10.Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

10

Sınıf Sayfa 60 ve 61 Kitap Etkinlik Cevapları

Sayfa 60

1-Niçin susuyorsun?
2-Kim birini çagırırsa söze önce obaşlar ve insan her zaman diline hakim olmalı,ne konuştuğunu bilmelidir

3-Bilgisiz her zaman susmalı,bilgili ise diline hakim olmalıdır bilgilinin sözünde her zaman hikmet vardır

4-İnsan kendisine birşey sorulunca konuşmalıdır

5-Dilin faydaları nelerdir???
6-Bilginin iki alameti dil ve boğazdır ruhun nasibi sözdür,kulaktan girer

7-Sözün esası nedir ve kaç kısımdır?
8_Sözün yeri sırdır söz on kısımdır fakat biri söylenmelidir

9-Sözün faydası ve zararı ne kadardır?
10-Yerinde kullanılan söz faydalıdır yersiz söz ise zararlıdır

11-Söz ne zaman çok ne zaman az addedilir

(addetmek:saymak)
12-Söz güzel ne düşünülerek ancak sorulduğunda kısa söylenmelidir çok dinleyip az konuşmalıdır

Söz akılla söylenmeli bilgi ile süslenmelidir

13-Sözün doğrusu kimden dinlenmeli,söz kime söylenmelidir?
14-Söz bilgiliden büyüklerden dinlenmeli,bilmeyenlere ve küçüklere söylenmelidir

15-Dili söyletmeli mi susturulmalı mı?
16-Dil doğruyu söyeleyecekse söylenmeli söylenmeyecekse susmalıdır

2

a
Adalet: Kün Togdı
Saadet: Ay Toldı
Zeka: Ögdülmiş
Hukuk: Kün Togdı
Mutluluk: Ay Toldı
Hayatın Sonu: Odgurmış

2

b

Akıl bir meşaledir… - Ögdülmiş
Huzur bendedir… - Ay Toldı
Ben işleri doğruluk… - Kün Togdı
ilgili insan fani… - Odgurmuş

2

c

Yazar soyut kavramları (adalet, saadet, akıl, hayatın sonu) somutlaştırarak vermiştir

Somutlaştırmayı bu kavramları temsil eden “Kün Togdı, Ay Toldı, Ogdülmiş, Odgurmış” isimli kahramanlarla sağlamıştır

3

Kutadgu Bilig, insanlara dünya ve ahiret hayatlarında yol göstermek için yazılmıştır

4

Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig’de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır

Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır

Edebi bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır

Kültür Özellikleri: Kutadgu Bilig, İslami dönemin yansımalarının bulunduğu ilk örnektir

Mesnevi nazım şekliyle, beyitlerle yazılması ve İslami unsurların yer alması ve döneminin ahlak anlayışını ortaya koyması bakımından eser önemli bir kaynak durumundadır

5

a

-Her insan diline hakim olmalıdır

-İnsan, kendisine bir şey sorulunca konuşmalıdır

-Söz, ruhun nasibidir

-İnsan, konuşmaktan çok dinlemeyi öğrenmelidir

-Söz, yerinde kullanılırsa faydalıdır

-Söz, güzel, düşünülerek, kısaca söylenmelidir

-Söz, bilgiliden ve büyüklerden dinlenmeli; küçüklere söylenmelidir

-Dil, her zaman doğruyu söylemelidir

5

b

Kutadgu Bilig’de savunulan ve öğüt niteliğinde verilen düşünceler, bugün hala geçerliliğini korumaktadır

6

-Aruz ölçüsünü kullanmıştır

-Eserini sembolik olarak yazmıştır

-İslami dönemin ilk edebi ürününü yazmıştır

-Türk edebiyatındaki ilk mesneviyi yazmıştır

-Türk edebiyatındaki ilk siyasetnameyi yazmıştır

-Eserini öğretici (didaktik) tarzda yazmıştır

sayfa 61 4 etkinlik

Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig’de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır

Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır

Edebi bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır

S62 Etklinlik

A

MESNEVİ
B

ARUZ ÖLÇÜSÜNÜN KISA KALIBI KULLANIŞI
UYAK ŞEMASININ AA BB CC OLMASI

Sayfa 64

1

ahlak ve öğüt vermek için ve bilginin onemını belırtmek ıcınn
2

adip ahmet bilginin hayatta en onemlı şey olduğu hakkında öğütler vermiş bilgilinin her işinin iyi olduğunu belirtir
3

a) saadet yolu bilgi ile bulunur,kemik için ilik ne ise insan için bilig odur,br bilgili bin bilgisize bedeldir,bilgiyi Çin de bile olsa arayınız……
b)gecerlilğini korur bili herzamn onemlıdır ınsanlıktarıhı bılgı ıle gelışır

4

a)bilgisizlikten ne kadar halk kendı elıyle put yapıp rabbım budur dedi
b)bin bilsende bir bilene danış,bilmemek ayıp değıl orenmemek ayıp…

5

hem dortluk hem beyıtten yazılmışislami kulturun etkısıyle beyıtler kullanılmış
6

islami donem 2

eser yazmış,eserin dil bilim acısından onemlı , eser dıdaktık yonde ele alınmış, hem dortluk hem beyıt kullanılmış

10

Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 66-69-70

Sayfa 66 EtkinlikCevapları

1

Her dörtlüğünde hgikmet olduğu için şiirlerine hikmet adı vermiştir

Hikmet tasavvufi bir terimdir

2

Dörtlüklerin son dizesinde de belirttiği gibi, Hz

Peygamber 63 yaşında toprağa girdi

Bende bu yaştan sonra toprağın altında yaşamalıyım diyerek, kendisine toprak altında bir hücre yaptıran Ahmed Yesevi’nin o günlerde meydana gelen bir olay, şöhretinin bütün Türkistan havalisine yayılmasına vesile olmuştu

3

**Hikmet tarzı şiir geleneğinin ilk şairidir

**Dini tasavvufla uğraşan şairimizdir

**Yesevi tarikatının kurucusudur

4

Ahmet Yesevi tasavvufla uğraşan şairlerimizdendir

Tüm yaşamını insanları islamiyet konusunda bilinçlendirmeye adamıştır

Metnin yazılış amacıda insanları islamiyet hakkında bilgi vermektir

5

Halk edebiyatı geleneğinin devamı ,Tasavvuf Tekke Edebiyatı’nın başlangıcıdır

ETKİNLİK

‘Hakaniye Lehçesi”
Hakaniye Lehçesi dendiği zaman akla Kaşgarlı Mahmut’un en çok beğendiği, öyle ki “Kaşgar dili”,”Kaşgar Türkçesi” olarak da adlandırılan, bir diğer şekilde “Karahanlı Türkçesi” (Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri gelir

Kaşgarlı’nın şivelerle karşılaştırılırken “Türkçe” diye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, ilk Türk yazı dilidir

Bu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılmış olduğundan bu döneme Uygur dönemi(devri), bu yazı diline de Uygurca denilebilir

Sayfa 68 Sorular

1) türkçenin arapça kadar seçkin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır

2)divanü lügati’t türk ile birlikte sözlük yazma geleneği başlamıştır

divanü lügati’t türk türkçesidir

3) islamiyet: islami dönem ilk eserlerinden en önemlisini kaleme almıştır

arapça: eserini arapça olarak kaleme almıştır

bu durum onun arapçayı iyi bildiğinin göstergesidir

türk kültürü:yaşadığı dönemin kültürünü yansıtmış ve günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır

gezgin:türk türkmen yağma çiğil kırgız gibi türk boylarını dolaşmıştır

dil bilimi:dil bilimi açısından o dönemin yaşayan sözcüklerin kelime kökleri eserine alınmıştır

islamiyet öncesi sözlü ürünler:sagu koşuk sav gibi sözlü edebiyat ürünlerini dinleyerek yazıya geçirmiştir

etimoloji:türkçenin ilk etimoloğudur

türkçe:türkçenin ilk sözlüğünü yazmıştır eserinde 7500 sözcük yer alır

Sayfa 69 ve Sayfa 70

4a

Atatürke göre türk milleti demek türk dili demektir

türk dili kutsal bir hazinedir

çünkü bir toplumu millet yapan herşey dil sayesinde olur

bu sebeple türk dili türk milletinin kalbidir

b

Kaşgarlı mahmut türk diline en büyük katkıyı yapanların başında gelmektedir

çünkü o dönemin maddi ve manevi kültür unsurlarını türkçenin bünyesince,türkçenin en eşsiz
hazinelerinden biridir

