Somuncu Baba (Hâmid-İ Aksarâyî)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Hâmid-i Aksarâyî hazretleri, 1412 (H

815) senesinde, bir gün dostları ve talebeleriyle helâlleşti

İki rekat namaz kıldıktan sonra, uzun uzun duâ etti

Sonra Kelime-i şehâdet getirerek vefât etti

Cenâze namazını Hâcı Bayram-ı Velî kıldırdı

Geriye iki erkek çocuk bırakarak, bugünkü türbesinin olduğu yere defnedildi

TürbesiAksaray kabristanının ortalarındadır

1980 (H

1400) senesinden îtibâren, AksaraylıŞahinBaşer Beyin gayretleriyle türbesi yeniden onarılarak bugünkü hâle gelmiştir

Somuncu Baba'nın çilehânesini ve türbesini ziyâret edenler, rûhâniyetinden fevkalâde feyz ve bereketlere kavuştuklarını, dünyâyı unuttuklarını söylemişlerdir

Onu vesîle ederek Allahü teâlâya yapılan duâların kabûl olduğunu da bildirmişlerdir

Somuncu Baba'nın kabrinin Dârende'de olduğu da rivâyet edilmektedir

Hâmid-i Velî hazretlerini çok sevenlerden biri şöyle anlattı: "Aksaray'da memur olarak vazife yapıyordum

Bir üst makâma terfîm ihtilâflı idi

Şeyh Hâmid-i Velî hazretlerine gittim

Türbesini ziyâret ederek, durumumu anlattım

Çilehânesinde iki rekat namaz kıldıktan sonra eve geldim

Gece rüyâmda Hâmid-i Velî'yi gördüm

Bana; "Evlâdım, hiç üzülme, üst makâma geçeceksin

Biz velîler, senin o makâma geçtikten sonra, istifâ edip, serbestçe İslâmiyete hizmet etmeni, Allahü teâlânın emir ve yasaklarını insanlara bildirmeni arzu ediyoruz" buyurdu

Hakîkaten, kısa zaman sonra bir üst makâma geçme emri geldi ve istifâmı vererek İslâmiyete hizmet etmeye çalıştım

"

Hâmid-i Aksarâyî hazretlerinin okuduğu kasîdeler, Aksaraylıların dillerinde dolaşmaktadır

Bunlardan bâzıları şöyledir:

Biz ol âşık yiğitleriz,
Akıl, rüşd bize yâr olmaz

Mey-i aşk ile sermestiz,
Bizler aslâ sarhoş olmaz

Diriyiz dâim ölmeyiz,
Karanlıkta hiç kalmayız,
Çürüyüp toprak olmayız,
Bize gece gündüz olmaz

Bizim illerde ay ve gün,
Sebât üzre durur dâim

Televvün irişür âna,
Gehî bedr ü hilâl olmaz

Bizim bahçedeki güller,
Dururlar tâze, solmazlar,
Hazân olup dökülmezler,
Kış mevsimi bahâr olmaz

Şerbeti aşk için içtik,
Ferâgat mülküne göçtük,
Yanıp aşkınla tutuştuk,
Bize tahrûk ü târ olmaz

İreldenŞems'in nûruna,
Vücûdun zerreden katre
Ne katre, ayn-ı bahr oldu

Ona çukur kenâr olmaz

Bırak ey Hâmidâ vârı,
Görem dersen sen ol yârı,
Göricek ol tecellâyı,
Ondan üstün kemâl olmaz

ATEŞSİZ FIRIN

Somuncu Baba, bir gün fırına ekmeklerini sürdü

Pişmesini beklerken, yanına Pâdişâh Yıldırım Bâyezîd Hân'ın dâmâdı Seyyid Emîr Sultan geldi

Elinde bir çömlek vardı

"Selâmün aleyküm baba!" dedi

O da; "Ve aleyküm selâm" diyerek birbirlerine bakıştılar

Başka hiçbir kelime konuşmadan tanıştılar

Emîr Sultan, elindeki yemek çömleğini Somuncu Baba'ya verip, içindekinin pişirilmesini ricâ etti

Somuncu Baba, kabı alıp fırının ağzından içeri sürmek istediyse de, çömleği fırına sokamadı

