Türkiye Cumhuriyeti Siyasi Tarihi

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-03-2012

Dörtler'in Dönüşü

1987 yılında yapılan referandum ile siyasi yasaklar kalkmış ve Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş, Süleyman Demirel ile Necmettin Erbakan yeniden siyasi arenada yerlerini alabilmişlerdir

Ecevit Demokratik Sol Parti'nin, Türkeş Milliyetçi Çalışma Partisi'nin, Demirel Doğru Yol Partisinin'nin, Erbakan ise Refah Partisi'nin genel başkanları oldular

Hüsamettin Cindoruk 1987 yılında siyasi yasakların kalkması üzerine Süleyman Demirel'in genel başkanlığa geçmesi amacıyla istifa etmiştir ve bununla beraber Süleyman Demirel genel başkanlığa seçilmiştir

1987 genel seçimlerinde, ANAP %36,31 oyla 292 milletvekili çıkarmış ve Özal tekrar çoğunluğu sağlayarak 46

Dönem Başbakanı olmuştur

1987 seçimlerinde DSP iki milyonu aşkın (% 8,54) oy almasına rağmen barajın altında kalması nedeniyle milletvekili çıkaramadı

%24,74 oy alan SHP ve %19,1 oyla DYP, 1987'de meclise giren partilerdir

Murat Sökmenoğlu

26 Mart 1989 yerel seçimlerinde SHP; İstanbul, Ankara ve İzmir belediye başkanlıklarıyla 39 ilin belediye başkanlığını kazanmıştı ayrıca il genel meclisi seçimlerinde %28

8 oy almayı başarmıştı

SHP ve DYP ANAP iktidarının meşrutiyetini kaybettiğini halkın desteğini yitirdiğini ve bu nedenle genel seçimlerin yenilenmesi gerektiğini savunmaya başladılar

Turgut Özal 9 Kasım 1989'da Kenan Evren'den boşalan cumhurbaşkanlığına SHP ve DYP'nin muhalefetine rağmen seçildi

Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanı seçilmesini protesto eden Hatay milletvekili Murat Sökmenoğlu milletvekilliğinden istifa ederek sine-i millete döndü

1990'lı Yıllar

20 Ekim 1991 seçimlerini DYP kazandı

DYP %27:178, ANAP:115, SHP %20:88, RP:62, DSP:7)

Seçimlere Halkın Emek Partisi (HEP) ile birlikte katılan SHP seçimlerden sonra TBMM açılışında Kürt kökenli milletvekillerinin Kürtçe yemin etmeye kalkışması ortalığı karıştırdı

21 Mart 1992 Nevruz Bayramı'nda çıkan olaylar sonucunda da SHP içindeki HEP kökenliler partiden istifa ettiler

Demirel DYP-SHP koalisyon hükümetini 20 Kasım 1991'de kurdu

SHP Genel Başkanı Erdal İnönü Başbakan Yardımcılığı görevini almıştı

12 Eylül döneminde çıkartılmış olan kapatılan siyasi partilerin aynı adla tekrar açılmasını engelleyen yasa Haziran 1992'de kaldırıldı

SHP içindeki muhalefet hareketinin önde gelen ismi Deniz Baykal ve diğer CHP kökenliler CHP'yi tekrar açma kararı aldılar

9 Eylül 1992'de CHP tekrar açıldı

SHP'den ayrılan bir grup milletvekili CHP'ye geçti

Tansu Çiller

17 Nisan 1993'te Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın vefat etmesi üzerine 16 Mayıs 1993'te Süleyman Demirel Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir

Genel Başkanlığa, Milli Eğitim Bakanı Köksal Toptan, İçişleri Bakanı İsmet Sezgin ve Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Tansu Çiller adaylıklarını koydular ancak ilk turda yeterli oyu alamamasına karşın Tansu Çiller'in yüksek oy alması diğer adayların adaylıktan çekilmelerine sebep olmuş ve 13 Haziran 1993'te Genel Başkanlığa Tansu Çiller seçilmiştir

