Divriği Ulu Camii Ve Daruşşifası - Sivas

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Divriği Ulu Camisi ve Şifahanesi

Tarihi en az bilinen beyliklerden biri olan Mengücükoğulları dönemi yapısıdır

Cami, şifahane ve türbeyi tek bir yapıda bütünleştiren bir erken dönem külliyesidir

Yapılar, birbirlerinden bağımsız tipolojileriyle tek bir kompozisyon içinde erimeden, yan yana getirilmişlerdir

Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi, yapıldığı dönem açısından istisna oluşturan bezeme özellikleriyle dikkat çeker

Özellikle portalleri, 13

yüzyıl sonunda bile rastlanmayan coşkun, barok karakterleriyle birer başyapıt olarak nitelenmektedirler

Cami

16

yüzyıl başındaki büyük depremde batı bölümü bütünüyle yıkılıp yeniden yapılmıştır

Anadolu Selçuklu cami tipolojisinin en görkemli örneğidir

Kıble duvarına dik uzanan beş sahınlı bir plan şemasına sahiptir

Orta sahın daha geniştir

Beşer bölümlü olan sahınlar, 16 sütun üzerine oturan değişik tipte tonoz ve kubbelerle örtülüdür

Mihrap önü kubbesi, döneminin bazı camilerinde olduğu gibi burada da görülür

Mihrap önü açıklığını izleyen tonoz örtülü ikinci açıklık adeta bir eyvan gibidir

Bunun ardından aydınlık feneri ile mukarnaslı bir kubbe, ağır bir nervürlü tonozla süslenmiş bir giriş öncesi açıklığı gelir

Orta sahın ve yan sahınlardaki bütün açıklıklar farklı bezemeli tonozlarla süslenmiştir

Son derece hareketli bir iç mekân düzeni yaratılmıştır

Divriği Ulu Camii'ne bitişik olan Darüşşifa'nın (Şifahane) kapısı

Şifahane

Anıtsal bir yapı olmasına karşın camiye oranla çok daha yalındır

Yapı tipi olarak kubbeli medreseler grubuna giren şifahane, ortada dört sütun üzerine üç paralel tonozla örtülü geniş orta mekân ve biri girişte olmak üzere, değişik yıldızlı tonozlarla örtülü dört eyvandan oluşmaktadır

Ortaçağ medrese tipolojisinde özel bir yere sahiptir

Üç eyvanlı ve revaklı açık medrese planının, avlusu örtülü bir örneği görünümündedir

Dönemin medrese-şifahane yapıları içinde, ana eyvan dışında ikinci katı ayrıntılı olarak kullanan birkaç yapıdan biridir

Üst katın hangi amaçla kullanıldığı kesin olarak anlaşılmamakla birlikte öğrencilere ayrılmış olduğu tahmin edilmektedir

Türbe

Yapının kurucusu Ahmed Şah ve ailesinin türbesi, o dönemde alışılageldiği üzere ana eyvanın kuzeydoğusundaki odada tasarlanmıştır

Kare bir taban oluşturularak tromplar üzerinde sekizgen bir tambur üzerinde prizmatik bir külahla örtülmüştür

Sırası ile kapılar
1 – Kuzey Taç Kapısı
2 – Batı Taç Kapısı
3 – Darüşiffa’nın Kapısı
4 – Kuzey Taç kapısı

Bezeme özellikleri
Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi'nin bezeme programı Türk ve İslam sanatı tarihinde çok özel bir yere sahiptir

Bu ünik bezeme programı, taş işçiliğinin kusursuzluğu ve simgesel, ikonografik içeriği ile olağanüstüdür

Kuzey Taçkapısı (Barok kapı) kapıyı dev bir çelenk gibi saran, alışılmamış figürlerle kozmik ağaç kavramını simgelemektedir

Heykelsi yüksek rölyef teknikle işlenmiştir

Şifahane Kapısı (Gotik Kapı), tamamlanmamış olsa da aynı kusursuz işçilik burada da kendini gösterir

Tasarım ve bezeme anlayışı açısından İslam mimarisinde benzeri yoktur

Batı Taçkapısı, bütünüyle geometrik bir düzenleme içerir

Çift başlı kartal, tek yırtıcı kuş kabartmaları üsluplaşmanın olağanüstü başarılı örnekleridir

