İmam Buhâri

İmam Buhâri
Hadis bilginlerinin ileri gelenlerinden biri
Ebû Abdullah Muhammed b Ismâil b Ibrâhim b el-Mugîre b
Berdizbeh el-Cûfî el-Buhârî
Mugire b Berdizbeh, Buhara Valisi Yemân el-Cûfi'nin
araciligiyla müslüman olmustur Bu nedenle Cûfi'ye nisbet
edilmistir Buhârî'nin babasi ve dedesi hakkinda pek bilgimiz
yoktur
Muhammed el-Buhârî, 13 sevvâl 194 h/21 Temmuz 810
tarihinde Cuma günü Buhara'da dogmustur Bundan dolayi da
Buhârî nisbetiyle anilmasina sebep olmustur Buhârî, henüz
bebek iken babasi vefat etmis, kardesi Ahmed'le birlikte yetim
kalmistir Annesinin terbiyesi altinda büyümüs, küçük yasta
Kur'an'i ezberlemis ve Arapça ögrenmistir Babasindan kalan
servet onun hiç kimseye muhtaç olmadan ilim ögrenmesinde
yararli oldu On bir yasinda hadis ögrenmeye basladi Onalti
yasinda annesi ve kardesi Ahmed'le birlikte hacca gitti Annesi
ve kardesi Buhârâ'ya dönerken, kendisi ilim ögrenmek
istegiyle Mekke'de kaldi (210 h/825)
Onsekiz yasinda "Kitâbu Kadâya's-Sahabe ve't-Tâbiin" ile
"et-Târîhü'l-Kebîr" adli eserlerini yazdi ilim ögrenmek için
sam'a, Misir'a, Basra'ya, Bagdat'a gitti Bu amaçla alti yil
Hicâz'da kaldi Buhârî, hadis ögrenmek ve nakletmekle
kalmadi siirle de ilgilendi Ancak fazla siir yazmadi Savas
sporlarina ilgi duydu, ata bindi, ok atti
Akranlari Buhârî'den övgüyle bahsederler Onu övenler
arasinda büyük muhaddis imam Müslim'de vardir Buna
ragmen, Buhârî'nin üstünlügünü çekemeyenler fitne
çikarmaktan geri kalmadilar Buhârî'nin "Kur'an mahluktur"
düsüncesini savundugunu yaydilar Bu dedikodulardan
rahatsiz olan Buhârî, memleketi Buhâra'ya gitti Burada da
rahat edemedi Buhârâ emiri ile arasi açildi Buhara Emiri
Halid Ibn Ahmed, çocuklarina Câmiu's-Sahîh'i ve et-Tarih'i
okutmasi için Buharî'yi konagina çagirir fakat Buharî, bu
teklifi kabul etmez ilim meclIslerinin herkese açik
oldugunu,isteyenin gelerek yararlanabilecegini, ilmi valinin
konaginin duvarlari arasina hapsedemeyecegini bildirir Bu
olay üzerine Ahmed Ibn Hâlid, onu Buhara'dan sürer Buhârî,
Buhara'dan ayrildiktan sonra Semerkand'a gider Hartenk
köyünde bulunan akrabalarinin arasina yerlesir
Semerkand'lilar, Buhârî'den yararlanmak isterler Bir heyet
gönderip Semerkand'a gelmesi ricasinda bulunurlar Buhârî,
Semerkand'a gitmek için hazirlik yapmaya baslar ancak bu
arada hastalanir ve Ramazan Bayrami gecesi vefat eder (30
Ramazan 256 h/31 Agustos 869) Cenazesi, bayram günü
ögleden sonra kilinarak Hartenk'e defnedilir
Imam Buhârî keskin bir zekâ ve ezberleme yetenegine sahipti
Herhangi bir seyi ezberlemesi için ona bir defa bakmasi veya
onu bir defa dinlemesi yeterliydi Bagdatlilarin ve
Semerkandlilar'in O'nun zekâ seviyesini denemek için
sorduklari sorular bunu göstermesi bakimindan önemlidir
Gezileri sirasinda dinlediklerini yazmamasi ve kendisine
takilanlara, dinledigi bütün hadIsleri ezberden okumasi da
dikkat çekicidir O ayni zamanda çok hadis ezberlemekle de
söhret bulmustu
Ince yapiti uzun boylu idi ihtiyarliginda çok halim selim
görünüslü olmustu Sert yaratilIsli degildi Yumusak huyluydu
ilim konusunda çok dikkatli idi Dayanaksiz konusmak
istemezdi Baskalari hakkinda gayet yumusak bir dil
kullanirdi Derdi ki, "Hiçbir kimseyi giybet etmemis olarak
Allah (cc)'a kavusmayi arzu ediyorum" Rical bilgisi
herkesten çok olmasina ragmen cerh ettigi (zayifligini ortaya
koydugu) raviler hakkinda bile asagilayici tabirler
kullanmazdi Yalanciligi bilinen birisi için "fîhi nazar (bunda
ihtilaf vardir)", "seketû anhu (sikaligi konusunda âlimler
sustular)" derdi O'nun bir adam hakkinda en agir sözü
"münkerü'l-hadis (hadisi alinmaz)" terimidir
Kütübü sitte müelliflerinden en-Nesâî, Buhârî'yi bizzat
görüstügü seyhler arasinda saydiktan sonra söyle demistir:
"O, sika, inanilir, akilli bir muhaddistir Islâm tarihinde ilk
defa sahih kitap yazan odur" Bazi âlimler onun için söyle
derler: "Buhârî, Allah (cc)'nun yeryüzünde yürüyen
ayetlerindendir" Necm b el-Fazl diyor ki: "Rüyamda
Rasûlullah (sas) efendimizi gördüm Bir köyden çikmis
gidiyordu ve arkasindan imam-i Buhârî de onu takip
etmekteydi O bir adim atinca Buhârî de bir adim atiyor ve
ayagini Rasûlullah (sas)'in ayagini bastigi yere basiyordu
Kitabini da her bakimdan ona nisbet ediyordu"
Buhârî ilmiyle amel eden bir insandi Islâmî sinirlara uymada
asiri derecede titizdi Helâl ve haram konusunda duyarli idi
Hadis ilmine hizmet, bu yolla Allah (cc)'in rizasini, Rasûlullah
(sas)'in sefaatini kazanmaktan öte bir amaç tasimiyordu