14 Haziran'da, Süleyman Demirel de 50

hükümeti kurma görevini Tansu Çiller'e vermiştir

Solda Birlik Çalışmaları

Hikmet Çetin

26 Mart 1994 yerel seçimlerine ayrı ayrı giren SHP, DSP ve CHP'nin; solun toplam oy oranı %25 olabilmişti

Bir önceki seçimde kazanılan büyük kentler Refah Partisi'ne teslim edilmişti

CHP bu seçimlerde sadece %4

7 oranında oy alabildi

Sosyal Demokrat oylar gitgide eriyordu ve birleşme çalışmaları başladı

18 Şubat 1995'te toplanan ortak kurultayda 1003 delege birleşmenin CHP, 635 delege de SHP çatısı altında olması yönünde oy kullandı

Bunun üzerine SHP feshedilerek CHP'ye katılım kararı alındı

Hikmet Çetin oybirliğiyle CHP'nin 5

Genel Başkanı seçildi

Birleşme sürecinde partiden istifa eden CHP Genel Sekreteri Ertuğrul Günay yerine Adnan Keskin getirildi

25 Şubat'ta yapılan seçimde Adnan Keskin Genel Sekreter oldu

Deniz Baykal

9 Eylül 1995'deki kurultayda ise Deniz Baykal genel başkanlığa geldi

30 Ekim'de DYP ve CHP bir koalisyon hükümeti kurdu

CHP Genel Başkanı Deniz Baykal Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak yer aldı

TBMM seçimlerin 24 Aralık 1995'te yenilenmesi kararı aldı

CHP bu seçimde kılpayı %10 barajını aşarak TBMM'ye girdi

Seçimlerin galibi ise Necmettin Erbakan'ın başında bulunduğu Refah Partisi olmuştu

