08-03-2012
|
#4
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Çanakkale Savaşı | (1915 - 1916)
Tahliye
Müttefiklerin Gelibolu Seferi'ne eklenen yeni takviyelerle üçüncü bir cephe açılmasına karşın kara harekatı Müttefikler açısından bir sonuç getirmemiş, Osmanlı kuvvetlerinin direnci karşısında cepheler yeniden kilitlenmiştir Bulgaristan'ın 14 Ekim 1915 tarihinde İttifak Devletlerine katılmıştır Almanya ile Osmanlı arasında Balkanlar üzerinden bir demiryolu hattı 29 Ekim tarihinde işlemeye başlamıştır
"W Beach" (Seddülbahir)
Bu tarihten üç gün sonra General Ian Hamilton görevden alınarak yerine General Charles Monro atanmıştır Monro cephede yaptığı incelemelerin ardından 3 Kasım 1915’de İngiliz Yüksek Savunma Konseyi’ne cephe hakkındaki görüşünü, “Gelibolu tahliye edilmelidir” şeklinde bildirmiştir Bu kolay alınacak bir karar değildir 6 Kasım 1915 günü İngiliz Savaş Bakanı Lord Kitchener Gelibolu’ya gelmiştir 15 Kasım’da Lord Kitchener’in kararı Seddülbahir Cephesi dışındaki diğer iki cephedeki askerlerin tahliye edilmesi yönündedir Ertesi gün 16 Kasım’da Müttefiklerin Selanik Cephesi de General Monro’ya bağlanmıştır General Birdwood, General Monro’ya bağlı olmak üzere Çanakkale Müttefik Kuvvetleri Komutanlığı’na atandı
Kesin karar 7 Aralık 1915 tarihinde verilmiştir Arıburnu ve Anafartalar Cepheleri’ndeki Müttefik kuvvetler tahliye edilerek Selanik Cephesi’ne kaydırılmış, Seddülbahir Cephesi’ndeki kuvvetler ise yerlerinde kalmışlardır Bu cephedeki kuvvetlerin tahliyesine 27 Aralık 1915 tarihinde karar verilmiştir Tahliye işlemleri 9 Ocak 1916 sabahı tamamlanmıştır Böylece Gelibolu Muharebeleri Osmanlı kuvvetlerinin zaferiyle sonuçlanmıştır
Savaşın Sonuçları
İngiltere ve Fransa ile Osmanlı ve Alman orduları arasında geçen ve iki taraftan toplam 500,000'den fazla[kaynak belirtilmeli] insanın "kaybına" (ölüm, firar, esir, sakatlanma ve hastalıklar) neden olan savaşın ardından İtilaf Devletleri Çanakkale Boğazı'nı geçememiş, İstanbul'u işgal edememiştir Pek çok tarihçi, Rusya'da zorda kalan çarlık rejimi devrilmesinde ve I Dünya Savaşı 2 yıl uzamasında bu olayın önemli payı olduğu görüşündedirler
• Çanakkale Savaşı, müttefikleriyle Rusya'nın irtibatını önlemiş, bu arada Lenin ve yandaşları Bolşeviklerin Ekim Devrimi ile Rusya savaş dışı kalmıştır Bu durum ihtilal Rusyası ile müttefiklerini birbirinden ayırmıştır Sovyet Rusya Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara hükûmetine belirli ölçüde lojistik destek sağlamıştır
• Bu savaşlar, İngiliz ve Fransız kuvvetlerini Gelibolu Yarımadası'na bağlamış, Almanya ve müttefiklerinin yükleri hafiflemiştir
• Savaşta, çok sayıda eğitilmiş insan kaybedilmesi nedeniyle cumhuriyet döneminde eğitilmiş insan sıkıntısı çekilmiştir
• Karşılıklı olarak çok büyük insan ve malzeme zayiatı verilmiştir
• Mustafa Kemal bu savaşta Conkbayırı Anafartalar ve Arıburnun'da görev yapmıştır Çıkartmanın ilk günü Conkbayırı'ndaki müdahalesi ve savaşın son aşamalarında üstlendiği görevler, Mustafa Kemal'in askeri yeteneklerini ortaya çıkarmış"Anafartalar Kahramanı" olarak tanınmasını sağlamıştır Bu durum daha sonraları Mustafa Kemal'in milli liderliğini ortaya çıkarmıştır
Kayıplar
Savaşın Sonrası ve Etkileri
Toplumsal Etkileri Çanakkale Savaşı, ilgili bütün ulusları derinden etkilemiştir Avustralya ve Yeni Zelanda'da Anzak Günü adıyla her yıl düzenli bir seremoni tekrarlanır Ayrıca Avustralyalı ve Yeni Zelandalılar o gün toplanarak Gelibolu Yarımadası'ndaki Anzakların (ANZAC: Australian and New Zealand Army Corps) çıkartma yaptıkları Anzak Koyu'na gelerek atalarının savaştıkları bu yeri ziyaret ederler
Çanakkale Savaşı, en çok İtilaf Devletlerinin altındaki sömürgeleri[kaynak belirtilmeli], özellikle de Avustralya ve Yeni Zelanda'yı etkilemiştir Bu savaştan önce bu iki ülkenin vatandaşları Britanya İmparatorluğu'nun yenilmez üstünlüğünden emindiler ve böyle bir imparatorluğun onları askeri seferlere çağrısından büyük onur duymuşlardı Bir propaganda posterinde yer alan Anzak üniforması giymiş bir çocuğun "Baba, Büyük Savaş'ta sen ne yaptın?" sorusu onları şüphesiz etkilemiştir Ancak Çanakkale Savaşı onların bu büyük güvenini derinden sarsmıştır
