Kommagene Krallığı | Nemrut Dağı {Adıyaman}

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Nemrut Dağı ve Tümülüs

Nemrut Dağı, Adıyaman’ın 86 km

doğusunda Kahta ilçesinin Karadut köyünde, dünyanın sekizinci harikası olarak tanınan, tepesinde küçük kırma taşların yığılmasıyla oluşturulmuş konik bir tümülüsün bulunduğu, 2150 m

Yükseklikte, görkemli bir kültür ve turizm merkezidir

İ

Ö

1

Yüzyıla tarihlenen ve orijinali 55 m

olan tümülüsün bugünkü yüksekliği 50 m

, çapı 150 metredir

Gündoğumu ve günbatımının tüm ihtişamıyla izlenebildiği bu tepede, Kommagene Kralı 1

Antiochos kendisi için görkemli bir anıt mezar, mezar odasının üzerine kırma taşlardan oluşan bir tümülüs ve tümülüsün üç tarafını çevreleyen kutsal alanlar inşa ettirmiştir

Tümülüs, Kral 1

Antiochos’un şerefine tertiplenen törenlere mahsus 3 terasla çevrilidir

Doğu, batı ve kuzey terasları olarak adlandırılan bu alanlardan doğu ve batı teraslarda; sıra halinde dizilmiş blok halinde 8 yontma taşın üst üste oturtulmasıyla oluşturulan 8-10 metre yüksekliğinde muhteşem heykeller, kabartmalar ve yazıtlar bulunmaktadır

Heykeller, bir aslan ve bir kartal heykeliyle başlar ve aynı düzende son bulur

Hayvanların kralı olan aslan yeryüzündeki gücü, tanrıların habercisi olan kartal ise göksel gücü sembolize eder

Kült yazıtlarında anne tarafından Büyük İskender’den (Yunan-Makedonya) baba tarafından ise, Darieos’dan (Pers) geldiğini ifade eden Antiochos, atalarından gelen bu etnik farklılığı birleştirerek, kültür zenginliği haline dönüştürmenin göstergesi olarak tanrı heykellerinin yüzünü doğuya ve batıya çevirmiştir

Zaten tanrı heykellerinin isimleri de hem Grek, hem de Pers dili ile ifade edilmişti

Doğu Teras:

Kommagene ülkesinde güneşin doğuşunu ilk gören yer olan doğu terasına sert kayalardan oyulmuş merdivenli yollardan çıkılıyor

Doğu terası; tanrılar galerisi, atalar galerisi ve sunaktan oluşuyor

Tanrılar galerisindeki devasa tanrı heykelleri anıt mezara sırtını dönmüş biçimde sıralanmış

Tanrılar galerisinin beş heykelinden biri olan Antiochos, güney uçta ilk sırada yer almakta

Kendisini tanrılarla aynı kategoride gören Antiochos heykelini bu sıralamaya dahil etmiş

2

Heykel Kommagene-Fortuna Latince'de şans, uğur, bereket anlamını taşır

Heykeller arasında en uzun olan 3

Heykel Zeus-Oromasdes, Tanrılar tanrısı Kronos'un oğlu, baş tanrı ve gökler hakimi

Heykel Apollon-Mithras, Anadolu mitolojisinde baş tanrı Zeus'un oğlu olup ışık ve güneş tanrısı

Kuvvet ve kudretin sembolü olan Herakles Anadolu'da Herkül adıyla anılır

Arsemia

Kral I

Antiochos kitabelerinde söz edildiğine göre, Arsameia M

Ö

2

yüzyılın başlarında Kommageneler’in atası Arsemez tarafından, Eski kahta kalesinin karşısında kurulmuş krallığın yazlık başkenti ve idare merkezi

