Türkiye'de Ekonomik Krizler

1990’lı Yıllar


47 Hükümet (1989-1991)
(Yıldırım Akbulut)





90'lı yıllar Türkiye için mal ve sermaye hareketlerinin her biçimiyle serbestleştiği bir dönem oldu 1994'te Gümrük Birliği bu anlamda önemli bir kilometre taşı oldu1994'te yaşanan kriz peşinden 5 Nisan kararları ile alınan bir önlem paketini gündeme getirdi 1990'lı yıllarda krizler sıklaştı 1998-1999 ve 2001 kriz yılları oldu 2001 krizi Türkiye'nin gündemine işsizlik ve istihdamı artırma sorununu da taşıdı






1991 Finansal Krizi


48 Hükümet (1991)
(Ahmet Mesut Yılmaz)







1991 krizini Körfez krizi tetikledi 1990 yılında toplam sermaye girişi 4 milyar dolar oldu Bunun 3 milyar doları kısa vadeli idi Dış borç stoku 8 milyara dolara yakın artış gösterirken kısa vadeli borçlardaki artış 4 milyar dolara yaklaştı Cari işlemler bilançosu, tarihi bir sıçramayla açığını 26 milyar dolara çıkarmıştı Büyük çaptaki sermaye girişi TL'yi aşırı değerlendirirken ihracatı caydırdı, ithalatı pompaladı 1991'de Körfez krizi çıktı ve Türkiye'yi riskli bir ülke konumuna getirdi Sermaye kaçışa geçti 26 milyar doları aşan sermaye kaçışı ekonomiyi durgunluğa soktu TÜFE yüzde 524 artarken TEFE artışı yüzde 64'e ulaştı Büyüme hızı yüzde 03'e düştü Kriz etkisini bir yıl gösterdi






1994 Finansal Krizi


50 Hükümet (1993-1995)
(Tansu Çiller)






Kısa süreli ama çok şiddetli oldu Kriz 1993 sonlarında başlayıp 1994'te patladı İçeride zaten üstüste iki yıldır sürmekte olan temel dengesizliklerin üzerine Avrupa para piyasasındaki kargaşanın eklenmesi krizi tetikledi Cari açık da 1 milyar dolardan 64 milyar dolara fırladı Dış borç stoku 12 milyar dolar artış gösterdi Kısa vadeli borçlar 185 milyar dolara fırlayarak tarihi bir rekor kırdı Toplam net sermaye çıkışı 42 milyar dolara vardı Faiz hadleri Hazine bonolarında yüzde 400'ü aşarken TEFE yüzde 121, TÜFE yüzde 106'e yani üç haneli rakamlara sıçradı GSMH'da yüzde 6'ya varan daralma olurken işsizlik yüzde 20'ye vurdu Krizde yarım milyon kişi işinden atıldı







1998-1999 Krizi


55 Hükümet (1997-1999)
(Ahmet Mesut Yılmaz)











1998'de Asya-Rusya krizi, Türkiye'yi, enflasyonu düşürmek amacıyla harcamaları kıstığı ve istikrar programı uyguladığı sırada yakaladı Krizi tetikleyen unsur, 6 milyar doları aşan sıcak para çıkışı oldu Mali kuruluşlar dışında bütün kesimler yüzde 5-6 daralmaya girdi GSMH'da yüzde 64 düşüş oldu TEFE yüzde 63'e fırladı Reel faizler yüzde 37'ye ulaşarak rekor kırdı Dış borç stoku 103 milyar dolara, iç borç stokunun GSMH'ya oranı yüzde 32'ye çıktı Faizi yüksek, vadesi kısa borç birikimi 1999 sonunda Hazine'yi iç borçları artık döndüremediği noktaya sürükledi Aralık 1999'da hükümet IMF ile stand-by anlaşması imzaladı