Kaşgarlı Mahmut ve Atatürk’ün Türk dili ile ilgili ortak görüşleri:
-Türk milleti demek Türk dili demektir

-Türk milletinin her şeyi dilinde yaşamaktadır

(sevinci, üzüntüsü, öfkesi …)
-Türk dili, dünyadaki en zengin dillerden biridir

-Türk dili, yabancı dillerin saldırısından korunmalıdır

-Türk dili zengin ve köklü bir dildir

Türk dilinin 20 ülkede ve birçok özerk bölgede milyonlarca kişi tarafından kullanılması Türklerin hangi özelliğini gösterir?

Türkçe’nin büyük dillerden biri olduğunu gösterir

(Türkçe dünyanın 5

büyük dilidir

)
Kutadgu Bilig,Divan-ı Hikmet,Divaü Lügati’t-Türk ve Atebetü’l Hakayık metinlerinden hareketle o dönemde benimsenen ve kültürel farklılaşmaya neden olan yeni değerler nelerdir?
Kültürel farklılaşmaya sebep olan İslam dininin kabulüdür

Adı geçen eserlerde İslami terimler ve isimler kullanılmaya başlanmıştır

Türkçenin günümüzdeki durumu?
Türkçe günümüzde yabancı dillerin (özellikle İngilizce) etkisi altındadır

Nasıl ki bir dönem Farsça ve Arapça, Tanzimattan sonra Fransızca etkisine girdiyse şimdi de İngilizcenin etkisinde

Atatürk’ün Türk dili için gösterdiği hedeflerin bugün neresindeyiz?
Atatürk saf Türkçeden yanaydı

