Ayasofya Müzesi | Ayasofya Camisi (İstanbul)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Ayırt Edici Özellikleri

15 yüzyıl boyunca ayakta duran bu yapı sanat tarihi ve mimarlık dünyasının başyapıtları arasında yer alır ve büyük kubbesiyle Bizans mimarisinin bir simgesi olmuştur

Ayasofya diğer katedrallere kıyasla şu özellikleriyle ayırt edilir:

Dünya’nın en eski katedralidir

Yapıldığı dönemden itibaren yaklaşık bin yıl boyunca (1520’de İspanya’daki Sevilla Katedrali’nin inşaatı tamamlanana dek) dünyanın en büyük katedrali ünvanına sahip olmuştur Günümüzde yüzölçümü bakımından dördüncü sırada gelmektedir

Dünya’nın en hızlı (5 yılda) inşa edilmiş katedralidir

Dünya’nın en uzun süreyle (15 yüzyıl) ibadet yeri olmuş yapılarından biridir

Kubbesi "eski katedral" kubbeleri arasında çapı bakımından dördüncü büyük kubbe sayılmaktadır

Tarihçe

Birinci Ayasofya

İkinci Ayasofya kalıntıları

Giriş merdiveni, portik kalıntıları ve vaktiyle cepheyi süsleyen iki mermer blok

Zemininin Üçüncü Ayasofya'nın zemininden daha aşağı seviyede olduğu görülmektedir

Bizans tarihçilerinden Socrates Scholasticus, Theophanes, Nikephoros ve Gramerci Leon gibi tarihçilerin Birinci Ayasofya’nın yapımına ilişkin kayıtlarında farklı açıklamalar bulunmaktadır

Bazılarına göre kilisenin yapımı 324 ile 337 yılları arasında tahtta olan, İstanbul’u Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan eden ve Hıristiyanlığı imparatorluğun resmî dini ilan eden Roma imparatoru Büyük Konstantin (Bizans’ın ilk imparatoru I

Constantinus) tarafından başlattırılmıştır

Fakat kesin olan, inşanın, 337 ile 361 yılları arasında tahtta olan oğlu Constantius II360’ta Constantius II tarafından tamamlanmış ve ilk Ayasofya kilisesinin açılışının 15 Şubat tarafından gerçekleştirilmiş olduğudur

Socrates Scholasticus’un kayıtlarından gümüş kaplı perdelerle süslü ilk Ayasofya’nın Artemis Tapınağı üzerine inşa edilmiş olduğu öğrenilmektedir

Adı “Büyük Kilise” anlamına gelen ilk Ayasofya Kilisesi’nin adı Latince’de Magna Ecclesia ve Yunanca’da Megálē Ekklēsíā (Μεγάλη Ἐκκλησία) idi

Eski bir tapınak inşa edildiği belirtilen bu yapıdan günümüze günümüze ulaşan bir kalıntı bulunmamaktadır

Bu Birinci Ayasofya, binanın inşası tamamlanana dek bir katedral niteliğinde işlev gören Aya İrini Kilisesi’nin vaktiyle yakınında yer alan imparatorluk sarayının yakınına (bugünkü müze alanının kuzey kısmındaki, yeni tuvaletlere yakın olan, ziyarete kapalı kısım) inşa edilmişti

Her iki kilise de Bizans İmparatorluğu’nun iki ana kilisesi olarak faaliyet göstermişlerdir

Birinci Ayasofya geleneksel Latin mimarisi stilindeki bir sütunlu bazilika olup, çatısı ahşaptı ve önünde bir atrium yer almaktaydı

Bu ilk Ayasofya bile olağanüstü bir yapıydı

20 Haziran 404’te Konstantinopolis patriği Johannes Chrysostomos'un imparatoriçe Aelia Eudoxia (imparator Arcadius’un eşi) ile çatışmasından dolayı sürgüne gönderilmesinin ardından çıkan isyanlar sırasında bu ilk kilise yakılarak büyük ölçüde tahrip olmuştur