Bir daha denedi, yine olmayınca,Emîr Sultan'a döndü ve; "Anladım ki, bu çömleği fırına sen süreceksin!" dedi

Emîr Sultan; "Peki" diyerek çömleği aldı ve fırının gözünden içeri rahatlıkla sürdü

Fakat fırında hiç ateş yoktu

Somuncu Baba fırının ağzını kapattıktan sonra; "Birazdan pişer bekleyiniz

" buyurdu

Bir müddet bekledikten sonra kapak açıldı

Fırında hiç ateş olmadığı hâlde yemeğin piştiğini gören Emîr Sultan, Somuncu Baba'nın büyük velîlerden olduğunu anladı

Orada tasavvuf üzerinde bir mikdâr sohbet ederek dost oldular

ÂHİRET İÇİN ÇALIŞIYORDUK

Hâmid-i Aksarâyî hazretleri, bir gün zirâatla uğraşan talebelerinden birine bir mikdâr tohum verdi ve; "Bu tohumların yarısını, tarlanızın bir kısmına sizin için, yarısını da tarlanızın bir kısmına bizim için ekiniz

" buyurdular

Talebe tohumları ekti

Ekinlerin yetiştiği mevsimde tarlaya gittiler

Talebenin tarlasında fevkalâde güzel yetişmiş bir ekin vardı

Diğerinde hiç ekin bitmemişti

Hâmid-i Velî, talebesine dönerek; "Bu tarlalardan hangisi bizim, hangisi sizindir?" buyurunca, talebe son derece utandı ve kendi tarlasını göstererek; "Bu tarla sizindir efendim" dedi

O da, ekinlere bakarak; "Biz âhiret için çalışıyorduk

Acabâ hangi günahımızdan dolayı dünyâmız mâmûr olmaya başladı?" deyip, üzüntüsünü dile getirdi

Hocasının müteessir olduğunu gören talebe, hakîkati söyleyerek üzüntüsünü giderdi

DUÂ ÇINARI

Niğbolu’dan dönünce, Yıldırım Bâyezîd Han,
Bir câmi yaptırmayı, düşünmüştü bir zaman

Bursa Ulu Câmiyi, inşâya etti niyet,
Câminin yapılması, sona erdi nihâyet

Bir Cuma günü idi, ilân edildi o gün,
"Câmi, merâsim ile, açılacaktır bu gün"

O gün, başta pâdişâh, dâmâdı Emir Sultan
Molla Fenârî ile, kim varsa ulemâdan,

Hazır oldu her biri, hem de hâfız olanlar,
Doldurmuştu câmiyi, Bursalı müslümanlar

Hutbe okumak için, pâdişâh hazretleri,
O gün Emir Sultan’a, verdiğinde bu emri,

Dâmâdı Emir Sultan, emre peki diyerek,
Ve Somuncu Baba’yı, eliyle göstererek,

Arz etti ki: “Sultanım, baş üstüne ve fakat,
Hutbeyi okumağa, lâyıktır ancak şu zât

”

O dahî mecbûr kaldı, emre peki demeğe,
Kalkıp mimbere doğru, başladı yürümeğe

Geçerken de, Emîr’e, dedi “Ey Emîrimiz,
Niçin böyle yapıp da, beni ele verdiniz?”

O da ona cevâben, arz etti ki: “Bu yerde,
Yok idi bir başkası, sizden daha ilerde

”

Cemâat olanları, görüyor, duyuyordu,
Bu sebepten durumu, çok merak ediyordu,

Zîrâ Somuncu Baba, onların nazarında,
Ekmek satan biriydi, Bursa sokaklarında

Bunun için bu işi, etmişlerdi çok merak,
Ki Cumâ hutbesini, o nasıl okuyacak?”

