İnsanlığın 40 Görkemli Hazinesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Semerkant

Özbekistan
Fotoğraf: Özcan Yüksek

Semerkant Orta Asya’nın kalbiydi; eski zaman seyyahlarının dedigi gibi “cennet pınarlarından bir pınar, cennet bahçelerinden bir bahçe idi”

Fatihler ve halklar daima ona yürürdü

Dünyayı fethe çıkan atlılar ilk ona kosar; dervisler, âlimler, seyyahlar, tacirler, misyonerler, Orta Asya ummanında kaybolanlar yollarını onun mavi kubbelerinden süzülen ısık sayesinde bulurdu

Efrasiyab, binlerce yıllık geçmisi olan bu sehre ilk adlarından birini verdi

Büyük Iskender, Asya’nın fethini Semerkant’la taçlandırdı

Cengiz Han, yıkıp yerle bir etmeden önce surları dibinde sabırla beklerken onun görkemine hayran kaldı

Timur, tüm dünyaya “En büyük benim!” diye buradan haykırdı

Bugün bile karsısında insanların hayranlıkla egildigi saheserlerle donattı

Onun torunu Ulug Bey, burada gökle yarenlik kurdu, yıldızlarla konustu

Özbekistan’ın en gözde sehri olan Semerkant, o görkemli geçmisin izlerini, büyük hükümdarların anılarını yasatmaya devam ediyor

Dünyanın en eski sehirlerinden biri kabul edilen Semerkant, özellikle Timur dönemi tarihsel yapıtlarıyla dikkat çekiyor

Antik Semerkant’ın kalıntılarının uzandıgı Efrasiyab Tepesi, dünyada esi benzeri bulunmayan Sah-ı Zinde mezarlıgının görkemli türbelerine ev sahipligi yapıyor

Registan Meydanı (fotografta) ise Semerkant’ın kalbi

Göz kamastırıcı medreselerin yanı sıra abidevi Bibi Hatun Camii ve Gur Emir Magbarası (Timur Türbesi), gezginleri parlak bir rüya âlemine sürüklüyor

Moenjodaro

Pakistan
Fotoğraf: Özcan Yüksek

Yerel halkın 1922’de kesfedilmeden çok önce Ölüler Tepesi (Moenjodaro) adını verdigi kent, Indus’un, Nil ve Dicle-Fırat kıyısı sehirlerine rakip olarak sundugu yerdir

UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası Listesi'ne 1980'de eklendi

Bu sehir, Indus uygarlıgını, Nil ve Mezopotamya ile aynı zamana ve aynı görkem sırasına yerlestiriyor

Ates tuglalarıyla yapılmıs Moenjodaro dünyanın ilk sehirleri arasında sayılıyor

Belki Nil’deki gibi piramitler, Tanrıları tarif eden yüce heykeller, Sümer ve Babil’deki gibi Tanrılara adanmıs görkemli tapınaklar yok; kralların ve rahiplerin kudretlerini isaret eden ezici yapılar da ufukta gözükmüyor

Ama Moenjodaro ve yine Pakistan’da bulunan Harappa sehirlerinde kamuya ve sıradan insanlara yönelik gelismis bir dagıtım ve paylasım örgütlenmesinden izler ve gelismis bir sehircilik var

Antik Moenjodaro kenti, Sind’e baglı Larkana bölgesinin içinde yer alıyor; nüfusunun yaklasık 40 bin oldugu tahmin ediliyor

Moenjodaro zaman zaman Indus taskınlarıyla karsı karsıya kalmıs ve asagı kent birkaç defa tahrip olmustu

Ancak yukarı kentte, 13 metre yükseklikteki kale ve etrafındaki surlar zamanın saldırılarına basarıyla direndi