Güneydeki tören yolunda Mitras'ın kabartma steli, ayin platformu üzerinde Antiochos-Herakles tokalaşma steli ve bunun önünde Anadolu'nun bilinen en büyük Grekçe yazıtı, yazıtın bulunduğu yerden başlayan 158 m

derine inen bir tünel ile yazıtın batısında benzer bir kaya dehlizi bulunuyor

Tepe üzerindeki platformda Mithridathes Callinichos'un mezar tapınağı ve sarayı yer alıyor

Antiochos-Herakles tokalaşma steli, Kommagene Krallığı’nın doğu ve batıyı (Grek ve Pers) birleştirme idealinin sembolü olarak kabul ediliyor

Batı Teras -- Kuzey Teras

Muhteşem bir gün batımının izlenebildiği, doğu terasına benzer şekilde yapılmış batı terasında, tanrılar galerisindeki heykel sıralaması ve heykellerin arkasındaki kült yazısı bazı detaylar hariç aynı

Doğu terasından farklı olarak, tanrılar galerisinin kuzey ucunda, dördünde Kral Antiochos'un tanrılarla selamlaşması, diğerinde aslan figürü bulunan, kumtaşından yapılmış beş kabartma (rölyef) bulunuyor

Aslan horoskop olarak bilinen kabartma, 25

000 yılda bir meydana gelen astrolojik bir olayın sembolize edilmiş hali

Doğu ve Batı terasın her ikisinde de tanrı heykellerinin tahtlarını oluşturan taş blokların arkasında Grek harfleriyle yazılmış 237 satırlık uzun bir kült yazıtı Nomos bulunuyor

Batı ve doğu teraslarını birbirine bağlayan 100 metre uzunluğunda bir tören yolu

80 metre uzunluğunda tamamlanmamış stel kaideleri bulunuyor

Nemrut Dağı tepesindeki tanrı heykellerinin arasında yer alan Kommagene kralı Antiochos’un heykeli, kralın kendine tanrısal özellikler atfettiğinin göstergesi olarak kabul ediliyor

Cendere Köprüsü

Kahta Çayı'nın bir kolu olan Cendere Çayı'nın daraldığı yerde iki ana kaya üzerinde tek kemerli olarak yapılan Cendere Köprüsü yer alıyor

Köprü sütunları üzerindeki kitabeye göre Kommagene şehirleri tarafından Roma İmparatoru Septimus Severus (MS 193-211) ile karısı ve oğulları onuruna yaptırılmış

Yeni Kale

Adıyaman'a 60 km

uzaklıkta Kocahisar köyü yakınında yer alıyor

Kommageneler tarafından inşa edilen Yeni Kale, karşısındaki Arsameia ile birlikte kullanılmış

Romalılar ve ardından Memluklular tarafından restore edilen Kale, en son 1970'lerde kısmen onarılmış

Kale içinde çarşı, cami, zindan, su yolları, güvercinlik kalıntıları ve kitabeler bulunuyor

Kale'den Nymphois'e inen su yolu bir tünelle Arsameia'ya bağlanmış

80 metreyi bulan bu yolla halen suya ulaşmak mümkün

Perre Antik Kenti

Kuyucak yolu üzerindeki Pirin Köyü’ndeki kalıntılar 200 civarındaki kaya mezarı ve yerleşim yerine sahip

Antik çağdan kalan bu nekropol ve çevresi Kommageneliler döneminde önemli bir yerleşim merkezi olmakla birlikte, asıl Romalılar döneminde gelişmiş bir kent

Kaya mezarlarının girişleri kabartmalarla süslü ve birbirine geçiş mümkün

Gerger Kalesi

Kahta’ya 85 km

uzaklıkta bulunan, tarihi Geç Hitit dönemine dayanan kale, Fırat nehrinin batı yakasında yer alıyor

M

Ö

2

yüzyılda Kommageneliler'in atası olan Arsamez tarafından kurulmuş

Sarp kayalar üzerine, Aşağı ve Yukarı Kale olmak üzere iki bölümde inşa edilen Gerger Kalesi'nin batı surlarında Kral Samos'a ait bir kabartma bulunuyor