Çıktı Somuncu Baba, biraz sonra mimbere,
Öyle bir hutbe irâd, etti ki müminlere,

Asla duymamışlardı, böyle bir hutbe onlar
Onun büyüklüğünü, o zaman anladılar

Hutbede Fatiha’nın, yirmi ana ilimde,
Yedi türlü tefsîri, yapılmıştı o günde

Molla Fenârî dahî, demişti ki ertesi:
“Onun büyüklüğüne, şâhittir bu hutbesi

Yedi türlü tefsirden, birincisini, yalnız
İyice anladılar, cemâatten her şahıs

İkinci tefsîrini, bir kısmı anladılar,
Üçüncüsünü ise, çok azdı anlıyanlar

Dördüncü ve sonraki, tefsîrlere gelince,
Onlardaki mânâlar, çok yüksek ve pek ince,

Olduğundan onları, anlamadı kimseler,
İlim ve mârifette, deryâ imiş o meğer

”

Namaz sona erince, câmideki cemâat,
Mübârek ellerini, öpmek istedi, fakat,

Câminin üç kapısı, var idi dışarıya,
Acep hangi kapıdan, çıkardı bu evliyâ?

Lâkin üç kapıdan da, çıkan seviniyordu,
Hepsi de, “Öpmek ile, şereflendim” diyordu

Sonra Molla Fenârî hânesine giderek,
Talebesi olmağı, arzu eylemişti pek

Lâkin o, “Bu şehirde, sırrım faş oldu” diye,
İstedi ki Bursa’dan, gitsin başka bir il’e

Bir sabah, bu niyetle, çıkmıştı ki Bursa’dan,
Duyup Molla Fenârî, yetişti arkasından

“Bir çınarın dibinde, geri döndürmek için,
Çok yalvardı ise de, mümkün olmadı lâkin

