Şems-İ Tebrîzî

Kendisine bir şey ikrâm etseler veya bir şey istediğinde getirseler, onlara mutlaka karşılığında bir şey verirdi Ayrıca bu iyiliği yapanlara teveccüh ve duâ ederdi Onun duâsına kavuşanların kalb gözleri açılır, keşif, kerâmet sâhibi olurlardı

Şems-i Tebrîzî hazretleri güzel halleri ve kerâmetleri ile meşhûr oldu

Sirâceddîn anlatır: "Kış mevsiminin ortasıydı Bir kimse bahçesine gül dikmişti Bunu Şems-i Tebrîzî'nin bulunduğu bir mecliste; "Efendim! Ben bu günlerde bahçeye gül ağacı diktim Acaba tutup gül verir mi? Yoksa emeğim boşa mı gider?" diye sordu Bu kimsenin tereddütlü hâlini gören Şems-i Tebrîzî; "Cenâb-ı Hak isterse, böyle sebepsiz de yaratır" derken, hırkasının altından bir demet gül çıkardı Orada bulunan bizler bu kerâmeti görünce, hayretimizden şaşırıp kaldık"

Sultânın bir oğlu vardı Çok yiğit ve yakışıklı idi Fakat bir şeyi hemen ezberleyemez çok kısa zamanda da unuturdu Hocaları, onun unutkanlığından usanmışlardı Babası bir gün Şems-i Tebrîzî'nin huzûruna gelip, oğlunun durumunu anlattı ve himmetini istirhâm edip, Kur'ân-ı kerîm öğretmesini istedi Şems-i Tebrîzî de kabûl buyurup; "İnşâallah her gün Kur'ân-ı kerîmin bir cüzünü (yirmi sahife) ezberler" dedi Orada bulunanlar, bu söze şaşırdılar Ertesi günden îtibâren, çocuk derse gelmeye başladı ve her gün yirmi sahife ezberledi Bir ayda Kur'ân-ı kerîmin tamâmını ezberlemiş oldu

Şems-i Tebrîzî hazretleri ile Mevlânâ, mehtaplı bir gecede medresenin damında oturmuş sohbet ediyorlardı Bir ara Şems, etrâfına bir göz gezdirerek; "Hiçbir pencereden ışık görünmüyor, herkes ölü gibi yatıyor Keşke uyanık olsalar da, âhiret için birazcık çalışıp, kıyâmet gününde güç durumda kalmasalar Yoksa bu hâlleriyle ölüden farkları yok" dedi Bunun üzerine Mevlânâ hemen ellerini kaldırıp; "Yâ Rabbî! Şems-i Tebrîzî hazretlerinin hürmetine bu uykuda ölü gibi yatan kullarını uyandır!" diye duâ ettiDuânın akabinde, gökyüzünde bir anda bulutlar toplanmaya, şimşekler çakmaya ve gök gürlemeye başladı Bu şiddetli gürültülerden uyuyan herkes uyandı Yakın evlerden "Allah!Allah!" sesleri gelmeye başladı Bir müddet bu sesleri dinlediler ve Şems; "İnsanların, Rabbimizin hıfz-u emânında (korumasında) olabilmeleri için, âlim, kâmil bir rehbere ihtiyaçları vardır Ancak böyle bir rehbere kavuşanlar, yer ve gök âfetlerinden, maddî ve mânevî bütün zararlardan korunabilirler Görüldü ki, şu insanların uykudan uyanıp "Allah! Allah!" demeleri, gök gürlemesinden dolayıdır Onun gibi, bu insanların hakîkî uykudan uyanmaları, cenâb-ı Hakk'ın sevdiği bir âlimi veya velîsi sebebiyle olmaktadır" buyurdu

