Türkiye’De İslam, Hıristiyanlık Ve Museviliğin 70 Kutsal Abidesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-04-2012

Gök Medrese

Sivas
Fotoğraf: Tijen Burultay

Sivas Kalesi’nin ve 4 Eylül Parkı’nın güneydoğusunda

Batı yönünde giriş kapısının yer aldığı ana portal üzerindeki kitabesinde, 1271 yılında Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından yaptırıldığı yazıyor

Taçkapısının yan sütunçe başlıkları üzerindeki imzaya göre ise Gök Medrese’nin mimarı Konyalı Kaluyan

Minare kaidelerinden aşağı doğru inen mermer yüzeyde büyük boyutlarda geometrik, simetrik yazı ve bitkisel motifl er var

Medreseye girişte sağda mescit bulunuyor

Ahşap minberi sonradan yapıldı

Çini kaplı mihrabın büyük kısmı günümüze kadar gelebildi

Üçgenler ile kubbeye geçişin sağlandığı mescidin kubbesi ve etekleri de çini bezemeli

Girişin solunda kare planlı, kubbeli darülhadis bölümü yer alıyor

İç duvarları sıvanmıştır

Üzeri açık dikdörtgen planlı iç avlunun ortasında bir havuzu olması gerekir

Bugün yapının içinde hâlâ duran mermer taşlarından 22 köşeli olduğu anlaşılıyor

Buna göre Anadolu’da bilinen en büyük Selçuklu havuzuydu

Avlunun kuzey ve güneyinde altı sütun üzerine inşa edilmiş bir revak kısmı bulunuyor

Bu revakların gerisinde, küçük kapılardan hücrelere giriliyor

Doğu yönündeki ana eyvanı yıkıldığı için yerine mevcut taş ve kitabelerle bir duvar örüldü

Kuzey ve güneydeki yan eyvanların içini çiniler süslüyor

Nemrut Tahtı

(Der Yakup Kilisesi)

Şanlıurfa
Fotoğraf: Fırat Tur

Şanlıurfa Kalesi’nin batısında

Hıristiyanlığın doğuşundan sonra Anadolu’da yaptırılan ilk kiliselerden olduğu bilinen Der Yakup Kilisesi’nin, İS 38 yılında Hıristiyan olan Süryaniler tarafından yapıldığı tahmin ediliyor

Buraya Nemrut Tahtı ya da Nemrut’un Mezarı diyenler olduğu gibi halk arasında Apgar’ın Dağı da deniyor

Süryaniler ise buraya Deyro D’Nafşatho (Ruhların Manastırı) adını vermişlerdi

Bu manastır Türklerin eline geçtikten sonra bir süre karakol ve gözetleme kulesi olarak kullanıldı

İbrahim Peygamber Mağarası

Şanlıurfa
Fotoğraf: Fırat Tur

Şanlıurfa Kalesi’nin eteğinde, göl kenarında

İbrahim Peygamber’in Doğduğu Mağara (Dergâh) ve Mevlidi Halil Camii, Şanlıurfa’nın en çok ilgi gören yerleri arasında

İbrahim Peygamber’in doğduğu mağara, Halilürrahman ve Aynzeliha göllerinin yaklaşık yüz metre doğusunda yer alıyor

Mağara sonradan Mevlidi Halil Camii avlusu içinde kaldı

Hz

İbrahim’in bu mağarada yedi yaşına kadar kaldığı rivayet ediliyor

Mağarada bulunan şifalı suyun birçok hastalığı iyileştirdiğine inanılıyor

Bu mağaranın yanına Osmanlı döneminde Hz

İbrahim’in hatırasına Mevlidi Halil adı verilen küçük bir cami yapılmıştı

İbrahim Peygamber’in makamını ziyaret etmeye gelen binlerce kişiye bu cami küçük gelmeye başlayınca yanına 1986 yılında çifte minareli büyük bir cami daha yapıldı

Eyüp Peygamber Makamı ve Kuyusu

Şanlıurfa
Fotoğraf: Murat Çorakbaş

Şanlıurfa’nın iki kilometre güneyinde, Akçakale yolu üzerinde

Eyüp Peygamber’in hastalık çektiği mağara ve kutsal suyunda yıkanarak şifa bulduğu kuyunun yanı sıra Osmanlı döneminden kalma cami yer alıyor

Sabrın sembolü Eyüp Peygamber’in bu mağarada yedi yıl boyunca şiddetli bir hastalık çektiğine inanılır

İS 460 yılında Piskopos Nona tarafından Eyüp Peygamber Kuyusu’nun cüzamlı hastaları iyileştirdiğinin keşfedilmesi üzerine, buraya bir cüzam hastanesi yapıldı ve hastalar bu kuyunun suyu ile yıkandılar