Bursa’ya doğru dönüp, mübârek zât o ara,
Duâ etti Bursa’ya, hem de Bursalılara

Duâyı, o çınarın, dibinde etti diye,
Bu gün Duâ Çınarı, deniyor o bölgeye

1) Şekâyik-ı Nu'mâniyye Tercümesi (Mecdî Efendi); s

74
2) Tâc-üt-Tevârih; c

2, s

425
3) Nefehât-ül-Üns; s

683
4) Âşıkpaşazâde Târihi; s

201
5) Semerât-ül-Fuâd; s

7
6) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye;(49

Baskı) s

1080
7) Osmanlı Müellifleri; c

1, s

54
8) RehberAnsiklopedisi; c

7, s

72
9) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c

12, s

52
10) Silsile-i İsmâil Hakkı Bursevî
11) Akşemseddîn

08-02-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Somuncu Baba (Hâmid-İ Aksarâyî) Hâmid-i Aksarâyî hazretleri, 1412 (H815) senesinde, bir gün dostları ve talebeleriyle helâlleşti İki rekat namaz kıldıktan sonra, uzun uzun duâ etti Sonra Kelime-i şehâdet getirerek vefât etti Cenâze namazını Hâcı Bayram-ı Velî kıldırdı Geriye iki erkek çocuk bırakarak, bugünkü türbesinin olduğu yere defnedildi TürbesiAksaray kabristanının ortalarındadır 1980 (H1400) senesinden îtibâren, AksaraylıŞahinBaşer Beyin gayretleriyle türbesi yeniden onarılarak bugünkü hâle gelmiştir Somuncu Baba'nın çilehânesini ve türbesini ziyâret edenler, rûhâniyetinden fevkalâde feyz ve bereketlere kavuştuklarını, dünyâyı unuttuklarını söylemişlerdir Onu vesîle ederek Allahü teâlâya yapılan duâların kabûl olduğunu da bildirmişlerdir Somuncu Baba'nın kabrinin Dârende'de olduğu da rivâyet edilmektedir Hâmid-i Velî hazretlerini çok sevenlerden biri şöyle anlattı: "Aksaray'da memur olarak vazife yapıyordum Bir üst makâma terfîm ihtilâflı idi Şeyh Hâmid-i Velî hazretlerine gittim Türbesini ziyâret ederek, durumumu anlattım Çilehânesinde iki rekat namaz kıldıktan sonra eve geldim Gece rüyâmda Hâmid-i Velî'yi gördüm Bana; "Evlâdım, hiç üzülme, üst makâma geçeceksin Biz velîler, senin o makâma geçtikten sonra, istifâ edip, serbestçe İslâmiyete hizmet etmeni, Allahü teâlânın emir ve yasaklarını insanlara bildirmeni arzu ediyoruz" buyurdu Hakîkaten, kısa zaman sonra bir üst makâma geçme emri geldi ve istifâmı vererek İslâmiyete hizmet etmeye çalıştım" Hâmid-i Aksarâyî hazretlerinin okuduğu kasîdeler, Aksaraylıların dillerinde dolaşmaktadır Bunlardan bâzıları şöyledir: Biz ol âşık yiğitleriz, Akıl, rüşd bize yâr olmaz Mey-i aşk ile sermestiz, Bizler aslâ sarhoş olmaz Diriyiz dâim ölmeyiz, Karanlıkta hiç kalmayız, Çürüyüp toprak olmayız, Bize gece gündüz olmaz Bizim illerde ay ve gün, Sebât üzre durur dâim Televvün irişür âna, Gehî bedr ü hilâl olmaz Bizim bahçedeki güller, Dururlar tâze, solmazlar, Hazân olup dökülmezler, Kış mevsimi bahâr olmaz Şerbeti aşk için içtik, Ferâgat mülküne göçtük, Yanıp aşkınla tutuştuk, Bize tahrûk ü târ olmaz İreldenŞems'in nûruna, Vücûdun zerreden katre Ne katre, ayn-ı bahr oldu Ona çukur kenâr olmaz Bırak ey Hâmidâ vârı, Görem dersen sen ol yârı, Göricek ol tecellâyı, Ondan üstün kemâl olmaz ATEŞSİZ FIRIN Somuncu Baba, bir gün fırına ekmeklerini sürdü Pişmesini beklerken, yanına Pâdişâh Yıldırım Bâyezîd Hân'ın dâmâdı Seyyid Emîr Sultan geldi Elinde bir çömlek vardı "Selâmün aleyküm baba!" dedi O da; "Ve aleyküm selâm" diyerek birbirlerine bakıştılar Başka hiçbir kelime konuşmadan tanıştılar Emîr Sultan, elindeki yemek çömleğini Somuncu Baba'ya verip, içindekinin pişirilmesini ricâ etti Somuncu Baba, kabı alıp fırının ağzından içeri sürmek istediyse de, çömleği fırına sokamadı Bir daha denedi, yine olmayınca,Emîr Sultan'a döndü ve; "Anladım ki, bu çömleği fırına sen süreceksin!" dedi Emîr Sultan; "Peki" diyerek çömleği aldı ve fırının gözünden içeri rahatlıkla sürdü Fakat fırında hiç ateş yoktu Somuncu Baba fırının ağzını kapattıktan sonra; "Birazdan pişer bekleyiniz" buyurdu Bir müddet bekledikten sonra kapak açıldı Fırında hiç ateş olmadığı hâlde yemeğin piştiğini gören Emîr