08-04-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Ayasofya Müzesi \| Ayasofya Camisi (İstanbul) Ayırt Edici Özellikleri 15 yüzyıl boyunca ayakta duran bu yapı sanat tarihi ve mimarlık dünyasının başyapıtları arasında yer alır ve büyük kubbesiyle Bizans mimarisinin bir simgesi olmuştur Ayasofya diğer katedrallere kıyasla şu özellikleriyle ayırt edilir: Dünya’nın en eski katedralidir Yapıldığı dönemden itibaren yaklaşık bin yıl boyunca (1520’de İspanya’daki Sevilla Katedrali’nin inşaatı tamamlanana dek) dünyanın en büyük katedrali ünvanına sahip olmuştur Günümüzde yüzölçümü bakımından dördüncü sırada gelmektedir Dünya’nın en hızlı (5 yılda) inşa edilmiş katedralidir Dünya’nın en uzun süreyle (15 yüzyıl) ibadet yeri olmuş yapılarından biridir Kubbesi "eski katedral" kubbeleri arasında çapı bakımından dördüncü büyük kubbe sayılmaktadır Tarihçe Birinci Ayasofya İkinci Ayasofya kalıntıları Giriş merdiveni, portik kalıntıları ve vaktiyle cepheyi süsleyen iki mermer blok Zemininin Üçüncü Ayasofya'nın zemininden daha aşağı seviyede olduğu görülmektedir Bizans tarihçilerinden Socrates Scholasticus, Theophanes, Nikephoros ve Gramerci Leon gibi tarihçilerin Birinci Ayasofya’nın yapımına ilişkin kayıtlarında farklı açıklamalar bulunmaktadır Bazılarına göre kilisenin yapımı 324 ile 337 yılları arasında tahtta olan, İstanbul’u Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan eden ve Hıristiyanlığı imparatorluğun resmî dini ilan eden Roma imparatoru Büyük Konstantin (Bizans’ın ilk imparatoru I Constantinus) tarafından başlattırılmıştır Fakat kesin olan, inşanın, 337 ile 361 yılları arasında tahtta olan oğlu Constantius II360’ta Constantius II tarafından tamamlanmış ve ilk Ayasofya kilisesinin açılışının 15 Şubat tarafından gerçekleştirilmiş olduğudur Socrates Scholasticus’un kayıtlarından gümüş kaplı perdelerle süslü ilk Ayasofya’nın Artemis Tapınağı üzerine inşa edilmiş olduğu öğrenilmektedir Adı “Büyük Kilise” anlamına gelen ilk Ayasofya Kilisesi’nin adı Latince’de Magna Ecclesia ve Yunanca’da Megálē Ekklēsíā (Μεγάλη Ἐκκλησία) idiEski bir tapınak inşa edildiği belirtilen bu yapıdan günümüze günümüze ulaşan bir kalıntı bulunmamaktadır Bu Birinci Ayasofya, binanın inşası tamamlanana dek bir katedral niteliğinde işlev gören Aya İrini Kilisesi’nin vaktiyle yakınında yer alan imparatorluk sarayının yakınına (bugünkü müze alanının kuzey kısmındaki, yeni tuvaletlere yakın olan, ziyarete kapalı kısım) inşa edilmişti Her iki kilise de Bizans İmparatorluğu’nun iki ana kilisesi olarak faaliyet göstermişlerdir Birinci Ayasofya geleneksel Latin mimarisi stilindeki bir sütunlu bazilika olup, çatısı ahşaptı ve önünde bir atrium yer almaktaydı Bu ilk Ayasofya bile olağanüstü bir yapıydı 20 Haziran 404’te Konstantinopolis patriği Johannes Chrysostomos'un imparatoriçe Aelia Eudoxia (imparator Arcadius’un eşi) ile çatışmasından dolayı sürgüne gönderilmesinin ardından çıkan isyanlar sırasında bu ilk kilise yakılarak büyük ölçüde tahrip olmuştur