Midyat (Mardin)

Midyat (Mardin)



Midyat’la ilgili ilk yazili bilgiler MÖ 13Yüzyila kadar uzanir Asur krallari için ele geçirilerek talan edilecek bir bölgedir II Asurnasipal MÖ 879 yilinda gururla: ’Matiate’yi (=Midyat) ve köylerini buyrugum altina soktum Bol ganimet edinip, onlari yüklü haraca ve vergiye bagladim’ der




Midyat bölgesi, tarih boyunca bu türden olaylarla sikça karsi karsiya kalir

Midyat dünyanin en eski yerlesim bölgesi olan Yukari Mezopotamya’da yer aldigi için tarih boyunca Sümerler, Asurlular, Urartular, Makedonyalilar, Persler ve Romalilar gibi bir çok uygarligin egemenligine sahne olmustur

Midyat’in Islam egemenligi altina girmesi MS 640 yilinda, Hz Ömer dönemine rastlar Daha sonra bölgeye yine müslüman olan Emevi ve Abbasiler egemen olmustur Özellikle Abbasilerin yöreye hakim olmasiyla birlikte bölgede çok

genis bir imar hareketi baslamistir Midyat köylerinin büyük bir kismi Abbasilerin en parlak dönemini yasadigi Sultan Harun Resit zamaninda kurulmustur

Geçmisten günümüze Midyat insani geçim kaynagini çiftçilik, hayvan yetistiriciligi ve el sanatlari olusturmustur Midyat’in geleneksel el sanatlari tas islemeciligi, gümüs islemeciligi (Telkari), bakircilik, kilim dokuma, kumas boyama, çömlekçilik, kuyumculuk günümüzde önemini koruyor

Son yillarda talebinde büyük artis gözlenen gümüs islemeciligi yurt disinda da kendine pazar bulabiliyor Eski Midyat’ta yan yana dizilmis 25 kadar küçük atölyede, gümüs geleneksel isleme ve tamamiyla el emegiyle islenerek, yüzük, gerdanlik, vazo, kemer, anahtarlik, çay kasigi ve bardak alti gibi aksesuarlara dönüstürülerek ülkemizde ve yurtdisina satisa sunulmaktadir

Midyat’in aslinda çok eski geçmise sahip olup günümüzde tekrar ragbet gören diger bir sanati olan tas islemeciligi, Kaymakamlik tarafindan açilan atölyede hizmet vermektedir





Midyat Evleri

Yasam mekanlari diger ismiyle konutlar, insanlarin günlük hayatini yasadigi yerlerKonutlar insanlarin sosyo-kültürel degerlerini bir anlamda disa vuran bir özellige sahiptirler

Bu yasam mekanlarinin kendisine has özellikleri bulunan Midyat evleri, bu evlerin en büyük özelliklerinden bir tanesi sevgiyi barisin, duygularin taslara islendigi özgün evler Burada evlerin mimari yapilari, sosyal yasam tarzlarina özgü yapim sekilleri, figürleri, mekanlarin kullanis biçimleri, figürlerin anlamlari ile Midyat has olan ceviz agacindan yapilan divan takimlari ve özellikleri verilmistir







Midyat evlerinde kullanilan malzeme tastir Ancak kullanilan bu tas normal tastan farklidir Kalker tasi olarak adlandirilan açik renkli sarimsi yapidadir Bu taslarin en büyük özelligi çok kolay kesilebilmesinden dolayi rahat bir sekilde islenebilir özellikte olmasi zengin süslemelerin elde edilmesini saglamistir

Kolay islenen ve ocaktan çikartilan bir süre sonra sertlesen (iklim sartlarina dayaniklik kazanan) bu kireçli olusum Midyat yapilarinin her devrinde ayni rahatlikla kullanilmis ve halen kullanilmaktadir Bu evlerde herhangi bir siva malzemesi kullanilmaz Belirli zaman dilimlerinde taslarin temizlenmesi amaciyla, tas kirintilari kum haline getirilerek ve bu kum ile duvarlar ovularak temizlenir Duvarlarin örülme isleminde ise kireç ile karistirilan bu kumdan harç elde edilir Elde edilen bu harç ile duvar örülür Midyat’ta ahsap malzemenin kullanilmamis olmasi agacin yoklugundan degil, Midyatlilarin tasçi gelenegine siki sikiya bagli olmasindan kaynaklanmaktadirBu gelenek o kadar yerlesmistir ki bugün bile beton yapilar yadirganmaktadir