Üstteki yorumdanda anlayacağınız üzere bugün saf Türkçeden söz etmek mümkün

08-02-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	10.Sınıf Edebiyat Kitabı Cevapları 10Sınıf Sayfa 60 ve 61 Kitap Etkinlik Cevapları Sayfa 60 1-Niçin susuyorsun? 2-Kim birini çagırırsa söze önce obaşlar ve insan her zaman diline hakim olmalı,ne konuştuğunu bilmelidir 3-Bilgisiz her zaman susmalı,bilgili ise diline hakim olmalıdır bilgilinin sözünde her zaman hikmet vardır 4-İnsan kendisine birşey sorulunca konuşmalıdır 5-Dilin faydaları nelerdir??? 6-Bilginin iki alameti dil ve boğazdır ruhun nasibi sözdür,kulaktan girer 7-Sözün esası nedir ve kaç kısımdır? 8_Sözün yeri sırdır söz on kısımdır fakat biri söylenmelidir 9-Sözün faydası ve zararı ne kadardır? 10-Yerinde kullanılan söz faydalıdır yersiz söz ise zararlıdır 11-Söz ne zaman çok ne zaman az addedilir(addetmek:saymak) 12-Söz güzel ne düşünülerek ancak sorulduğunda kısa söylenmelidir çok dinleyip az konuşmalıdır Söz akılla söylenmeli bilgi ile süslenmelidir 13-Sözün doğrusu kimden dinlenmeli,söz kime söylenmelidir? 14-Söz bilgiliden büyüklerden dinlenmeli,bilmeyenlere ve küçüklere söylenmelidir 15-Dili söyletmeli mi susturulmalı mı? 16-Dil doğruyu söyeleyecekse söylenmeli söylenmeyecekse susmalıdır 2a Adalet: Kün Togdı Saadet: Ay Toldı Zeka: Ögdülmiş Hukuk: Kün Togdı Mutluluk: Ay Toldı Hayatın Sonu: Odgurmış 2b Akıl bir meşaledir… - Ögdülmiş Huzur bendedir… - Ay Toldı Ben işleri doğruluk… - Kün Togdı ilgili insan fani… - Odgurmuş 2c Yazar soyut kavramları (adalet, saadet, akıl, hayatın sonu) somutlaştırarak vermiştir Somutlaştırmayı bu kavramları temsil eden “Kün Togdı, Ay Toldı, Ogdülmiş, Odgurmış” isimli kahramanlarla sağlamıştır 3 Kutadgu Bilig, insanlara dünya ve ahiret hayatlarında yol göstermek için yazılmıştır 4 Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig’de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır Edebi bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır Kültür Özellikleri: Kutadgu Bilig, İslami dönemin yansımalarının bulunduğu ilk örnektir Mesnevi nazım şekliyle, beyitlerle yazılması ve İslami unsurların yer alması ve döneminin ahlak anlayışını ortaya koyması bakımından eser önemli bir kaynak durumundadır 5a -Her insan diline hakim olmalıdır -İnsan, kendisine bir şey sorulunca konuşmalıdır -Söz, ruhun nasibidir -İnsan, konuşmaktan çok dinlemeyi öğrenmelidir -Söz, yerinde kullanılırsa faydalıdır -Söz, güzel, düşünülerek, kısaca söylenmelidir -Söz, bilgiliden ve büyüklerden dinlenmeli; küçüklere söylenmelidir -Dil, her zaman doğruyu söylemelidir 5b Kutadgu Bilig’de savunulan ve öğüt niteliğinde verilen düşünceler, bugün hala geçerliliğini korumaktadır 6 -Aruz ölçüsünü kullanmıştır -Eserini sembolik olarak yazmıştır -İslami dönemin ilk edebi ürününü yazmıştır -Türk edebiyatındaki ilk mesneviyi yazmıştır -Türk edebiyatındaki ilk siyasetnameyi yazmıştır -Eserini öğretici (didaktik) tarzda yazmıştır sayfa 61 4 etkinlik Dil ve Söyleyiş Özellikleri: Kutadgu Bilig’de Karahanlı Türkçesi kullanılmıştır Verilen metin parçası ve sözcüklerde yabancı kökenli sözcükler de bulunmaktadır Edebi bir dil kullanılarak yazılan Kutadgu Bilig yeni bir nazım şeklinin (mesnevi) söyleyiş özelliklerini de yansıtmaktadır S62 Etklinlik AMESNEVİ BARUZ ÖLÇÜSÜNÜN KISA KALIBI KULLANIŞI UYAK ŞEMASININ AA BB CC OLMASI Sayfa 64 1ahlak ve öğüt vermek için ve bilginin onemını belırtmek ıcınn 2adip ahmet bilginin hayatta en onemlı şey olduğu hakkında öğütler vermiş bilgilinin her işinin iyi olduğunu belirtir 3a) saadet yolu bilgi ile bulunur,kemik için ilik ne ise insan için bilig odur,br bilgili bin bilgisize bedeldir,bilgiyi Çin de bile olsa arayınız…… b)gecerlilğini korur bili herzamn onemlıdır ınsanlıktarıhı bılgı ıle gelışır 4a)bilgisizlikten ne kadar halk kendı elıyle put yapıp rabbım budur dedi b)bin bilsende bir bilene danış,bilmemek ayıp değıl orenmemek ayıp… 5hem dortluk hem beyıtten yazılmışislami kulturun etkısıyle beyıtler kullanılmış 6islami donem 2 eser yazmış,eserin