RP %21

3:158, DYP:135, ANAP:132, DSP:76, CHP:49

08-03-2012	#7
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye Cumhuriyeti Siyasi Tarihi Dörtler'in Dönüşü 1987 yılında yapılan referandum ile siyasi yasaklar kalkmış ve Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş, Süleyman Demirel ile Necmettin Erbakan yeniden siyasi arenada yerlerini alabilmişlerdir Ecevit Demokratik Sol Parti'nin, Türkeş Milliyetçi Çalışma Partisi'nin, Demirel Doğru Yol Partisinin'nin, Erbakan ise Refah Partisi'nin genel başkanları oldular Hüsamettin Cindoruk 1987 yılında siyasi yasakların kalkması üzerine Süleyman Demirel'in genel başkanlığa geçmesi amacıyla istifa etmiştir ve bununla beraber Süleyman Demirel genel başkanlığa seçilmiştir 1987 genel seçimlerinde, ANAP %36,31 oyla 292 milletvekili çıkarmış ve Özal tekrar çoğunluğu sağlayarak 46 Dönem Başbakanı olmuştur 1987 seçimlerinde DSP iki milyonu aşkın (% 8,54) oy almasına rağmen barajın altında kalması nedeniyle milletvekili çıkaramadı %24,74 oy alan SHP ve %19,1 oyla DYP, 1987'de meclise giren partilerdir Murat Sökmenoğlu 26 Mart 1989 yerel seçimlerinde SHP; İstanbul, Ankara ve İzmir belediye başkanlıklarıyla 39 ilin belediye başkanlığını kazanmıştı ayrıca il genel meclisi seçimlerinde %288 oy almayı başarmıştı SHP ve DYP ANAP iktidarının meşrutiyetini kaybettiğini halkın desteğini yitirdiğini ve bu nedenle genel seçimlerin yenilenmesi gerektiğini savunmaya başladılar Turgut Özal 9 Kasım 1989'da Kenan Evren'den boşalan cumhurbaşkanlığına SHP ve DYP'nin muhalefetine rağmen seçildi Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanı seçilmesini protesto eden Hatay milletvekili Murat Sökmenoğlu milletvekilliğinden istifa ederek sine-i millete döndü 1990'lı Yıllar 20 Ekim 1991 seçimlerini DYP kazandı DYP %27:178, ANAP:115, SHP %20:88, RP:62, DSP:7) Seçimlere Halkın Emek Partisi (HEP) ile birlikte katılan SHP seçimlerden sonra TBMM açılışında Kürt kökenli milletvekillerinin Kürtçe yemin etmeye kalkışması ortalığı karıştırdı 21 Mart 1992 Nevruz Bayramı'nda çıkan olaylar sonucunda da SHP içindeki HEP kökenliler partiden istifa ettiler Demirel DYP-SHP koalisyon hükümetini 20 Kasım 1991'de kurdu SHP Genel Başkanı Erdal İnönü Başbakan Yardımcılığı görevini almıştı 12 Eylül döneminde çıkartılmış olan kapatılan siyasi partilerin aynı adla tekrar açılmasını engelleyen yasa Haziran 1992'de kaldırıldı SHP içindeki muhalefet hareketinin önde gelen ismi Deniz Baykal ve diğer CHP kökenliler CHP'yi tekrar açma kararı aldılar 9 Eylül 1992'de CHP tekrar açıldı SHP'den ayrılan bir grup milletvekili CHP'ye geçti Tansu Çiller 17 Nisan 1993'te Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın vefat etmesi üzerine 16 Mayıs 1993'te Süleyman Demirel Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir Genel Başkanlığa, Milli Eğitim Bakanı Köksal Toptan, İçişleri Bakanı İsmet Sezgin ve Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Tansu Çiller adaylıklarını koydular ancak ilk turda yeterli oyu alamamasına karşın Tansu Çiller'in yüksek oy alması diğer adayların adaylıktan çekilmelerine sebep olmuş ve 13 Haziran 1993'te Genel Başkanlığa Tansu Çiller seçilmiştir 14 Haziran'da, Süleyman Demirel de 50 hükümeti kurma görevini Tansu Çiller'e vermiştir Solda Birlik Çalışmaları Hikmet Çetin 26 Mart 1994 yerel seçimlerine ayrı ayrı giren SHP, DSP ve CHP'nin; solun toplam oy oranı %25 olabilmişti Bir önceki seçimde kazanılan büyük kentler Refah Partisi'ne teslim edilmişti CHP bu seçimlerde sadece %47 oranında oy alabildi Sosyal Demokrat oylar gitgide eriyordu ve birleşme çalışmaları başladı 18 Şubat 1995'te toplanan ortak kurultayda 1003 delege birleşmenin CHP, 635 delege de SHP çatısı altında olması yönünde oy kullandı Bunun üzerine SHP feshedilerek CHP'ye katılım kararı alındı Hikmet Çetin oybirliğiyle CHP'nin 5 Genel Başkanı seçildi Birleşme sürecinde partiden istifa eden CHP Genel Sekreteri Ertuğrul Günay yerine Adnan Keskin getirildi 25 Şubat'ta yapılan seçimde Adnan Keskin Genel Sekreter oldu Deniz Baykal 9 Eylül 1995'deki kurultayda ise Deniz Baykal genel başkanlığa geldi 30 Ekim'de DYP ve CHP bir koalisyon hükümeti kurdu CHP Genel Başkanı Deniz Baykal Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak yer aldı TBMM seçimlerin 24 Aralık 1995'te yenilenmesi kararı aldı CHP bu seçimde kılpayı %10 barajını aşarak TBMM'ye girdi Seçimlerin galibi ise Necmettin Erbakan'ın başında bulunduğu Refah Partisi olmuştu RP %213:158, DYP:135, ANAP:132, DSP:76, CHP:49