Hiçbir evin gölgesi birbirinin üzerine düsmemektedirGünes isinlarinin aksine düzenlenen daracik sokaklar iklim sartlarina göre yazin kavurucu sicaginda gölgede kalip insanlari sicaktan korur Bu evlerde kullanilan taslar sicak ve sogukta daha fazla sertlesir Taslarin özelliklerinden dolayi yazlari serin kislari sicak olur Kat tavaninin meydana getirilisinde çapraz tonozlar kullanilir Tavanlar iki veya dört tonozlu sekilde olur Evler genellikle iki katlidir Alt kat genellikle günümüzde kullanilmamakla beraber; ahir, at barinagi, kiler vb amaçlarla kullanilmistir



Giris kapisindan alt katin avlusuna girilir Alt kattan üst kata kesme tastan yapilan bir merdiven ile çikilir

Odalar avluya bakan revak eyvanin yanlarinda siralanmistir Yazlari kesme tas döseli eyvanda oturulur, geceleri yatilir Iklime bagli olarak kapi ve pencereler küçük tutulmustur

Mimari dehanin doruk noktasina ulasan, bir oya gibi geometrik sekiller ve bitki desenleri ile islenmis ve bu sekilde adeta tasin dili meydana getirilmistir



Bu durum ön yüzlerine oymali tas sütunlar kemerli revaklarla devinimli bir görünüm kazandirilmistir Sanatkarca islenmis tas süslemelerin baslica motifleri, burma, lale, üzüm salkimlari ve karanfildir

Midyat evleri kapi ve pencerelerinin etrafinda oya gibi islenen ve büyük bir ihtisam ile tasin dili ile insanlarin duygulari ortaya çikarilmistir Yeri geldiginde pekmezini yaptigi üzüm salkimlarini, yeri geldiginde etrafini süsleyen karanfil ve laleleri ile sani belli beyaz güvercini tasa islemistir

Kapilar içerisinde dis kapi sade ve yalin bir sekilde genelde üst tarafi kemer seklindedir






Odalarin giris kapilari daha süslü iç içe zengin motifler tasir Evlerin klasik sekli olan kemerli kapilardir Kapinin üst tarafinda çerçeve motifleri ve kapi kenar motifleri arasinda yuvarlak bir çerçeve içerisinde, lale, karanfil ve farkli motifleri içeren armalar bulunur yada bu armalar içerisinde Hz Süleyman mührü bulunur

Kapi ve pencereler tas figürleri arasinda nerede ise kaybolmustur Ancak dis kapilar yapi üzerinde etki birakmistir Çok agir bir sekilde yapilmis olup metal aksamlar ile ahsap bir arada kullanilmislardir Kapilarda antik bir yapi vardir Ahsap olarak gürgen ve mese kullanilmistir

Midyat evlerindeki pencereler temel olarak iki sekilde yapilir

Birincisinde dikdörtgen ve üstü üçgen seklindeki alinlik içerisinde kemerli bir sekilde yapilmaktadir İkincisinde ise dikdörtgen pencereler üstlerinde kusluk denilen küçük bir pencere ve çevresi çesitli motifler ile süslü yumusak hatlara sahip bir alinlik içerisinde olusmaktadir

Pencereler iklim sartlarindan dolayi küçük tutulmustur Ancak alinlik ve süslemeler ile bir agirlik kazandirilmistir Midyat evlerindeki pencerelerin en büyük özelligi pencerenin geometrik sekli ile süslemeli alinlik arasinda geometrik zitliktan olusan bir uyum vardir Midyat evlerindeki dis cephe özelliklerinden bir taneside her cephede farkli pencereler ve süslemeler yer almaktadir







Yumusak hatlara sahip pencerelerde cephe keskin süslemeler ile süslenmistir

Ayrica tavan yüksekligindenitibaren cephede hareketlilik olusturan süslemeler yapilmaktadir Midyat’taki evlerin baska bir özelligi de, mimari yapilarda Hirist Süryani imzasi vardir Midyat evleri güneyin disinda baska yönlere de bakmaktadir Evlerdeki mihrap sekli Hiristiyanlarin kiblesi dogu cephesinde bulunmaktadir

Midyat evlerinde ayrica küçükte olsa tas konsollar ile bir balkon olusturulmustur




Mezopotamya'nın En Eski Şehirlerinden Biri:
Mardin