dil bilim acısından onemlı , eser dıdaktık yonde ele alınmış, hem dortluk hem beyıt kullanılmış 10Sınıf Edebiyat Kitabı Etkinlik Cevapları Sayfa 66-69-70 Sayfa 66 EtkinlikCevapları 1Her dörtlüğünde hgikmet olduğu için şiirlerine hikmet adı vermiştirHikmet tasavvufi bir terimdir 2Dörtlüklerin son dizesinde de belirttiği gibi, Hz Peygamber 63 yaşında toprağa girdi Bende bu yaştan sonra toprağın altında yaşamalıyım diyerek, kendisine toprak altında bir hücre yaptıran Ahmed Yesevi’nin o günlerde meydana gelen bir olay, şöhretinin bütün Türkistan havalisine yayılmasına vesile olmuştu 3 Hikmet tarzı şiir geleneğinin ilk şairidir Dini tasavvufla uğraşan şairimizdir Yesevi tarikatının kurucusudur 4Ahmet Yesevi tasavvufla uğraşan şairlerimizdendirTüm yaşamını insanları islamiyet konusunda bilinçlendirmeye adamıştırMetnin yazılış amacıda insanları islamiyet hakkında bilgi vermektir 5Halk edebiyatı geleneğinin devamı ,Tasavvuf Tekke Edebiyatı’nın başlangıcıdır ETKİNLİK ‘Hakaniye Lehçesi” Hakaniye Lehçesi dendiği zaman akla Kaşgarlı Mahmut’un en çok beğendiği, öyle ki “Kaşgar dili”,”Kaşgar Türkçesi” olarak da adlandırılan, bir diğer şekilde “Karahanlı Türkçesi” (Karahanlıca)dilinin devirlerinden biri gelir Kaşgarlı’nın şivelerle karşılaştırılırken “Türkçe” diye adlandırdığı Hakaniye lehçesi, ilk Türk yazı dilidirBu yazı dili devresinden gelen eserlerin büyük kısmı Uygur yazısı ile yazılmış olduğundan bu döneme Uygur dönemi(devri), bu yazı diline de Uygurca denilebilir Sayfa 68 Sorular 1) türkçenin arapça kadar seçkin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır 2)divanü lügati’t türk ile birlikte sözlük yazma geleneği başlamıştır divanü lügati’t türk türkçesidir 3) islamiyet: islami dönem ilk eserlerinden en önemlisini kaleme almıştır arapça: eserini arapça olarak kaleme almıştırbu durum onun arapçayı iyi bildiğinin göstergesidir türk kültürü:yaşadığı dönemin kültürünü yansıtmış ve günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır gezgin:türk türkmen yağma çiğil kırgız gibi türk boylarını dolaşmıştır dil bilimi:dil bilimi açısından o dönemin yaşayan sözcüklerin kelime kökleri eserine alınmıştır islamiyet öncesi sözlü ürünler:sagu koşuk sav gibi sözlü edebiyat ürünlerini dinleyerek yazıya geçirmiştir etimoloji:türkçenin ilk etimoloğudur türkçe:türkçenin ilk sözlüğünü yazmıştır eserinde 7500 sözcük yer alır Sayfa 69 ve Sayfa 70** 4aAtatürke göre türk milleti demek türk dili demektirtürk dili kutsal bir hazinedirçünkü bir toplumu millet yapan herşey dil sayesinde olurbu sebeple türk dili türk milletinin kalbidir bKaşgarlı mahmut türk diline en büyük katkıyı yapanların başında gelmektedirçünkü o dönemin maddi ve manevi kültür unsurlarını türkçenin bünyesince,türkçenin en eşsiz hazinelerinden biridir Kaşgarlı Mahmut ve Atatürk’ün Türk dili ile ilgili ortak görüşleri: -Türk milleti demek Türk dili demektir -Türk milletinin her şeyi dilinde yaşamaktadır(sevinci, üzüntüsü, öfkesi …) -Türk dili, dünyadaki en zengin dillerden biridir -Türk dili, yabancı dillerin saldırısından korunmalıdır -Türk dili zengin ve köklü bir dildir Türk dilinin 20 ülkede ve birçok özerk bölgede milyonlarca kişi tarafından kullanılması Türklerin hangi özelliğini gösterir? Türkçe’nin büyük dillerden biri olduğunu gösterir (Türkçe dünyanın 5 büyük dilidir) Kutadgu Bilig,Divan-ı Hikmet,Divaü Lügati’t-Türk ve Atebetü’l Hakayık metinlerinden hareketle o dönemde benimsenen ve kültürel farklılaşmaya neden olan yeni değerler nelerdir? Kültürel farklılaşmaya sebep olan İslam dininin kabulüdür Adı geçen eserlerde İslami terimler ve isimler kullanılmaya başlanmıştır Türkçenin günümüzdeki durumu? Türkçe günümüzde yabancı dillerin (özellikle İngilizce) etkisi altındadır Nasıl ki bir dönem Farsça ve Arapça, Tanzimattan sonra Fransızca etkisine girdiyse şimdi de İngilizcenin etkisinde Atatürk’ün Türk dili için gösterdiği hedeflerin bugün neresindeyiz? Atatürk saf Türkçeden yanaydı Üstteki yorumdanda anlayacağınız üzere bugün saf Türkçeden söz etmek mümkün