Mevlânâ bir gün talebelerine, Şems-i Tebrîzî hazretlerinin üstünlüklerinden, bâzı kerâmetlerinden ve onun üstün vasıflarından bahsetti Bunları işiten Sultan Veled şöyle anlatır; "Babam Mevlânâ, Şems-i Tebrîzî'yi o kadar çok medhetti ki, hemen Şems'in huzûruna koştum Geldiğimi görünce; "Ey Behâeddîn! Baban Mevlânâ'nın hakkımda söyledikleri doğrudur Fakat, Mevlânâ'nın yanında bin tâne Şems, onun yanında zerreler gibi kalır Bunun için onu bırakıp da benim hizmetime gelmek münâsib olmaz" buyurdu"

Şems-i Tebrîzî hazretleri bir gün kalb gözüyle gayb âlemini seyrederken, kırk bin talebesi olan evliyânın büyüklerinden birini gördü Ellerini açmış, büyük bir gönül kırıklığı içerisinde cenâb-ı Hakk'a; "Yâ Rabbî! Yâ Rabbî!" diye duâ ediyordu Öyle bir yalvarışı vardı ki, bütün rûhlar, onunla birlik olmuşlar, "Yâ Rabbî! Yâ Rabbî!" diyorlardı Şems-i Tebrîzî de o anda cenâb-ı Hakk'a münâcaat edip, yalvardı Bu sırada yalvarışlarına cevap olarak; "İste ey Şems!Bütün dileklerin yerine getirilecek" diyen bir ses işitti Bunun üzerine Şems-iTebrîzî; "Yâ Rabbî! Sana bütün rûhlarla birlikte"Yâ Rabbî! Yâ Rabbî!" diye yalvaran bu velî kuluna ihsân eyle" dedi Şems-i Tebrîzî hazretlerinin bu şefâatiyle, o velî, derhal isteğine kavuştu

Mevlânâ Celâleddîn ileŞems-i Tebrîzî hazretlerinin zâhiri ve bâtınî çalışmaları devam ederken, onların bu sohbetlerini hazmedemeyen ve Mevlânâ'nın kendi aralarına katılmamasına üzülen bâzı kimseler, Şems-i Tebrîzî hakkında uygun olmayan sözler söylemeye başladılar Bu söylentiler, Mevlânâ'nın kulağına kadar geldi Diyorlardı ki: "Bu kimse Konya'ya geleli, Mevlânâ bizi terk etti Gece gündüz hep birbirleriyle sohbet ediyorlar da, bizlere hiç iltifât göstermiyorlar Yanlarına kimseyi de koymuyorlar Mevlânâ, Sultân-ül-ulemâ'nın oğlu olsun da, Tebrîz'den gelen ve ne olduğu belli olmayan bu kimseye gönül bağlasın Onun için bize sırt çevirsin Hiç Horasan toprağı ile (Mevlânâ hazretlerinin memleketi) Tebrîz toprağı bir olur mu? Elbette Horasan toprağı daha kıymetlidir" Bu söylentilere Mevlânâ; "Hiç toprağa îtibâr olunur mu? Bir İstanbullu, bir Mekkeliye gâlip gelirse, Mekkelinin İstanbulluya tâbi olması hiç ayıp sayılır mı?" diyerek cevap verdi Fakat söylentiler durmadı Şems-i Tebrîzî hazretleri artık Konya'da kalamıyacağını anladı O çok kıymetli dostunu, o mübârek ahbâbını bırakarak Şam'a gitti