İslami dönemde de kullanılan kale içerisinde cami, dükkanlar ve su sarnıçları yer alıyor

08-04-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Kommagene Krallığı \| Nemrut Dağı {Adıyaman} Nemrut Dağı ve Tümülüs Nemrut Dağı, Adıyaman’ın 86 km doğusunda Kahta ilçesinin Karadut köyünde, dünyanın sekizinci harikası olarak tanınan, tepesinde küçük kırma taşların yığılmasıyla oluşturulmuş konik bir tümülüsün bulunduğu, 2150 m Yükseklikte, görkemli bir kültür ve turizm merkezidir İÖ 1 Yüzyıla tarihlenen ve orijinali 55 m olan tümülüsün bugünkü yüksekliği 50 m, çapı 150 metredir Gündoğumu ve günbatımının tüm ihtişamıyla izlenebildiği bu tepede, Kommagene Kralı 1 Antiochos kendisi için görkemli bir anıt mezar, mezar odasının üzerine kırma taşlardan oluşan bir tümülüs ve tümülüsün üç tarafını çevreleyen kutsal alanlar inşa ettirmiştir Tümülüs, Kral 1 Antiochos’un şerefine tertiplenen törenlere mahsus 3 terasla çevrilidir Doğu, batı ve kuzey terasları olarak adlandırılan bu alanlardan doğu ve batı teraslarda; sıra halinde dizilmiş blok halinde 8 yontma taşın üst üste oturtulmasıyla oluşturulan 8-10 metre yüksekliğinde muhteşem heykeller, kabartmalar ve yazıtlar bulunmaktadır Heykeller, bir aslan ve bir kartal heykeliyle başlar ve aynı düzende son bulur Hayvanların kralı olan aslan yeryüzündeki gücü, tanrıların habercisi olan kartal ise göksel gücü sembolize eder Kült yazıtlarında anne tarafından Büyük İskender’den (Yunan-Makedonya) baba tarafından ise, Darieos’dan (Pers) geldiğini ifade eden Antiochos, atalarından gelen bu etnik farklılığı birleştirerek, kültür zenginliği haline dönüştürmenin göstergesi olarak tanrı heykellerinin yüzünü doğuya ve batıya çevirmiştir Zaten tanrı heykellerinin isimleri de hem Grek, hem de Pers dili ile ifade edilmişti Doğu Teras: Kommagene ülkesinde güneşin doğuşunu ilk gören yer olan doğu terasına sert kayalardan oyulmuş merdivenli yollardan çıkılıyor Doğu terası; tanrılar galerisi, atalar galerisi ve sunaktan oluşuyor Tanrılar galerisindeki devasa tanrı heykelleri anıt mezara sırtını dönmüş biçimde sıralanmış Tanrılar galerisinin beş heykelinden biri olan Antiochos, güney uçta ilk sırada yer almakta Kendisini tanrılarla aynı kategoride gören Antiochos heykelini bu sıralamaya dahil etmiş 2 Heykel Kommagene-Fortuna Latince'de şans, uğur, bereket anlamını taşır Heykeller arasında en uzun olan 3 Heykel Zeus-Oromasdes, Tanrılar tanrısı Kronos'un oğlu, baş tanrı ve gökler hakimi Heykel Apollon-Mithras, Anadolu mitolojisinde baş tanrı Zeus'un oğlu olup ışık ve güneş tanrısı Kuvvet ve kudretin sembolü olan Herakles Anadolu'da Herkül adıyla anılır Arsemia Kral I Antiochos kitabelerinde söz edildiğine göre, Arsameia MÖ 2 yüzyılın başlarında Kommageneler’in atası Arsemez tarafından, Eski kahta kalesinin karşısında kurulmuş krallığın yazlık başkenti ve idare merkezi Güneydeki tören yolunda Mitras'ın kabartma steli, ayin platformu üzerinde Antiochos-Herakles tokalaşma steli ve bunun önünde Anadolu'nun bilinen en büyük Grekçe