Moenjodaro’daki en dikkat çekici yapı Büyük Hamam sayılabilir

Hamamın etrafında kutsal yıkanma bölümlerinin bulundugu da tahmin ediliyor

Hamamın bitisiginde büyükçe bir tahıl ambarı bulunuyor

Machu Picchu

Peru
Fotoğraf: Sinan Anadol

Inka hanedanlıgının 400 yıllık tarihinin sonlarında, 1460’lı yıllarda kurulan Machu Picchu sadece yüz yıl kadar ayakta kalabildi ve salgın hastalık nedeniyle terk edildi

Kenti Inka halkının çogu görmemisti; Batılılar ise onunla 500 yıl sonra tanısacaktı

And Dagları’nın 2 bin 400 metrelerine kurulan kenti 1911 yılında Amerikalı tarihçi Hiram Bingham kesfetti

Kente Urubamba Vadisi’nden geçen 48 kilometrelik “Inka Kraliyet Yolu” ile ulasılıyordu

Machu Picchu ziraat yapılan ve kamu ya da savunma yapılarının oldugu iki alana ayrılır

Wayna Picchu tepesi de kentin üçüncü bölümü olarak kabul edilir

Antik kent genellikle saray ve tapınak yapılarından olusan bir kale kent görünümündedir

Özel yapıların yanı sıra yerlesmede konut ve çarsı yapıları da vardır

Bunların hepsinin üstünde de bütün dini törenlerin ve kutlamaların yapıldıgı alanlar, daha zengin görünümlü ve seçkinlere ait kayaya oyulmus anıtmezarlar bulunmaktadır

Ardısık terasların üzerinde kurulan ve halka ait oldugu düsünülen yapılar dar sokaklar ve patikalar ile birbirlerine baglanır

Bu alanın merkezinde, etrafı evlerle çevrili devasa bir meydan yer alır

Kamu alanının çevresi kente girmeyi zorlastıran, kalın ve yüksek güçlü savunma duvarları ve kuru hendeklerle çevrelenmistir

Dünya Harikalarından biri sayılan Machu Picchu aynı zamanda 1983’ten beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alıyor

