üremesiyle sonuçlanabilir

Unutmayınız ki, yüzme havuzu kapaklarında biriken sularda bile sivrisinekler üreyebilir

h) Arazinizde biriken durgun suları ortadan kaldırmak için peyzajdan faydalanın

Yaz aylarında 7- 10 gün üzerinde ortada olan tüm su birikintilerinde sivrisinekler üreyebilir

o) Çöp kutusu, branda ve suyu biriktiren kap ve oyuncaklardaki suları boşaltın

ı) Evcil hayvan ve büyükbaş hayvan su teknelerindeki suyu haftada iki kez değiştirin

i) Kapların altında su birikmeyecek şekilde delikler açın ya da suları tahliye edin

j) Drenaj delikleri sivrisineklerin üremesi için yeterli miktarda suyu toplar

k) Kesilen çimlerin yol kenarındaki oluklara ve toplama çukurlarına girmesine izin vermeyin, çünkü bu alanlar sivrisinekler için çok uygun üreme alanlarıdır

l) Yapay göletlerde durgun su oluşmaması için uygun sirkülasyon sistemi kurunuz

Sinek larvalarına karşı hedef dışı canlılara ve insanlara toksik olmuyan biyolojik larvasid olan ‘Bacillus thuringiensis israelensis’ ,’Bacillus sphaericus’ belli aralıklar ile kullanılabilir

m) Durgun suların arazideki molozlar, derin batak ve deliklerde, çukurlarda, çöküntü alanlarında, korunmayan ve kullanılmayan kuyularda birikmesini önleyiniz,

n) Açılan kapı ve pencerelere sineklik yapılmalıdır;hatta Amerika’da bahçeli evlerde ana giriş kapısına yapılan ikinci kapının yarısı sinekliktir

İnsanlar daha çok bu kapıyı kullanmaktadır

Sineklik yaptırırken him boşluk kalmadığına dikkat ediniz

Sürgülü modeller uygudur

Fırçalı olanlar çabuk bozulabilir

Buna rağmen fırçalı olacaksa sıfır oturmalıdır ve hiç gözenek kalmamalıdır

o) Hem kene hemde sivrisineği aynı anda kovan repellent(kovucu) kullanılmalıdır

p) Sineklerin aktif olduğu saatlerde dışarı çıkmayınız

q) Bahçede ölü kuş görülürse çıplak elle dokunulmamalıdır

Eldiven ile iki ayrı kalın poşete koyarak ana çöpe atılmalıdır

Eldiven çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir

r) Bahçede kuru yaprak,birikmiş çalılıklar toplanıp,atılmalıdır

s) Komşularında aynı tedbirleri almasını sağlayınız

t) Riskli alanlarda açık renkli,mümkün olduğunca kapalı giysiler giyilmelidir

u) Bahçe düzenlenirken su birikintisi olacak düzenlemelerden kaçınılmalıdır

v) Su giderlerindeki tıkanıklar durgun su oluşmaması için haftalık temizlenmelidir