Sultan, Somuncu Baba'nın büyük velîlerden olduğunu anladı Orada tasavvuf üzerinde bir mikdâr sohbet ederek dost oldular ÂHİRET İÇİN ÇALIŞIYORDUK Hâmid-i Aksarâyî hazretleri, bir gün zirâatla uğraşan talebelerinden birine bir mikdâr tohum verdi ve; "Bu tohumların yarısını, tarlanızın bir kısmına sizin için, yarısını da tarlanızın bir kısmına bizim için ekiniz" buyurdular Talebe tohumları ekti Ekinlerin yetiştiği mevsimde tarlaya gittiler Talebenin tarlasında fevkalâde güzel yetişmiş bir ekin vardı Diğerinde hiç ekin bitmemiştiHâmid-i Velî, talebesine dönerek; "Bu tarlalardan hangisi bizim, hangisi sizindir?" buyurunca, talebe son derece utandı ve kendi tarlasını göstererek; "Bu tarla sizindir efendim" dedi O da, ekinlere bakarak; "Biz âhiret için çalışıyorduk Acabâ hangi günahımızdan dolayı dünyâmız mâmûr olmaya başladı?" deyip, üzüntüsünü dile getirdi Hocasının müteessir olduğunu gören talebe, hakîkati söyleyerek üzüntüsünü giderdi DUÂ ÇINARI Niğbolu’dan dönünce, Yıldırım Bâyezîd Han, Bir câmi yaptırmayı, düşünmüştü bir zaman Bursa Ulu Câmiyi, inşâya etti niyet, Câminin yapılması, sona erdi nihâyet Bir Cuma günü idi, ilân edildi o gün, "Câmi, merâsim ile, açılacaktır bu gün" O gün, başta pâdişâh, dâmâdı Emir Sultan Molla Fenârî ile, kim varsa ulemâdan, Hazır oldu her biri, hem de hâfız olanlar, Doldurmuştu câmiyi, Bursalı müslümanlar Hutbe okumak için, pâdişâh hazretleri, O gün Emir Sultan’a, verdiğinde bu emri, Dâmâdı Emir Sultan, emre peki diyerek, Ve Somuncu Baba’yı, eliyle göstererek, Arz etti ki: “Sultanım, baş üstüne ve fakat, Hutbeyi okumağa, lâyıktır ancak şu zât” O dahî mecbûr kaldı, emre peki demeğe, Kalkıp mimbere doğru, başladı yürümeğe Geçerken de, Emîr’e, dedi “Ey Emîrimiz, Niçin böyle yapıp da, beni ele verdiniz?” O da ona cevâben, arz etti ki: “Bu yerde, Yok idi bir başkası, sizden daha ilerde” Cemâat olanları, görüyor, duyuyordu, Bu sebepten durumu, çok merak ediyordu, Zîrâ Somuncu Baba, onların nazarında, Ekmek satan biriydi, Bursa sokaklarında Bunun için bu işi, etmişlerdi çok merak, Ki Cumâ hutbesini, o nasıl okuyacak?” Çıktı Somuncu Baba, biraz sonra mimbere, Öyle bir hutbe irâd, etti ki müminlere, Asla duymamışlardı, böyle bir hutbe onlar Onun büyüklüğünü, o zaman anladılar Hutbede Fatiha’nın, yirmi ana ilimde, Yedi türlü tefsîri, yapılmıştı o günde Molla Fenârî dahî, demişti ki ertesi: “Onun büyüklüğüne, şâhittir bu hutbesi Yedi türlü tefsirden, birincisini, yalnız İyice anladılar, cemâatten her şahıs İkinci tefsîrini, bir kısmı anladılar, Üçüncüsünü ise, çok azdı anlıyanlar Dördüncü ve sonraki, tefsîrlere gelince, Onlardaki mânâlar, çok yüksek ve pek ince, Olduğundan onları, anlamadı kimseler, İlim ve mârifette, deryâ imiş o meğer” Namaz sona erince, câmideki cemâat, Mübârek ellerini, öpmek istedi, fakat, Câminin üç kapısı, var idi dışarıya, Acep hangi kapıdan, çıkardı bu evliyâ? Lâkin üç kapıdan da, çıkan seviniyordu, Hepsi de, “Öpmek ile, şereflendim” diyordu Sonra Molla Fenârî hânesine giderek, Talebesi olmağı, arzu eylemişti pek Lâkin o, “Bu şehirde, sırrım faş oldu” diye, İstedi ki Bursa’dan, gitsin başka bir il’e Bir sabah, bu niyetle, çıkmıştı ki Bursa’dan, Duyup Molla Fenârî, yetişti arkasından “Bir çınarın dibinde, geri döndürmek için, Çok yalvardı ise de, mümkün olmadı lâkin Bursa’ya doğru dönüp, mübârek zât o ara, Duâ etti Bursa’ya, hem de Bursalılara Duâyı, o çınarın, dibinde etti diye, Bu gün Duâ Çınarı, deniyor o bölgeye 1) Şekâyik-ı Nu'mâniyye Tercümesi (Mecdî Efendi); s74 2) Tâc-üt-Tevârih; c2, s425 3) Nefehât-ül-Üns; s683 4) Âşıkpaşazâde Târihi; s201 5) Semerât-ül-Fuâd; s7 6) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye;(49 Baskı) s1080 7) Osmanlı Müellifleri; c1, s54 8) RehberAnsiklopedisi; c7, s72 9) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c12, s52 10) Silsile-i İsmâil Hakkı Bursevî 11) Akşemseddîn