Türk Lirası'nın 84 Yıllık Hikayesi

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-03-2012

Para icat edilmeden önce deniz kabuğundan kıymetli metallere kadar çeşitli malların değişim aracı olarak kullanıldığı, tarihi kayıtlara göre M

Ö 118 yılında Çinlilerin deri para kullandığı, ilk kağıt paranın M

S 806 yılında yine Çin'de ortaya çıktığı para tarihinde Türkiye Cumhuriyeti kağıt paraları 84 yıllık tarihi geçmişe sahip

Batıda kağıt paraların basılması ve kullanılması 17

yüzyılın sonlarına rastlarken, ilk kağıt paranın 1690'lı yıllarda ABD'de Massechusetts Hükümeti, İngiltere'de ise “Goldsmiths”ler tarafından basıldığı ve dolaşıma çıkarıldığı, 1694 yılında İngiliz Merkez Bankası ve daha sonra diğer ülke merkez bankalarının kurulması ile de yaygınlaştığı biliniyor

Basıldığı dönemin sosyo-ekonomik yapısının izlerine de sahip olan para tarihi, aynı zamanda bir iktisadi analiz özelliği ile sosyo-ekonomik tarihin yansıması özelliği de taşıyor

Bu bağlamda, Cumhuriyet dönemi kağıt paraları da üzerlerinde bulunan resimlerden dolayı çıkarıldığı zaman için önemli izleri ve mesajları üzerinde barındırıyor

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk olarak 1927 yılında piyasaya sürülen kağıt paralar, artık günlük hayatımızın değişmez unsuru olurken, Türkçe Latin harfli olarak tasarlanan ilk kağıt para 5 liralık kupür olarak 15 Ekim 1937'de basıldı

Dolayısıyla Türkçe harflerle basılan kağıt paraların hayatımızda 84 yıllık bir geçmişi var

1937'de 1

Emisyon Paraların Yerine 2

Emisyon Paralar Geçmeye Başladı

Türk Nümismatik Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Güçlü Kayral'ın hazırladığı çalışmaya göre; Cumhuriyetin ilk kağıt parası 5 Aralık 1927 tarihinde piyasaya sürüldü

Eski harfli birinci emisyon kağıt paraların, planlandığı gibi çıkarıldıktan 10 sene sonra 1937 yılında değiştirilmesi gerekiyordu

İkinci emisyon kağıt paralar sadece Türkçe Latin harfli olarak tasarlandı

15 Ekim 1937 tarihinde, ilk olarak 5 liralık kupürün piyasaya verilmesiyle eski harfli 1

emisyon paraların yerine 2

emisyon paralar geçmeye başladı

2

emisyonun kupürleri 1, 2½, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1

000 olarak tasarlanmıştı

Bu defa, 1

emisyondan farklı olarak 2½ liralık kupür de kullanıma alınacaktı

Bu arada madeni paralar da 1, 5, 10, 25 ve 50 kuruş olarak tedavüldeydi

1937 yılında alınan karar doğrultusunda 1 liralık kupür, kağıt paradan madeni paraya çevrilmiş ve tedavüle 1 liralık gümüş sikkeler çıkarılmıştı

Numunesi hazırlanan 1 liralık kağıt paralar ise hiç bastırılmadı

1937 ve 1938 yıllarında yeni emisyonun 5, 10 50 ve 100 liralıkları tedavüle verildikten sonra Atatürk'ün ölümü ve yerine İsmet İnönü'nün geçmesi üzerine 2

emisyona geçiş işi değişikliğe uğradı

1939 senesinde tedavüle verilen 500 ve bin liralıkların planlanan miktarının bir kısmı aynı klişe ve renklerde olmasına rağmen Cumhurbaşkanı olarak İnönü'nün resimleri ile yeniden bastırılıp piyasaya verildi

08-03-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türk Lirası'nın 84 Yıllık Hikayesi Türk Lirası'nın 84 Yıllık Hikayesi Para icat edilmeden önce deniz kabuğundan kıymetli metallere kadar çeşitli malların değişim aracı olarak kullanıldığı, tarihi kayıtlara göre MÖ 118 yılında Çinlilerin deri para kullandığı, ilk kağıt paranın MS 806 yılında yine Çin'de ortaya çıktığı para tarihinde Türkiye Cumhuriyeti kağıt paraları 84 yıllık tarihi geçmişe sahip Batıda kağıt paraların basılması ve kullanılması 17 yüzyılın sonlarına rastlarken, ilk kağıt paranın 1690'lı yıllarda ABD'de Massechusetts Hükümeti, İngiltere'de ise “Goldsmiths”ler tarafından basıldığı ve dolaşıma çıkarıldığı, 1694 yılında İngiliz Merkez Bankası ve daha sonra diğer ülke merkez bankalarının kurulması ile de yaygınlaştığı biliniyor Basıldığı dönemin sosyo-ekonomik yapısının izlerine de sahip olan para tarihi, aynı zamanda bir iktisadi analiz özelliği ile sosyo-ekonomik tarihin yansıması özelliği de taşıyor Bu bağlamda, Cumhuriyet dönemi kağıt paraları da üzerlerinde bulunan resimlerden dolayı çıkarıldığı zaman için önemli izleri ve mesajları üzerinde barındırıyor Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk olarak 1927 yılında piyasaya sürülen kağıt paralar, artık günlük hayatımızın değişmez unsuru olurken, Türkçe Latin harfli olarak tasarlanan ilk kağıt para 5 liralık kupür olarak 15 Ekim 1937'de basıldı Dolayısıyla Türkçe harflerle basılan kağıt paraların hayatımızda 84 yıllık bir geçmişi var 1937'de 1 Emisyon Paraların Yerine 2 Emisyon Paralar Geçmeye Başladı Türk Nümismatik Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Güçlü Kayral'ın hazırladığı çalışmaya göre; Cumhuriyetin ilk kağıt parası 5 Aralık 1927 tarihinde piyasaya sürüldü Eski harfli birinci emisyon kağıt paraların, planlandığı gibi çıkarıldıktan 10 sene sonra 1937 yılında değiştirilmesi gerekiyordu İkinci emisyon kağıt paralar sadece Türkçe Latin harfli olarak tasarlandı 15 Ekim 1937 tarihinde, ilk olarak 5 liralık kupürün piyasaya verilmesiyle eski harfli 1 emisyon paraların yerine 2 emisyon paralar geçmeye başladı 2 emisyonun kupürleri 1, 2½, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1000 olarak tasarlanmıştı Bu defa, 1 emisyondan farklı olarak 2½ liralık kupür de kullanıma alınacaktı Bu arada madeni paralar da 1, 5, 10, 25 ve 50 kuruş olarak tedavüldeydi 1937 yılında alınan karar doğrultusunda 1 liralık kupür, kağıt paradan madeni paraya çevrilmiş ve tedavüle 1 liralık gümüş sikkeler çıkarılmıştı Numunesi hazırlanan 1 liralık kağıt paralar ise hiç bastırılmadı 1937 ve 1938 yıllarında yeni emisyonun 5, 10 50 ve 100 liralıkları tedavüle verildikten sonra Atatürk'ün ölümü ve yerine İsmet İnönü'nün geçmesi üzerine 2 emisyona geçiş işi değişikliğe uğradı 1939 senesinde tedavüle verilen 500 ve bin liralıkların planlanan miktarının bir kısmı aynı klişe ve renklerde olmasına rağmen Cumhurbaşkanı olarak İnönü'nün resimleri ile yeniden bastırılıp piyasaya verildi