Halep'in Batısında Bir Kent | Kilis

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

"Kilis tarihi deyince akla ilk gelen kaynak, Evliya Çelebi’ nin seyahatnamesidir

En gerçek belge kabul edilebileceğimiz bu eserde Kilis hakkında şu bilgilere rastlıyoruz; Kilis Halep’ in batısındadır, bir kalesi vardır

( Bugün belirtilen bu kaleden en ufak bir ize rastlamıyoruz

) Kilis ve Azez sancak olup, Valide Sultan’ ın hasıdır

Yine Evliya Çelebi eserinden, şehrin dört tarafı kale şeklinde yüksek duvarlarla çevrili olduğunu yazar, bu duvarlar kerpiçten yapılmıştır

Şehre sekiz kapıdan girilir

Bu kapılar demirli değildir

Kalenin önünde hendekler yoktur

Şehrin beş mahalle, dörbinaltıyüzaltmış evden ibaret olup, nüfusunun 24

000 olduğunu yazar

Bu bilgilerin 1648 yılında yazıldığını düşünecek olursak Kilis’ in çok eski bir yerleşim ve büyük bir şehir olduğunu rahatça söyleyebiliriz

Canbolatoğlu Camiinden övgü ile söz edilerek bunun güzellik ve ihtişamda Arabistan’ da ki benzerliklerinden geri kalmadığını yazar

Sonra diğer camilerden övgü ile söz edip Han ve hamamların özelliklerini yazar"

Kilis Adı Nereden Gelir?

Kilis adı Yukarı Mezopotamya da Pellada Cyrrhus denen bir kent ile aynı adı taşıdığı ve Osmanlı kaynaklarında Kilis kalesi olarak geçtiği görülmektedir

Bu sözcüğün okunuşu “Kiris” olup “Kilis” sözcüğüne fonetiği bakımından büyük benzerlik göstermektedir

Grant Dictionier’de Cyrrhus’u “Kiris” anlamı da “Efendi” olarak yazmaktadır

Büyük olasılıkla 8

yy

da bölgeye gelen Türkmenler tarafından Kiris, Kilis diye söylenmiş ve bugünkü yeri Kilis olarak isimlendirilmiştir

Kısaca Tarihi

Kilis İ

Ö

1460 yıllarında Halep krallığına bağlıydı

Hitit imparatorluk döneminin başlamasıyla Hitit etkisine girdi

M

Ö 356 da Makedonya''dan yola çıkan büyük İskender kuzey batıdan güney doğuya doğru bütün Anadolu topraklarını işgal ederek İskenderun körfezine dayanarak İskenderun''u kurup Kilis üzerinden mısıra doğru yoluna devam etmiştir

M

Ö

323 yılında İskender''in ölümüyle imparatorluk 3 general arasında paylaşıldığında Kilis ve çevresi Selefki''nin egemenliği altına girmiş ve 227 yıl Selefkiler devletinin egemenliği altında kalmıştır

Türklerin bölgeye gelişi 8

yy da başlar

Harun Reşit El-Mehdi döneminde Orta Asya''dan koparak islamiyeti kabul eden horasanlı oğuz boyları gruplar halinde Abbasilerin hizmetine girmeye başlarlar

Cumhuriyet Meydanı

Kentin bugün bulunduğu yerde Kilis adıyla gelişmesi Mısır-Türk kölemen devleti zamanında yani 1250’li yıllarda başlamıştır

Osmanlı devleti topraklarına yavuz sultan selim tarafından 23 Ağustos 1516 da Mercidabık köyü civarında yapılan ve aynı adla anılan savaş sonucunda katılan Kilis bu dönemde Halep eyaletine bağlı bir sancaktı

Kilis Mondros mütarekesiyle aralık 1918 de önce İngilizler daha sonrada Fransızlar tarafından işgal edilir

Bölgedeki Ermeniler Fransızlarla birleşerek Kilislilere zor günler yaşatırlar

Tüm yurtta seferberliğin başlamasıyla Kilis''te kurulan Kilis Kuva-i Milliyesi düşmanlarla kahramanca çarpışarak 6 aralım 1921 de kendi kurtuluşunu kendi kazanır ve Gaziantep e yardıma gider