Şems-i Tebrîzî hazretlerinin gitmesi Mevlânâ'yı çok üzdü Günler geçtikçe ayrılık acısına sabredemiyor, kendisinde tahammül edecek bir hâl bırakmıyordu Şems'in ayrılık hasreti ve muhabbeti ile yanıyordu "Şems! Şems!" diyerek ciğeri yakan kasîdeler söylüyor, göz yaşlarıyla dolu yazdığı mektupları Şam'a, Şems-i Tebrîzî hazretlerine gönderiyordu Eğer bir kimse; "Şems-i Gördüm" diye yalan söylese, ona müjdelik olarak üzerindeki elbisesini verirdi Bir defâsında birisi; "Şems-i Tebrîzî'yi Şam'da gördüm Sıhhati yerindeydi" dedi Mevlânâ, ona elinde bulunan ne varsa hepsini verdi Orada bulunanlardan biri; "O, Şems-i Tebrîzî'yi görmedi Yalan söylüyor" deyince, Mevlânâ da; "Ona verdiğim bu elbiseler, sevdiğimin yalan haberinin müjdesidir Onun hakîkî haberini getirene canımı veririm" diye cevap verdi Böylece aylar geçti Mevlanâ artık dayanamayacağını anlayınca, oğlu SultanVeled'i Şam'a göndermeye karar verdi Oğlunu çağırıp; "SüratleŞam'a varıp, filanca hana gidersin Şems-i Tebrîzî hazretlerinin o handa bir genç ile sohbet ettiğini görürsün O genci küçümseme sakın O, Allahü teâlânın sevdiği evliyânın kutuplarından biridir Selâmımı ve duâ isteğimi kendilerine bildir İçinde bulunduğum şu vaziyetimi, hasretimi dile getir Buraya acele teşriflerini tarafımdan istirhâm et" dedi Sultan Veled, hemen hazırlıklarını tamamlayıp yola çıktı Şam'da, babasının târif ettiği handa, Şems-i Tebrîzî'yi bir gençle konuşuyor buldu Durumu dilinin döndüğü kadar anlattıKonya'da bu hâdiseye sebeb olanların tövbe ettiğini ve Mevlânâ'dan çok özürler dilediklerini de sözüne ekledi Bunun üzerine Şems-i Tebrîzî, Konya'ya tekrar gitmeye karar verdi Hemen yola çıktılar Sultan Veled, Şems hazretlerini ata bindirdi, kendisi de arkasında yaya olarak yürüyordu Şems-i Tebrîzî, Sultan Veled'in ata binmesi için ne kadar ısrâr ettiyse, o; "Sultânın yanında hizmetçinin ata binmesi bizce yakışık almaz" diyerek ata binmedi Sultan Veled, Konya'ya yaklaştıklarında Mevlânâ'ya haberci gönderip, Konya'ya girmek üzere olduklarını bildirdi Mevlânâ hazretleri müjdeyi getirene o kadar çok hediye verdi ki, o kimse zengin oldu Konya'da tellâllar bağırtılarak, Şems'in Konya'yı teşrif etmek üzere olduğu bildirildi Konya'da başta pâdişâh olmak üzere, ileri gelen vezîrler, hâkimler, zenginler ve bütün halk yollara döküldü Büyük bir bayram havası içinde Şemseddîn Tebrîzî ile Sultan Veled göründüler Sultan Veled, atın yularından tutmuş, Şems de atın üzerinde, başı önünde ağır ağır ilerliyorlardı Bu muhteşem manzarayı seyredenler, büyük bir heyecana kapıldılar Mevlânâ koşarak ilerledi, atın dizginlerine yapıştı Göz göze geldiler Şems'in attan inmesine yardım eden Mevlânâ, üstâdının ellerinden sevinç gözyaşları arasında doya doya öptü Bu arada yanık sesli hâfızlar Kur'ân-ı kerîm okumaya başladılar Herkes büyük bir haz içinde Kur'ân-ı kerîmi dinledikten sonra, sıra ile Şems-i Tebrîzî hazretlerinin ellerini öptüler Sonra Mevlânâ'nın medresesine geldiler Şems-i Tebrîzî, Sultan Veled'in kendisine gösterdiği hürmeti ve yaptığı hizmetleriMevlânâ'ya anlattı Bundan çok memnun olduğunu bildirerek; "Benim bir serim (başım) bir de sırrım vardır Başımı sana fedâ ettim Sırrımı da oğlun Sultan Veled'e verdim Eğer Sultan Veled'in, bin yıl ömrü olsa da hepsini ibâdetle geçirse, ona verdiğim sırra, yâni evliyâlıkta yükselmesine sebeb olduğum derecelere kavuşamaz" dedi

