Mevlana'dan Cevher Beyitler...

1
Hem hayvansın hem melek:
Tâ be-ten hayvan be-câni ez-melek
Tâ revî hem ber-zemin hem ber-felek 2/3814

Ey insan,ne tuhaf bir varlıksın sen Zıtlıklar sende birleşmiş Hayvan da melek de yerinde sabit ama sen bunları nefsinde cem etmiş ten hayvanıyla can meleğini bir araya getirmişsin Bu yüzden hem göğe mensupsun hem yere Bu ikili yapını bil ve ona göre dikkatli davran Ta ki tenin canına diş geçirmesin, kötülük iyiliğine baş eğdirmesin Gökler dururken bürtü böcek gibi toprağın altını vatan edinme


2
Eşek misin İsa mı:
İsîye bak rağbet-i har eyleme
Tab’ını akl üzre server eyleme (2/1871)

Eşek de sensin, eşeğe binen de Eşek senin maddi varlığın, yontulmamış tabiatındır O eşeği sürüp götüren aklın ve ruhun ise İsaya benzer Sen İsaya değer ver, eşeğe değil Eşeğe benzeyen tabiatını akıl İsasının üzerine çıkarma Bırak bedenin ruhuna hizmet etsin, ulvi gayelerin peşinde yorulsun Yakışığı kölenin şaha hizmetidir, şahın köleye değil

3
Sen bu libas değilsin:
Bil ki oldu rûha ten gûyâ libâs
Bî-libâs ol lâbisi kıl iltibâs 3/1616

Sen insan bedenini insanın kendisi sanmadasın Oysa bu beden ruhun elbisesinden başka nedir ki? Hiç insanın değeri giydiği elbiseyle ölçülür mü? Değer ya da değersizlik onun ruhuyla ilgildir, bedeniyle değil O halde sen gözünü ten elbisesinden çek de o libasın içindekine dikkat et Şekle değil manaya bakEğer şekilce benzerlik insan olmaya yetseydi iyi de kötü de bir olurdu


4-5
Sen devesin akıl deveci:
Akl-ı tu hemçün şütürbân tu şütür
Mîküşâned her taraf der-hükm-i mur

Akl-i aklend evliyâ vü enbiyâ
Ber-misâl-i üştürân tâ-intihâ 1/2597

Deve yük taşımakta güçlüdür ama kendi başına iş göremez Her devenin başında bir sahibi vardır Devenin de gözü var ama o kendi gözünü bırakır sahibinin gözünü göz edinir Deve kendi aklını ve isteğini sahibinin aklına ve isteğine kurban etmiştirKendi istediği yere değil çekildiği tarafa gider Sen de tence deve gibisin, aklınsa deveci Akıl tenini her tarafa çeker, dururSen tenine değil aklına uy Nebi ve kamil velilerse aklın aklıdırlar; bütün diğer akılları bir deve katarı gibi çekip götürürler Akıllılık daha üstün akla uymaktır,kendi aklına değil