Kapı üstlerindeki kabartmalar ve sağ altta Dilek Kapısı'ndaki usta imzası

Dilek Kapısı

kaynak: http://www

mimarlikmuzesi

org/

08-04-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Divriği Ulu Camii Ve Daruşşifası - Sivas Divriği Ulu Camisi ve Şifahanesi Tarihi en az bilinen beyliklerden biri olan Mengücükoğulları dönemi yapısıdır Cami, şifahane ve türbeyi tek bir yapıda bütünleştiren bir erken dönem külliyesidir Yapılar, birbirlerinden bağımsız tipolojileriyle tek bir kompozisyon içinde erimeden, yan yana getirilmişlerdir Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi, yapıldığı dönem açısından istisna oluşturan bezeme özellikleriyle dikkat çeker Özellikle portalleri, 13 yüzyıl sonunda bile rastlanmayan coşkun, barok karakterleriyle birer başyapıt olarak nitelenmektedirler Cami 16 yüzyıl başındaki büyük depremde batı bölümü bütünüyle yıkılıp yeniden yapılmıştır Anadolu Selçuklu cami tipolojisinin en görkemli örneğidir Kıble duvarına dik uzanan beş sahınlı bir plan şemasına sahiptir Orta sahın daha geniştir Beşer bölümlü olan sahınlar, 16 sütun üzerine oturan değişik tipte tonoz ve kubbelerle örtülüdür Mihrap önü kubbesi, döneminin bazı camilerinde olduğu gibi burada da görülür Mihrap önü açıklığını izleyen tonoz örtülü ikinci açıklık adeta bir eyvan gibidir Bunun ardından aydınlık feneri ile mukarnaslı bir kubbe, ağır bir nervürlü tonozla süslenmiş bir giriş öncesi açıklığı gelir Orta sahın ve yan sahınlardaki bütün açıklıklar farklı bezemeli tonozlarla süslenmiştir Son derece hareketli bir iç mekân düzeni yaratılmıştır Divriği Ulu Camii'ne bitişik olan Darüşşifa'nın (Şifahane) kapısı Şifahane Anıtsal bir yapı olmasına karşın camiye oranla çok daha yalındır Yapı tipi olarak kubbeli medreseler grubuna giren şifahane, ortada dört sütun üzerine üç paralel tonozla örtülü geniş orta mekân ve biri girişte olmak üzere, değişik yıldızlı tonozlarla örtülü dört eyvandan oluşmaktadır Ortaçağ medrese tipolojisinde özel bir yere sahiptir Üç eyvanlı ve revaklı açık medrese planının, avlusu örtülü bir örneği görünümündedir Dönemin medrese-şifahane yapıları içinde, ana eyvan dışında ikinci katı ayrıntılı olarak kullanan birkaç yapıdan biridir Üst katın hangi amaçla kullanıldığı kesin olarak anlaşılmamakla birlikte öğrencilere ayrılmış olduğu tahmin edilmektedir Türbe Yapının kurucusu Ahmed Şah ve ailesinin türbesi, o dönemde alışılageldiği üzere ana eyvanın kuzeydoğusundaki odada tasarlanmıştır Kare bir taban oluşturularak tromplar üzerinde sekizgen bir tambur üzerinde prizmatik bir külahla örtülmüştür Sırası ile kapılar 1 – Kuzey Taç Kapısı 2 – Batı Taç Kapısı 3 – Darüşiffa’nın Kapısı 4 – Kuzey Taç kapısı Bezeme özellikleri Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi'nin bezeme programı Türk ve İslam sanatı tarihinde çok özel bir yere sahiptir Bu ünik bezeme programı, taş işçiliğinin kusursuzluğu ve simgesel, ikonografik içeriği ile olağanüstüdür Kuzey Taçkapısı (Barok kapı) kapıyı dev bir çelenk gibi saran, alışılmamış figürlerle kozmik ağaç kavramını simgelemektedir Heykelsi yüksek rölyef teknikle işlenmiştir Şifahane Kapısı (Gotik Kapı), tamamlanmamış olsa da aynı kusursuz işçilik burada da kendini gösterir Tasarım ve bezeme anlayışı açısından İslam mimarisinde benzeri yoktur Batı Taçkapısı, bütünüyle geometrik bir düzenleme içerir Çift başlı kartal, tek yırtıcı kuş kabartmaları üsluplaşmanın olağanüstü başarılı örnekleridir Kapı üstlerindeki kabartmalar ve sağ altta Dilek Kapısı'ndaki usta imzası Dilek Kapısı kaynak: http://wwwmimarlikmuzesiorg/