Kilis 1927 yılında G

antep il olunca G

antep''e bağlı bir ilçe olmuştur

Ve 6 Haziran 1995 tarihinde de il statüsüne kavuşmuştur

Coğrafyası

İllin doğu, batı ve kuzeyinde Gaziantep güneyinde ise Suriye yer almaktadır

Gaziantep'e 58 km uzaklıkta olan Kilis Suriye sınırına ise 10 km uzaklıktadır

Kilis'ten geçen yol Türkiye sınırlarının ötesinde Azez'den geçtikten sonra Suriye'nin Halep şehrine ulaşır

İl merkezi doğudan batıya doğru uzanan Resul Osman dağı eteklerinde kurulu olup güneye doğru inildikçe düz arazilere inen fazla engebeli olmayan bir sahada yer almaktadır

İlin kuzeyinde yer alan ve doğudan batıya uzanan dağlar arasında kuru dereler ve birkaç küçük akarsu bulunmaktadır

Genellikle kıraç arazilerin yer aldığı bu dağların etekleri ve üst kısımlarında tarıma elverişli araziler bulunmaktadır

İlin güneydoğu ve sınır şeridi boylarında özelikle bağcılık ve zeytincilik çok gelişmiş ve tarıma elverişli araziler bulunmaktadır

Kırsal kesiminde yaşayan insanlar geçimini tarıma dayalı olarak sağlamaktadır

İl sınırları 38 derce 27' ve 38 derece 01' boylamları ile 36 derece 38've 37 derece 32' arasında bulunan Kilis'in yüzölçümü 1428 Km dir

Söğütlü Dere

İldeki başlıca çaylar; Afrin Çayı, Sunnep Çayı, Sabun Suyu Çayı, ve Balık Suyu Çayları olup bu çayların geçtiği arazilerde sulu tarım yapılabilmektedir

Kilis ilinin %12,2 si orman ve fundalık arazi %69,3 ü tarım alanı %7,7 si çayır ve mera arazisi %10,6 sı tarım dışı araziden oluşmaktadır