08-04-2012	#10
Prof. Dr. Sinsi	İnsanlığın 40 Görkemli Hazinesi Semerkant Özbekistan Fotoğraf: Özcan Yüksek Semerkant Orta Asya’nın kalbiydi; eski zaman seyyahlarının dedigi gibi “cennet pınarlarından bir pınar, cennet bahçelerinden bir bahçe idi” Fatihler ve halklar daima ona yürürdü Dünyayı fethe çıkan atlılar ilk ona kosar; dervisler, âlimler, seyyahlar, tacirler, misyonerler, Orta Asya ummanında kaybolanlar yollarını onun mavi kubbelerinden süzülen ısık sayesinde bulurdu Efrasiyab, binlerce yıllık geçmisi olan bu sehre ilk adlarından birini verdi Büyük Iskender, Asya’nın fethini Semerkant’la taçlandırdı Cengiz Han, yıkıp yerle bir etmeden önce surları dibinde sabırla beklerken onun görkemine hayran kaldı Timur, tüm dünyaya “En büyük benim!” diye buradan haykırdı Bugün bile karsısında insanların hayranlıkla egildigi saheserlerle donattı Onun torunu Ulug Bey, burada gökle yarenlik kurdu, yıldızlarla konustu Özbekistan’ın en gözde sehri olan Semerkant, o görkemli geçmisin izlerini, büyük hükümdarların anılarını yasatmaya devam ediyor Dünyanın en eski sehirlerinden biri kabul edilen Semerkant, özellikle Timur dönemi tarihsel yapıtlarıyla dikkat çekiyor Antik Semerkant’ın kalıntılarının uzandıgı Efrasiyab Tepesi, dünyada esi benzeri bulunmayan Sah-ı Zinde mezarlıgının görkemli türbelerine ev sahipligi yapıyor Registan Meydanı (fotografta) ise Semerkant’ın kalbi Göz kamastırıcı medreselerin yanı sıra abidevi Bibi Hatun Camii ve Gur Emir Magbarası (Timur Türbesi), gezginleri parlak bir rüya âlemine sürüklüyor Moenjodaro Pakistan Fotoğraf: Özcan Yüksek Yerel halkın 1922’de kesfedilmeden çok önce Ölüler Tepesi (Moenjodaro) adını verdigi kent, Indus’un, Nil ve Dicle-Fırat kıyısı sehirlerine rakip olarak sundugu yerdir UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası Listesi'ne 1980'de eklendi Bu sehir, Indus uygarlıgını, Nil ve Mezopotamya ile aynı zamana ve aynı görkem sırasına yerlestiriyor Ates tuglalarıyla yapılmıs Moenjodaro dünyanın ilk sehirleri arasında sayılıyor Belki Nil’deki gibi piramitler, Tanrıları tarif eden yüce heykeller, Sümer ve Babil’deki gibi Tanrılara adanmıs görkemli tapınaklar yok; kralların ve rahiplerin kudretlerini isaret eden ezici yapılar da ufukta gözükmüyor Ama Moenjodaro ve yine Pakistan’da bulunan Harappa sehirlerinde kamuya ve sıradan insanlara yönelik gelismis bir dagıtım ve paylasım örgütlenmesinden izler ve gelismis bir sehircilik var Antik Moenjodaro kenti, Sind’e baglı Larkana bölgesinin içinde yer alıyor; nüfusunun yaklasık 40 bin oldugu tahmin ediliyor Moenjodaro zaman zaman Indus taskınlarıyla karsı karsıya kalmıs ve asagı kent birkaç defa tahrip olmustu Ancak yukarı kentte, 13 metre yükseklikteki kale ve etrafındaki surlar zamanın saldırılarına basarıyla direndi Moenjodaro’daki en dikkat çekici yapı Büyük Hamam sayılabilir Hamamın etrafında kutsal yıkanma bölümlerinin bulundugu da tahmin ediliyor Hamamın bitisiginde büyükçe bir tahıl ambarı bulunuyor Machu Picchu Peru Fotoğraf: Sinan Anadol Inka hanedanlıgının 400 yıllık tarihinin sonlarında, 1460’lı yıllarda kurulan Machu Picchu sadece yüz yıl kadar ayakta kalabildi ve salgın hastalık nedeniyle terk edildi Kenti Inka halkının çogu görmemisti; Batılılar ise onunla 500 yıl sonra tanısacaktı And Dagları’nın 2 bin 400 metrelerine kurulan kenti 1911 yılında Amerikalı tarihçi Hiram Bingham kesfetti Kente Urubamba Vadisi’nden geçen 48 kilometrelik “Inka Kraliyet Yolu” ile ulasılıyordu Machu Picchu ziraat yapılan ve kamu ya da savunma yapılarının oldugu iki alana ayrılır Wayna Picchu tepesi de kentin üçüncü bölümü olarak kabul edilir Antik kent genellikle saray ve tapınak yapılarından olusan bir kale kent görünümündedir Özel yapıların yanı sıra yerlesmede konut ve çarsı yapıları da vardır Bunların hepsinin üstünde de bütün dini törenlerin ve kutlamaların yapıldıgı alanlar, daha zengin görünümlü ve seçkinlere ait kayaya oyulmus anıtmezarlar bulunmaktadır Ardısık terasların üzerinde kurulan ve halka ait oldugu düsünülen yapılar dar sokaklar ve patikalar ile birbirlerine baglanır Bu alanın merkezinde, etrafı evlerle çevrili devasa bir meydan yer alır Kamu alanının çevresi kente girmeyi zorlastıran, kalın ve yüksek güçlü savunma duvarları ve kuru hendeklerle çevrelenmistir Dünya Harikalarından biri sayılan Machu Picchu aynı zamanda 1983’ten beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alıyor