Chichen İtza - Yucatan Yarımadasındaki Maya Kültürü

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Chichen İtza

Chichen İtza, Meksika’nın Yucatan yarımadasında, yaklaşık 120 km Merida’nın doğusunda bulunan arkeolojik sit alanıdır

Chichen İtza adı Yukata Maja dilinde 3 kelimeden oluşur: Chi (Ağız), Ch’e’en (çeşme ya da gölet) ve İtza (yerli halkın kendi adı)

Yani, ‚’’İtza’nın çesmesinin (ya da göletinin) ağzında’’

Gölet olarak burada herhalde Chichen İtza yakınında bulunan göletten (Cenote) bahsedilmiş

Chichen İtza 7 Temmuz 2007’de dünyanın yeni yedi harikası olarak Unescotarafından Dünya Kültür Miras Listesine alınmıştır

Araştırma Tarihçesi

1533 yılında, Yucatan’ın İspanyollar tarafından fethinden önce, genç Francisco de Montejo Ciudad Real adı altında Chichen İtza’da araştırma yapabilmek için küçük bir yerleşim yeri inşaa ettirmiştir

Diego de Landa’nın tutmuş olduğu raporlarına göre de, Real orada uzun süre kalmayıp gizlice oradan ayrılmak zorunda kalmış

De Landa orada bulunduğu sürede yapmış olduğu araştırmalarda Kukulkan Tapınağına, iki ufak platforma, kutsal Cenote ve bazı nesnelere tutanaklarında yer vermiştir

Real ise orada bulunduğu süreyi çok kısa bir şekilde not tutmuştur

Daha sonraları 1840 yılında Meksikadaki Avusturya Büyükelçiliğinin sekreteri Baron Emmanuel von Friedrichsthal’da Chichen İtza’ya gitmiş ve Dagerreyotipi ile görüntü almış fakat raporlarını açıklamamıştır

1848 yılında Frederick Catherwood’un yaptığı resim – Kale (Castillo)

1841 yılında John Lloyd Stephens yanına ressam ve mimar olan Frederick Catherwood’u da alarak, Chichen İtza’da uzun süre kalmış

Uzun raporlar tutmuş ve çizimler yapılmış

Orta Amerika’daki kalıntılar ve Chichen İtza üzerine Stephens’in tuttuğu raporlar, Kuzey Amerika’da ve Avrupa’da bazı kesimin merakını uyandırmıştır

Amerikalı Diplomat Thompson Cenote’ye dalış yaparken

İlk esaslı araştırma amatör bir arkeolog olan New York’lu Augustus Le Plongeon tarafından 1875 yılında yapılır

Onu takiben Teoberto maler, İngiliz Alfred Percival Mauslay ve Amerikalı diplomat Edward Herbert Thompson Chicken İtza’da araştırmalar yaparlar

Amerikalı diplomat Thomson, 1894 yılında araştırma için geldiğinde, üzerinde Chichen İtza’nın da bulunduğu araziyi satın alır ve 1920 senesine kadar orada araştırma yapar

Ayrıca kutsal sayılan Cenote’ye dalış yaparak göletin zeminindeki çökelmeleri taramıştır

Daha sonra izinsiz olarak ülke dışına değerli nesneler çıkardığına dair suçlanmış, fakat sonradan bunlar asılsız bulunarak hakkında açılan dava düşürülmüştür

Alfred Percival Maudslay Chichen Itza’da araştırmalarını yaparken -(1889)

1924 senesinden beri Carnige Washington Enstitüsü , Sylvanus Griswold Morley’in yönetiminde Meksika hükümeti ile kazı ve rekontstruktion çalışmaları yapmıştır

Carnige Enstitüsü; Savaşçılar Tapınağı, Gözlemevi (Caracol), Monjas, Mercado ve Üç Kirişli Tapınak’ları restore ederken, Meksika hükümeti de Castillo’nun (Kale) bir kısmını bunun yanı sıra top oyunu sahasını ve eski tapınakları içeren yapılar grubunu restore eder

Son kazı ve restorasyon çalışmaları 1980 senesinden beri Meksika ‚’İnstituto Nacional de Antropologia e Historia’’ tarafından, Alman Peter J

Schmidt rehberliğinde, Chichen İtza’nın merkezinde takip ve konsolidasyon yapılıyor (Castillo’nun , büyük ve küçük kurban tapınaklarının tamamlanması)

Ayrıca güneydeki çeşitli tapınaklar grubunda yapılan kazılarda yeni yapıların ortaya çıkartılma çalışmaları devam ediyor

Castillo’nun çevresindeki kazı çalışmaları da 2009 yılında Rafael Cobos yönetiminde başlatılmıştır

Castillo çevresinde kazı çalışmaları – 2009

Chichen İtza’nın mülkiyet hikayesi de çok ilginçtir

1935 senesinde Amerikalı diplomat Edward Thompson’un ölümünden sonra, mirasçıları Chichen İtza’nın üzerinde bulunduğu araziyi, 19

yüzyıldan beri Yucatan’da söz sahibi olan ve iki otel işleten Barbachano ailesine satılır

Arazinin son sahibi Hans Jürgen Thiens Barbachano, Mart 2010’da eski kentin önemli bölümlerinin bulunduğu 80 hektarlık alanı, Yucatan hükümetine 220 milyon Peso’ya (yaklaşık 13 milyon Euro) satmıştır