Çocuk Kütüphanesi

Kilis 10 Haziran 1995 yılında Yalova ve Karabük'le beraber il olmuştur

İlçeleri Elbeyli, Polateli ve Musabeyli olmak üzere 3 tanedir

Ayrıca merkeze bağlı Yavuzlu adıyla da bir beldesi bulunmaktadır

08-04-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Halep'in Batısında Bir Kent \| Kilis "Kilis tarihi deyince akla ilk gelen kaynak, Evliya Çelebi’ nin seyahatnamesidir En gerçek belge kabul edilebileceğimiz bu eserde Kilis hakkında şu bilgilere rastlıyoruz; Kilis Halep’ in batısındadır, bir kalesi vardır ( Bugün belirtilen bu kaleden en ufak bir ize rastlamıyoruz) Kilis ve Azez sancak olup, Valide Sultan’ ın hasıdır Yine Evliya Çelebi eserinden, şehrin dört tarafı kale şeklinde yüksek duvarlarla çevrili olduğunu yazar, bu duvarlar kerpiçten yapılmıştır Şehre sekiz kapıdan girilir Bu kapılar demirli değildir Kalenin önünde hendekler yoktur Şehrin beş mahalle, dörbinaltıyüzaltmış evden ibaret olup, nüfusunun 24000 olduğunu yazar Bu bilgilerin 1648 yılında yazıldığını düşünecek olursak Kilis’ in çok eski bir yerleşim ve büyük bir şehir olduğunu rahatça söyleyebiliriz Canbolatoğlu Camiinden övgü ile söz edilerek bunun güzellik ve ihtişamda Arabistan’ da ki benzerliklerinden geri kalmadığını yazar Sonra diğer camilerden övgü ile söz edip Han ve hamamların özelliklerini yazar" Kilis Adı Nereden Gelir? Kilis adı Yukarı Mezopotamya da Pellada Cyrrhus denen bir kent ile aynı adı taşıdığı ve Osmanlı kaynaklarında Kilis kalesi olarak geçtiği görülmektedir Bu sözcüğün okunuşu “Kiris” olup “Kilis” sözcüğüne fonetiği bakımından büyük benzerlik göstermektedir Grant Dictionier’de Cyrrhus’u “Kiris” anlamı da “Efendi” olarak yazmaktadır Büyük olasılıkla 8 yy da bölgeye gelen Türkmenler tarafından Kiris, Kilis diye söylenmiş ve bugünkü yeri Kilis olarak isimlendirilmiştir Kısaca Tarihi Kilis İÖ 1460 yıllarında Halep krallığına bağlıydı Hitit imparatorluk döneminin başlamasıyla Hitit etkisine girdi M Ö 356 da Makedonya''dan yola çıkan büyük İskender kuzey batıdan güney doğuya doğru bütün Anadolu topraklarını işgal ederek İskenderun körfezine dayanarak İskenderun''u kurup Kilis üzerinden mısıra doğru yoluna devam etmiştir M Ö 323 yılında İskender''in ölümüyle imparatorluk 3 general arasında paylaşıldığında Kilis ve çevresi Selefki''nin egemenliği altına girmiş ve 227 yıl Selefkiler devletinin egemenliği altında kalmıştır Türklerin bölgeye gelişi 8 yy da başlar Harun Reşit El-Mehdi döneminde Orta Asya''dan koparak islamiyeti kabul eden horasanlı oğuz boyları gruplar halinde Abbasilerin hizmetine girmeye başlarlar Cumhuriyet Meydanı Kentin bugün bulunduğu yerde Kilis adıyla gelişmesi Mısır-Türk kölemen devleti zamanında yani 1250’li yıllarda başlamıştır Osmanlı devleti topraklarına yavuz sultan selim tarafından 23 Ağustos 1516 da Mercidabık köyü civarında yapılan ve aynı adla anılan savaş sonucunda katılan Kilis bu dönemde Halep eyaletine bağlı bir sancaktı Kilis Mondros mütarekesiyle aralık 1918 de önce İngilizler daha sonrada Fransızlar tarafından işgal edilir Bölgedeki Ermeniler Fransızlarla birleşerek Kilislilere zor günler yaşatırlar Tüm yurtta seferberliğin başlamasıyla Kilis''te kurulan Kilis Kuva-i Milliyesi düşmanlarla kahramanca çarpışarak 6 aralım 1921 de kendi kurtuluşunu kendi kazanır ve Gaziantep e yardıma gider Kilis 1927 yılında Gantep il olunca Gantep''e bağlı bir ilçe olmuştur Ve 6 Haziran 1995 tarihinde de il statüsüne kavuşmuştur Coğrafyası İllin doğu, batı ve kuzeyinde Gaziantep güneyinde ise Suriye yer almaktadır Gaziantep'e 58 km uzaklıkta olan Kilis Suriye sınırına ise 10 km uzaklıktadır Kilis'ten geçen yol Türkiye sınırlarının ötesinde Azez'den geçtikten sonra Suriye'nin Halep şehrine ulaşır İl merkezi doğudan batıya doğru uzanan Resul Osman dağı eteklerinde kurulu olup güneye doğru inildikçe düz arazilere inen fazla engebeli olmayan bir sahada yer almaktadır İlin kuzeyinde yer alan ve doğudan batıya uzanan dağlar arasında kuru dereler ve birkaç küçük akarsu bulunmaktadır Genellikle kıraç arazilerin yer aldığı bu dağların etekleri ve üst kısımlarında tarıma elverişli araziler bulunmaktadır İlin güneydoğu ve sınır şeridi boylarında özelikle bağcılık ve zeytincilik çok gelişmiş ve tarıma elverişli araziler bulunmaktadır Kırsal kesiminde yaşayan insanlar geçimini tarıma dayalı olarak sağlamaktadır İl sınırları 38 derce 27' ve 38 derece 01' boylamları ile 36 derece 38've 37 derece 32' arasında bulunan Kilis'in yüzölçümü 1428 Km dir Söğütlü Dere İldeki başlıca çaylar; Afrin Çayı, Sunnep Çayı, Sabun Suyu Çayı, ve Balık Suyu Çayları olup bu çayların geçtiği arazilerde sulu tarım yapılabilmektedir Kilis ilinin %12,2 si orman ve fundalık arazi %69,3 ü tarım alanı %7,7 si çayır ve mera arazisi %10,6 sı tarım dışı araziden oluşmaktadır Çocuk Kütüphanesi Kilis 10 Haziran 1995 yılında Yalova ve Karabük'le beraber il olmuştur İlçeleri Elbeyli, Polateli ve Musabeyli olmak üzere 3 tanedir Ayrıca merkeze bağlı Yavuzlu adıyla da bir beldesi bulunmaktadır