y) Uçaklarda uçan sinek görülürse traplar ile öldürülmelidir

08-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Batı Nil Virüsü Hakkında Herşey Geçen yıl İsviçre’de bu yılda Yunanistan’da görülmeye başlayan,hatta Manisa’daki ölümlerinde nedeni olduğu konusunda kuşkular bulunan ‘Batı Nil virüsü(West Nile Virus)’ hakkında bilgi almak üzere Vera Pest Kontrol Servisi’nden böcek uzmanı Ziraat Yüksek Mühendisi Derya Ulaşoğlu’na sorular yönelttik *Batı Nil virüsü nedir?* İlk kez 1937 yılında Uganda’nın Batı Nil bölgesinde bir insandan izole edilen bir virüstür45-50 nm büyüklüğündeki bu virüs Flaviviridae familyasının Flavivirus cinsine aittirBu virüsün ana rezervuar (taşıyıcısı) kuşlardırBu kuşlardan kan emen özellikle sivrisinek ve keneler bu virüsü alarak insana ve diğer bazı memelilere taşınmaktadır *Hangi ülkelerde görülmektedir? Bunlar nasıl yayılmaktadır?* Cezayir,Fas , Romanya,Fransa,İtalya,Çek Cumhuriyeti, Tunus,Rusya,İsrail’de görülmüştürAmerika’da is New York şehrinde 1999 yılında 62 vaka ile başlamış ve hızla diğer eyaletlere yayılmıştırBaşladığı yıl New York,New Jersey ve Connecticut’ eyaletlerinde 7 insan ,6 at ve yüzlerce kuş ölmüştürBunlar göçmen kuşlarla yayılabildiği gibi uçak içinde ve eşyalar arasında da taşınabilmektedir *İnsandan insana geçiş nasıl olmaktadır ?* Nadirde olsa kan ve organ nakli,hamile adından bebeğine,süt emziren anneden bebeğine geçebilmektedir *Isırıktan sonra belirtiler( inkübasyon süresi) nezaman başlamaktadır ?* Belirtiler 2-15 gün içinde çıkmaktadır Genel olarak 1-6 gündür *Bu virüse karşı aşı varmıdır?* Atlar için aşı geliştirilmiştirİnsan ve köpek,vsiçin yoktur *Amerika’da vaka sayısı nedir ?* 2009 verilerine göre Amerika ve Kanada’da 30000 kişi bu virüsü almış, bunlardan 1000 kişi ölmüştürÖlüm oranı insanda ortalama % 3-15’dir;ancak atlarda ölüm oranı %30’lardadır *Hangi yaş grubu risk altındadır ?* Vakalar izlendiğinde 50 yaş ve çok üzeri yaş grubu dağılımı mevcutManisa’da genç değilde orta yaş üstü insanların hastalanması dikkat çekicidirYine de tüm yaş grubu insanlar dikkat etmelidirÖrneğin Amerika’da farklı yaş grubunda (örneğin 6 yaş) nadirde olsa vakalar vardır *Ne tip belirtiler vardırTedavisi varmıdır ?* Bu virüse özgü spesifik belirtisi yokturAni başlayan ateş,kas ağrısı,bulantı,yorgunluk,halsizlik,kızarıkl� �k,kusm a,İshal ,nörolojik problemler,hafıza kaybıkoma,lenf bezlerinde şişme ,boyun tutulması,oryantasyon bozukluğu,birbirine karıştırma durumu ,menenjit vsgörülebilir Spesifik tedavisi yokturDestek tedavisi yapılmaktadır *Hangi sivrisinek ve kene türleri taşıyabilmektedir ?* Amerika’da 21 farklı sivrisinek türünün taşıdığı tespit edilmiştirÖzellikle ‘Culex pipiens’ çok önemli vektör olarak öne çıkmaktadırÖzellikle bu sivrisinek türünün kan emmek için kuşları tercih etmesi de önemli faktördür *Hangi kanatlılar taşımaktadır ?* Karga,ördek , güvercin,martı başta olmak üzere çok çeşitli kuş türleri ve tavuk bu virüsü taşıyabilmektedir *Diğer memelilerde durum nedir?* Koyun,hamsters,fare ve bazı maymun türlerinde görülürken domuz,köpek,tavşan virüse dayanıklılık gösterebilmekte hatta simptom bile oluşmamaktadırBuna rağmen çok sık olmasada belirti gösteren köpek ve kedi vakaları vardır *Manisa’da salgın gibi artış olmamasının bu virüs olasılığını olduğu ihtimalini zayıflattığı söylendiSiz ne düşünüyorsunuz ?* Bana göre bu sayı artmasada ‘batı nil virüsü’ olmuş olabilirAmerika’daki verilerdeb bu sonuca ulaşmak mümkünAmerika’daki verilerde Connecticut eyaletinde 1999-2009 yılları arasındaki vaka sayısı 69,sadece 2008 yılında 8 vaka varken,2003 yılında 17 vaka var2009 ‘da hiç görülmemişBu 69 kişinin üçü ölmüşBazı yıllar görülmese de yine sonraki yıllar vaka çıkabilir *Amerika’da bu virüse karşı ne tip çalışmalar yapılmaktadır?* Nitekim Amerika’da Connecticut Agricultural Experiment Station(CAES)’ 1998-2009 yılları arasında 17 million sivrisinek üzerinde test yapmışlardırSadece 2009 yılında 200,000 sivrisinek test yapılmıştırSivrisenekler kurulmuş tuzaklar ile yakalanmaktadır Bunlar her yıl rutin virüs testine tabi tutuluyorBu uygulama bizde de vakalar olmasa da başlamalıdır *Sivrisineklerin yaşam döngüsü nasıldır ? Temel özellikleri nedir?