yazıtı, yazıtın bulunduğu yerden başlayan 158 m derine inen bir tünel ile yazıtın batısında benzer bir kaya dehlizi bulunuyor Tepe üzerindeki platformda Mithridathes Callinichos'un mezar tapınağı ve sarayı yer alıyor Antiochos-Herakles tokalaşma steli, Kommagene Krallığı’nın doğu ve batıyı (Grek ve Pers) birleştirme idealinin sembolü olarak kabul ediliyor Batı Teras -- Kuzey Teras Muhteşem bir gün batımının izlenebildiği, doğu terasına benzer şekilde yapılmış batı terasında, tanrılar galerisindeki heykel sıralaması ve heykellerin arkasındaki kült yazısı bazı detaylar hariç aynı Doğu terasından farklı olarak, tanrılar galerisinin kuzey ucunda, dördünde Kral Antiochos'un tanrılarla selamlaşması, diğerinde aslan figürü bulunan, kumtaşından yapılmış beş kabartma (rölyef) bulunuyor Aslan horoskop olarak bilinen kabartma, 25000 yılda bir meydana gelen astrolojik bir olayın sembolize edilmiş hali Doğu ve Batı terasın her ikisinde de tanrı heykellerinin tahtlarını oluşturan taş blokların arkasında Grek harfleriyle yazılmış 237 satırlık uzun bir kült yazıtı Nomos bulunuyor Batı ve doğu teraslarını birbirine bağlayan 100 metre uzunluğunda bir tören yolu 80 metre uzunluğunda tamamlanmamış stel kaideleri bulunuyor Nemrut Dağı tepesindeki tanrı heykellerinin arasında yer alan Kommagene kralı Antiochos’un heykeli, kralın kendine tanrısal özellikler atfettiğinin göstergesi olarak kabul ediliyor Cendere Köprüsü Kahta Çayı'nın bir kolu olan Cendere Çayı'nın daraldığı yerde iki ana kaya üzerinde tek kemerli olarak yapılan Cendere Köprüsü yer alıyor Köprü sütunları üzerindeki kitabeye göre Kommagene şehirleri tarafından Roma İmparatoru Septimus Severus (MS 193-211) ile karısı ve oğulları onuruna yaptırılmış Yeni Kale Adıyaman'a 60 km uzaklıkta Kocahisar köyü yakınında yer alıyor Kommageneler tarafından inşa edilen Yeni Kale, karşısındaki Arsameia ile birlikte kullanılmış Romalılar ve ardından Memluklular tarafından restore edilen Kale, en son 1970'lerde kısmen onarılmış Kale içinde çarşı, cami, zindan, su yolları, güvercinlik kalıntıları ve kitabeler bulunuyor Kale'den Nymphois'e inen su yolu bir tünelle Arsameia'ya bağlanmış 80 metreyi bulan bu yolla halen suya ulaşmak mümkün Perre Antik Kenti Kuyucak yolu üzerindeki Pirin Köyü’ndeki kalıntılar 200 civarındaki kaya mezarı ve yerleşim yerine sahip Antik çağdan kalan bu nekropol ve çevresi Kommageneliler döneminde önemli bir yerleşim merkezi olmakla birlikte, asıl Romalılar döneminde gelişmiş bir kent Kaya mezarlarının girişleri kabartmalarla süslü ve birbirine geçiş mümkün Gerger Kalesi Kahta’ya 85 km uzaklıkta bulunan, tarihi Geç Hitit dönemine dayanan kale, Fırat nehrinin batı yakasında yer alıyor MÖ 2 yüzyılda Kommageneliler'in atası olan Arsamez tarafından kurulmuş Sarp kayalar üzerine, Aşağı ve Yukarı Kale olmak üzere iki bölümde inşa edilen Gerger Kalesi'nin batı surlarında Kral Samos'a ait bir kabartma bulunuyor İslami dönemde de kullanılan kale içerisinde cami, dükkanlar ve su sarnıçları yer alıyor