Mevlânâ Celâleddîn ile Şems-i Tebrîzî, eskisi gibi yine bir odaya çekilip sohbete başladılar Hiç dışarı çıkmadan, yanlarına oğlundan başka kimseyi sokmadan, mânevî bir âlemde ilerlemeye başladılar Halk, Şems gelince Mevlânâ'nın sâkinleşeceğini, aralarına katılıp, kendilerine nasîhat edeceğini, sohbetlerinden istifâde edeceklerini ümîd ederlerken, tam tersine, eskisinden daha fazla Şems'e bağlandığını ve muhabbetinin ziyâdeleştiğini gördüler

Şems-i Tebrîzî hazretleri,Mevlânâ'yı velîlik makamlarının en yüksek derecelerine çıkarmak için elinden gelen bütün tedbirlere başvuruyor, her türlü riyâzet ve mücâhedeyi yaptırıyordu Günler bu şekilde devâm ederken, halk, Mevlânâ'nın hiç görünmemesinden dolayı Şems'e kızmaya başladı Bir gün bu söylenenleri Şems-i Tebrîzî işitince, Sultan Veled'e; "Ey Veled!Hakkımda yine sû-i zan etmeye başladılar Beni Mevlânâ'dan ayırmak için, söz birliği etmişler Bu seferki ayrılığımın acısı çok derin olacak!" dedi

1247 senesi Aralık ayının beşine rastlayan Perşembe gecesiydi Mevlâna ile Şems hazretleri yine odalarında sohbet ediyorlar, Allahü teâlânın muhabbetinden ve çeşitli velîlik makamlarından anlatıyorlardı Bir ara kapı çalındı ve Şems hazretlerini dışarı çağırdılar Şems-i Tebrîzî, Mevlânâ'ya; "Beni katletmek için çağırıyorlar" dedi ve dışarı çıktı Dışarda bir grup kimse, bir anda üzerine hücûm ettiler Şems-i Tebrîzî hazretlerinin "Allah!" diyen sesi duyuldu Mevlânâ hemen dışarı çıktı, fakat hiç kimse yoktu Yerde kan lekeleri vardı Derhal oğlu Sultan Veled'i uyandırıp, durumun tetkîkini istedi Yapılan bütün araştırmalarda Şems-i Tebrîzî hazretlerinin mübârek cesedini bulamadılar Bu cinâyeti işleyenler yedi kişi idi İçlerinde, Mevlânâ'nın oğlu Alâeddîn de vardıYedisi de kısa bir süre sonra çeşitli belâlara yakalanarak öldüler Bir gece Sultan Veled, rüyâsında Şems-i Tebrîzî'nin cesedinin bir kuyuya atıldığını gördü Şems-i Tebrîzî hazretleri ona; "Ben falan yerdeki kuyudayım Beni buradan alıp defneyleyin" buyurdu Sultan Veled uyanınca, yanına en yakın dostlarından birkaçını alarak, gördüğü kuyuya gittiler Cesed hiç bozulmamıştı Bulunduğu yerden alıp cenâze hizmetlerini gördüler ve Mevlânâ'nın medresesine defnettiler

Şems-i Tebrîzî'nin kıymetli, hikmetli sözlerinden bâzıları şöyledir:

Şems-i Tebrîzî hazretlerine bir kimse; "Efendim! Mârifeti bana anlatır mısınız?" dedi O da; "Bir gönül ki, Allahü teâlânın muhabbetiyle yanıp, onunla hayat buluyorsa, bu mârifettir" buyurdu Soruyu soran; "Peki ben ne yaparsam bu mârifeti elde edebilirim?" diye tekrar sordu "Bedeni terk ederek Çünkü Allahü teâlâ ile kul arasındaki perde, kişinin bedenidir
Allahü teâlâya vâsıl olmasına mâni olacak şey dört tânedir:
1) Şehvet,
2) Çok yemek
3) Mal ve makam,
4) Ucb ve gurûr İşte bu dört şey, kulun cenâb-ı Hakk'a ulaşmasına mânidir" buyurdu