Selahattin Eyyubi Camii

Şanlıurfa
Fotoğraf: Murat Çorakbaş

Piskopos Nonan tarafından 5

yüzyılın ortalarında yaptırılan, aynı zamanda Adalet Sarayı olarak kullanılan ve kırmızı renkteki 32 adet mermer sütunuyla ünlü Vaftizci Yahya (St

Jean) Kilisesi’nin, restore edilerek Selahattin Eyyubi Camii’ne dönüştürüldüğü sanılıyor

Doğu batı istikametinde apsise dikey üç nefli bazilikal plana sahip yapıdaki nefler normal Helenistik bazilikalarda olduğu gibi sütunlarla birbirlerinden ayrılıyor

Boydan boya tek beşik tonozlarla örtülü nefler dışarıdan düz damlı

Orta nef, yan neflerden daha geniş ve yüksek

Yan nefl erdeki büyük pencerelerin kenarlıklarında birbirine dolanmış yılan (ejder) kabartmaları, orta apsisin yanlarında yer alan yarım sütunların başlıklarındaki haç taşıyan melek ve kuş figürleri ile giriş cephesi orta kemerindeki taş süslemeler dışında yapıda başka süsleme yok

Pencere kenarlıklarındaki yılan kabartmalarının bir benzeri 1716 tarihli Rızvaniye Camii’nin iç kapısı yanlarında da görülür

Halilürrahman (Döşeme) Camii

Şanlıurfa
Fotoğraf: Ayk Kökçü

Halilürrahman Gölü’nün güneybatı köşesinde yer alan bu cami medrese, mezarlık ve Hz

İbrahim’in ateşe atıldığında düştüğü makamdan oluşan bir külliye görünümü sergiliyor

Caminin güneydoğu köşesine bitişik kare gövdeli kesme taş minarenin batı cephesindeki kitabede, Eyyubilerden Melik Eşref Muzaff erüddin Musa’nın emriyle 1211 yılında yaptırıldığı yazılı

Şanlıurfa
Fotoğraf: Kadir Can

Halk arasında Döşeme Camii veya Makam Camii olarak da adlandırılan Halilürrahman Camii’nin Bizans devrine ait Meryemana Kilisesi’nin yerinde inşa edildiği tahmin ediliyor