* Sivrisineklerin yaşam döngüsü yumurta,larva,pupa,ergin dönemlerinden oluşurİlk üç aşama sucul ortamda geçerken,ergin sivrisinek karada yaşar Ergin sivrisinek uçma yeteneğine sahiptir Yumurta döneminden ergin olmaya kadar geçen süre 9-14 gündürErgin sinek 2-6 ay yaşar Bir sivrisinek dişisi bir defada türlere göre değişmekle birlikte 35-450 yumurta bırakabilirSivrisinekler yumurtalarını durgun suya bırakırlar(yosunlu,sığ sular,durgun sular,lağım ve kanalizasyonlar,bataklık ve taban suları,su birikintileri) ÖNLEMLER : a) Kullanılmış ve ıskarta lastiklerin arazinizde biriken durgun sularını boşaltın (örneğin lastik salıncak) Yada bekletmeden atınız b) Arazinizde biriken kutular, plastik kaplar, seramik saksılar ya da benzer su biriktirmiş kapları atın yada içerisinde biriken suları çok sık bekletmeden düzenli dökün Saksı alt tabağında su birikintisi olmadığından emin olun yada delikli alt tabak kullanınızBitkilerle kaplanmış kapları gözden kaçırmayınız c) Özellikle yapraklar vs olukları tıkayabilir Tıkanan çatı oluklarını yıllık olarak temizleyiniz Çatı olukları genelde göz ardı edilir, ancak bu alanlarda her mevsim milyonlarca sivrisinek üreyebilir d) Plastik seyyar havuzları kullanmadığınızda ters çevirin Düzenli olarak kullanılmayan bir seyyar havuz sivrisinek yuvası haline gelir e) El arabalarını ters çevirin ve kuş kablarında suların durgun halde birikmesini önleyiniz; aksi takdirde, sivrisinekler için ideal üreme ortamı oluşur Kuş kabları ve seyyar havuzlardaki suları her hafta değiştirin f) Süs havuzlarını havalandırın,bakımını yapınız ya da balıkla doldurunuz (önerilen yada biyolojik larvasid (sineklerin larva dönemini öldüren) kullanınız Süs havuzları revaçta olmakla birlikte durgun su içermeleri durumunda ciddi bir sivrisinek tehdidi yaratabilir g) Kullanılmayan yüzme havuzlarını temizleyip klorlayın Bir aylık tatile çıkan bir ailenin başıboş bıraktığı bir yüzme havuzu komşuların şikayetlerine yol açabilecek kadar sivrisineğin üremesiyle sonuçlanabilir Unutmayınız ki, yüzme havuzu kapaklarında biriken sularda bile sivrisinekler üreyebilir h) Arazinizde biriken durgun suları ortadan kaldırmak için peyzajdan faydalanın Yaz aylarında 7- 10 gün üzerinde ortada olan tüm su birikintilerinde sivrisinekler üreyebilir o) Çöp kutusu, branda ve suyu biriktiren kap ve oyuncaklardaki suları boşaltın ı) Evcil hayvan ve büyükbaş hayvan su teknelerindeki suyu haftada iki kez değiştirin i) Kapların altında su birikmeyecek şekilde delikler açın ya da suları tahliye edin j) Drenaj delikleri sivrisineklerin üremesi için yeterli miktarda suyu toplar k) Kesilen çimlerin yol kenarındaki oluklara ve toplama çukurlarına girmesine izin vermeyin, çünkü bu alanlar sivrisinekler için çok uygun üreme alanlarıdır l) Yapay göletlerde durgun su oluşmaması için uygun sirkülasyon sistemi kurunuzSinek larvalarına karşı hedef dışı canlılara ve insanlara toksik olmuyan biyolojik larvasid olan ‘Bacillus thuringiensis israelensis’ ,’Bacillus sphaericus’ belli aralıklar ile kullanılabilir m) Durgun suların arazideki molozlar, derin batak ve deliklerde, çukurlarda, çöküntü alanlarında, korunmayan ve kullanılmayan kuyularda birikmesini önleyiniz, n) Açılan kapı ve pencerelere sineklik yapılmalıdır;hatta Amerika’da bahçeli evlerde ana giriş kapısına yapılan ikinci kapının yarısı sinekliktirİnsanlar daha çok bu kapıyı kullanmaktadırSineklik yaptırırken him boşluk kalmadığına dikkat edinizSürgülü modeller uygudurFırçalı olanlar çabuk bozulabilirBuna rağmen fırçalı olacaksa sıfır oturmalıdır ve hiç gözenek kalmamalıdır o) Hem kene hemde sivrisineği aynı anda kovan repellent(kovucu) kullanılmalıdır p) Sineklerin aktif olduğu saatlerde dışarı çıkmayınız q) Bahçede ölü kuş görülürse çıplak elle dokunulmamalıdırEldiven ile iki ayrı kalın poşete koyarak ana çöpe atılmalıdırEldiven çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir r) Bahçede kuru yaprak,birikmiş çalılıklar toplanıp,atılmalıdır s) Komşularında aynı tedbirleri almasını sağlayınız t) Riskli alanlarda açık renkli,mümkün olduğunca kapalı giysiler giyilmelidir u) Bahçe düzenlenirken su birikintisi olacak düzenlemelerden kaçınılmalıdır v) Su giderlerindeki tıkanıklar durgun su oluşmaması için haftalık temizlenmelidir y) Uçaklarda uçan sinek görülürse traplar ile öldürülmelidir