Anzaklar için Çanakkale Savaşı'nın önemi çok büyüktür, Çanakkale'den ayrılan Anzaklar savaşın başka cephelerinde savaşmaya gönderilmişler ve gittikleri her yeri Çanakkale'de yaşadıklarıyla karşılaştırmışlardır Ülkelerine döndüklerinde kahraman gibi saygı görmüşler ve gözlerindeki Britanya İmparatorluğu'nun sonsuz gücü büyük bir yara almıştır 1 Ocak 1901'de Avustralya Federasyonu kurulmuş, Avustralyalılar on yıllık bir süreçte seçme ve seçilme ile temsil edilme haklarını elde etmişlerdir Böylece Britanya İmparatorluğu'nun altında bir Avustralya Devleti doğmuştur Günümüz Avustralya tarihi böyle anlatsa da bu ülkenin gerçek psikolojik bağımsızlığı Gelibolu olarak görülür Her yıl çıkartmanın yıldönümü olarak 25 Nisan'da Anzak Günü adıyla anma törenleri düzenlenir ve o gün Avustralya ile Yeni Zelanda'da ulusal tatildir
Avustralya şu ana kadar resmi olarak sadece bir düşman kumandanını tanımıştır Campbell'e yapılan bir anıtıyla bu kişi Mustafa Kemal Atatürk'tür Yeni Zelanda için de bu durum aynıdır Yeni Zelandalılar Wellington'un Tarakina Koyu'na Atatürk Memorial (NZ) adında bir anıt dikmişlerdir Herhalde bir düşman kumandanına atfedilmiş bu anıtlar dünyada tektir[kaynak belirtilmeli], düşmanını bu derece sayan bir millet daha yoktur dünya üzerinde
Mustafa Kemal Atatürk'ün 1934 Anzak Kutlamaları sebebiyle gönderdiği mesaj da bu ülkeler arası dostluğu pekiştirmiştir:
"Bu Memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar! Burada dost bir vatanın toprağındasınız Huzur ve sükun içinde uyuyunuz Sizler Mehmetçiklerle yanyana koyun koyunasınız Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz Evlatlarınız bizim bağrımızdadır, huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır Onlar bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır"
Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra İngiliz ve Fransız donanmalarının geri püskürtüldüğü 18 Mart, Çanakkale Şehitlerini Anma Günü olarak ilan edilmiştir
Dünyada ise bu savaş, askeri beceriksizlik ve felaket sembolü olarak sayılmıştır Eric Bolge tarafından yazılan savaş karşıtı şarkısı "And The Band Played Waltzing Matilda" bu savaşla ilgilidir
Kaynaklar
• 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç
• Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekatı - General C F Aspinall - Oglander (General Ian Hamilton'un karargah subaylarından)
• Türk Kurmay Subaylarının Gözüyle Çanakkale Savaşı - Burhan Sayılır
• Alçıtepe'den Anafartalar'a Çanakkale Kara Muharebeleri - Tuncay Yılmazer
• Çanakkale Savaşı Üzerine Bir İnceleme - Emekli Korgeneral, eski içişleri bakanı Selahattin Çetiner
• Mustafa Kemal - Anafartalar Muhaberatı'na Ait Tarihçe - Uluğ İğdemir - Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi - 5 Cilt, Çanakkale Cephesi - Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı, Harp Tarihi Yayınları
01 Diriliş: Turgut Özakman
02 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç - Kastaş Yayınevi Sh: 15
03 Çanakkale Savaşı Üzerine Bir İnceleme-Selahattin Çetiner Sh: 30
04 wwwduryolcucom
05 Çanakkale Gelibolu Askeri Harekatı-CFA Oglander Arma Yayınları 1939 Sh: 68
06 Türk Kurmay Subaylarının Gözüyle Çanakkale Savaşı - Burhan Sayılır Salyangoz Yayınları 2006 Sh: 23
07 1915 Çanakkale Savaşı-İbrahim Artuç Kastaş Yayınları 2004 Sh: 41
08 Oglander, age, s 67
09 1915 Çanakkale Savaşı-İbrahim Artuç Kastaş Yayınları 2004 Sh: 10,11
10 Çanakkale Savaşı Üzerine Bir İnceleme- Selahattin Çetiner Sh: 2, 3
11 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç Kastaş Yayınevi 2004 Sh: 204
12 Genkur Harp Tarihi Bşk - Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi V Cilt, 2 Kitap
13 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç Kastaş Yayınevi 2004 Sh: 2219
14 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç Kastaş Yayınevi 2004 Sh: 243
15 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç Kastaş Yayınevi 2004 Sh: 247
16 1915 Çanakkale Savaşı - İbrahim Artuç Kastaş Yayınevi 2004 Sh: 250
17 Oglander, age, s 241, 244/
18 - 19 http://wwwcanakkale1915com/sehitsayisihtm
* - * - * - *
Çanakkale Savaşından Kesitler - Daha Çok Resim İçin Tıklayınız
Çanakkale Savaşının Önemi ve Sonuçları - Tıklayınız
|
|
|
|