Bir görüşe göre de şehirdeki en eski camilerdendir

Halife Me’mun zamanında Hz

İbrahim Makamı üzerine yapıldığı da rivayet edilir

08-04-2012	#16
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye’De İslam, Hıristiyanlık Ve Museviliğin 70 Kutsal Abidesi Gök Medrese Sivas Fotoğraf: Tijen Burultay Sivas Kalesi’nin ve 4 Eylül Parkı’nın güneydoğusunda Batı yönünde giriş kapısının yer aldığı ana portal üzerindeki kitabesinde, 1271 yılında Sahip Ata Fahrettin Ali tarafından yaptırıldığı yazıyor Taçkapısının yan sütunçe başlıkları üzerindeki imzaya göre ise Gök Medrese’nin mimarı Konyalı Kaluyan Minare kaidelerinden aşağı doğru inen mermer yüzeyde büyük boyutlarda geometrik, simetrik yazı ve bitkisel motifl er var Medreseye girişte sağda mescit bulunuyor Ahşap minberi sonradan yapıldı Çini kaplı mihrabın büyük kısmı günümüze kadar gelebildi Üçgenler ile kubbeye geçişin sağlandığı mescidin kubbesi ve etekleri de çini bezemeli Girişin solunda kare planlı, kubbeli darülhadis bölümü yer alıyor İç duvarları sıvanmıştır Üzeri açık dikdörtgen planlı iç avlunun ortasında bir havuzu olması gerekir Bugün yapının içinde hâlâ duran mermer taşlarından 22 köşeli olduğu anlaşılıyor Buna göre Anadolu’da bilinen en büyük Selçuklu havuzuydu Avlunun kuzey ve güneyinde altı sütun üzerine inşa edilmiş bir revak kısmı bulunuyor Bu revakların gerisinde, küçük kapılardan hücrelere giriliyor Doğu yönündeki ana eyvanı yıkıldığı için yerine mevcut taş ve kitabelerle bir duvar örüldü Kuzey ve güneydeki yan eyvanların içini çiniler süslüyor Nemrut Tahtı (Der Yakup Kilisesi) Şanlıurfa Fotoğraf: Fırat Tur Şanlıurfa Kalesi’nin batısında Hıristiyanlığın doğuşundan sonra Anadolu’da yaptırılan ilk kiliselerden olduğu bilinen Der Yakup Kilisesi’nin, İS 38 yılında Hıristiyan olan Süryaniler tarafından yapıldığı tahmin ediliyor Buraya Nemrut Tahtı ya da Nemrut’un Mezarı diyenler olduğu gibi halk arasında Apgar’ın Dağı da deniyor Süryaniler ise buraya Deyro D’Nafşatho (Ruhların Manastırı) adını vermişlerdi Bu manastır Türklerin eline geçtikten sonra bir süre karakol ve gözetleme kulesi olarak kullanıldı İbrahim Peygamber Mağarası Şanlıurfa Fotoğraf: Fırat Tur Şanlıurfa Kalesi’nin eteğinde, göl kenarında İbrahim Peygamber’in Doğduğu Mağara (Dergâh) ve Mevlidi Halil Camii, Şanlıurfa’nın en çok ilgi gören yerleri arasında İbrahim Peygamber’in doğduğu mağara, Halilürrahman ve Aynzeliha göllerinin yaklaşık yüz metre doğusunda yer alıyor Mağara sonradan Mevlidi Halil Camii avlusu içinde kaldı Hz İbrahim’in bu mağarada yedi yaşına kadar kaldığı rivayet ediliyor Mağarada bulunan şifalı suyun birçok hastalığı iyileştirdiğine inanılıyor Bu mağaranın yanına Osmanlı döneminde Hz İbrahim’in hatırasına Mevlidi Halil adı verilen küçük bir cami yapılmıştı İbrahim Peygamber’in makamını ziyaret etmeye gelen binlerce kişiye bu cami küçük gelmeye başlayınca yanına 1986 yılında çifte minareli büyük bir cami daha yapıldı Eyüp Peygamber Makamı ve Kuyusu Şanlıurfa Fotoğraf: Murat Çorakbaş Şanlıurfa’nın iki kilometre güneyinde, Akçakale yolu üzerinde Eyüp Peygamber’in hastalık çektiği mağara ve kutsal suyunda yıkanarak şifa bulduğu kuyunun yanı sıra Osmanlı döneminden kalma cami yer alıyor Sabrın sembolü Eyüp Peygamber’in bu mağarada yedi yıl boyunca şiddetli bir hastalık çektiğine inanılır İS 460 yılında Piskopos Nona tarafından Eyüp Peygamber Kuyusu’nun cüzamlı hastaları iyileştirdiğinin keşfedilmesi üzerine, buraya bir cüzam hastanesi yapıldı ve hastalar bu kuyunun suyu ile yıkandılar Selahattin Eyyubi Camii Şanlıurfa Fotoğraf: Murat Çorakbaş Piskopos Nonan tarafından 5 yüzyılın ortalarında yaptırılan, aynı zamanda Adalet Sarayı olarak kullanılan ve kırmızı renkteki 32 adet mermer sütunuyla ünlü Vaftizci Yahya (St Jean) Kilisesi’nin, restore edilerek Selahattin Eyyubi Camii’ne dönüştürüldüğü sanılıyor Doğu batı istikametinde apsise dikey üç nefli bazilikal plana sahip yapıdaki nefler normal Helenistik bazilikalarda olduğu gibi sütunlarla birbirlerinden ayrılıyor Boydan boya tek beşik tonozlarla örtülü nefler dışarıdan düz damlı Orta nef, yan neflerden daha geniş ve yüksek Yan nefl erdeki büyük pencerelerin kenarlıklarında birbirine dolanmış yılan (ejder) kabartmaları, orta apsisin yanlarında yer alan yarım sütunların başlıklarındaki haç taşıyan melek ve kuş figürleri ile giriş cephesi orta kemerindeki taş süslemeler dışında yapıda başka süsleme yok Pencere kenarlıklarındaki yılan kabartmalarının bir benzeri 1716 tarihli Rızvaniye Camii’nin iç kapısı yanlarında da görülür Halilürrahman (Döşeme) Camii Şanlıurfa Fotoğraf: Ayk Kökçü Halilürrahman Gölü’nün güneybatı köşesinde yer alan bu cami medrese, mezarlık ve Hz İbrahim’in ateşe atıldığında düştüğü makamdan oluşan bir külliye görünümü sergiliyor Caminin güneydoğu köşesine bitişik kare gövdeli kesme taş minarenin batı cephesindeki kitabede, Eyyubilerden Melik Eşref Muzaff erüddin Musa’nın emriyle 1211 yılında yaptırıldığı yazılı Şanlıurfa Fotoğraf: Kadir Can Halk arasında Döşeme Camii veya Makam Camii olarak da adlandırılan Halilürrahman Camii’nin Bizans devrine ait Meryemana Kilisesi’nin yerinde inşa edildiği tahmin ediliyor Bir görüşe göre de şehirdeki en eski camilerdendir Halife Me’mun zamanında Hz İbrahim Makamı üzerine yapıldığı da rivayet edilir