Yazılar alıntı değil

konu Çevirisi bana aittir

Paula Marconi

08-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Chichen İtza - Yucatan Yarımadasındaki Maya Kültürü Chichen İtza Chichen İtza, Meksika’nın Yucatan yarımadasında, yaklaşık 120 km Merida’nın doğusunda bulunan arkeolojik sit alanıdır Chichen İtza adı Yukata Maja dilinde 3 kelimeden oluşur: Chi (Ağız), Ch’e’en (çeşme ya da gölet) ve İtza (yerli halkın kendi adı) Yani, ‚’’İtza’nın çesmesinin (ya da göletinin) ağzında’’ Gölet olarak burada herhalde Chichen İtza yakınında bulunan göletten (Cenote) bahsedilmiş Chichen İtza 7 Temmuz 2007’de dünyanın yeni yedi harikası olarak Unescotarafından Dünya Kültür Miras Listesine alınmıştır Araştırma Tarihçesi 1533 yılında, Yucatan’ın İspanyollar tarafından fethinden önce, genç Francisco de Montejo Ciudad Real adı altında Chichen İtza’da araştırma yapabilmek için küçük bir yerleşim yeri inşaa ettirmiştir Diego de Landa’nın tutmuş olduğu raporlarına göre de, Real orada uzun süre kalmayıp gizlice oradan ayrılmak zorunda kalmış De Landa orada bulunduğu sürede yapmış olduğu araştırmalarda Kukulkan Tapınağına, iki ufak platforma, kutsal Cenote ve bazı nesnelere tutanaklarında yer vermiştir Real ise orada bulunduğu süreyi çok kısa bir şekilde not tutmuştur Daha sonraları 1840 yılında Meksikadaki Avusturya Büyükelçiliğinin sekreteri Baron Emmanuel von Friedrichsthal’da Chichen İtza’ya gitmiş ve Dagerreyotipi ile görüntü almış fakat raporlarını açıklamamıştır 1848 yılında Frederick Catherwood’un yaptığı resim – Kale (Castillo) 1841 yılında John Lloyd Stephens yanına ressam ve mimar olan Frederick Catherwood’u da alarak, Chichen İtza’da uzun süre kalmış Uzun raporlar tutmuş ve çizimler yapılmış Orta Amerika’daki kalıntılar ve Chichen İtza üzerine Stephens’in tuttuğu raporlar, Kuzey Amerika’da ve Avrupa’da bazı kesimin merakını uyandırmıştır Amerikalı Diplomat Thompson Cenote’ye dalış yaparken İlk esaslı araştırma amatör bir arkeolog olan New York’lu Augustus Le Plongeon tarafından 1875 yılında yapılır Onu takiben Teoberto maler, İngiliz Alfred Percival Mauslay ve Amerikalı diplomat Edward Herbert Thompson Chicken İtza’da araştırmalar yaparlar Amerikalı diplomat Thomson, 1894 yılında araştırma için geldiğinde, üzerinde Chichen İtza’nın da bulunduğu araziyi satın alır ve 1920 senesine kadar orada araştırma yapar Ayrıca kutsal sayılan Cenote’ye dalış yaparak göletin zeminindeki çökelmeleri taramıştır Daha sonra izinsiz olarak ülke dışına değerli nesneler çıkardığına dair suçlanmış, fakat sonradan bunlar asılsız bulunarak hakkında açılan dava düşürülmüştür Alfred Percival Maudslay Chichen Itza’da araştırmalarını yaparken -(1889) 1924 senesinden beri Carnige Washington Enstitüsü , Sylvanus Griswold Morley’in yönetiminde Meksika hükümeti ile kazı ve rekontstruktion çalışmaları yapmıştır Carnige Enstitüsü; Savaşçılar Tapınağı, Gözlemevi (Caracol), Monjas, Mercado ve Üç Kirişli Tapınak’ları restore ederken, Meksika hükümeti de Castillo’nun (Kale) bir kısmını bunun yanı sıra top oyunu sahasını ve eski tapınakları içeren yapılar grubunu restore eder Son kazı ve restorasyon çalışmaları 1980 senesinden beri Meksika ‚’İnstituto Nacional de Antropologia e Historia’’ tarafından, Alman Peter JSchmidt rehberliğinde, Chichen İtza’nın merkezinde takip ve konsolidasyon yapılıyor (Castillo’nun , büyük ve küçük kurban tapınaklarının tamamlanması) Ayrıca güneydeki çeşitli tapınaklar grubunda yapılan kazılarda yeni yapıların ortaya çıkartılma çalışmaları devam ediyor Castillo’nun çevresindeki kazı çalışmaları da 2009 yılında Rafael Cobos yönetiminde başlatılmıştır Castillo çevresinde kazı çalışmaları – 2009 Chichen İtza’nın mülkiyet hikayesi de çok ilginçtir 1935 senesinde Amerikalı diplomat Edward Thompson’un ölümünden sonra, mirasçıları Chichen İtza’nın üzerinde bulunduğu araziyi, 19 yüzyıldan beri Yucatan’da söz sahibi olan ve iki otel işleten Barbachano ailesine satılır Arazinin son sahibi Hans Jürgen Thiens Barbachano, Mart 2010’da eski kentin önemli bölümlerinin bulunduğu 80 hektarlık alanı, Yucatan hükümetine 220 milyon Peso’ya (yaklaşık 13 milyon Euro) satmıştır Yazılar alıntı değil konu Çevirisi bana aittir Paula Marconi