Cümle (Tümce)

BAĞLAMA GRUBU


Bağlama edatları (bağlaç) ile birbirine bağlanmış iki veya daha fazla isim unsurundan meydana gelmiş kelime gruplarıdır

ve, veya, veyahut, ya da, yahut, ama, fakat, ancak, dEdE, gerekgerek(se), haha, hem, hem de, hemhem (de), ile, ilâ, isterister(se), kâhkâh, lâkin, nene (de), yaya (da), değil

Bağlama grubunda her unsur kendi vurgusunu taşır
Bağlama grupları cümlede ve kelime grubunda isim, sıfat ve zarf olarak kullanılır
Bağlama edatı (bağlaç), isim unsurlarının arsında bulunur İsimler grubun kuruluşuna eşit olarak katılırlar

Kırmızı ve Siyah, babalarla oğulları, olmak veya olmamak, olmak ya da olmamak, Ayaşlı ve Kiracıları, üç ilâ beş, çalışkan fakat şanssız, para değil mutluluk, güzel ama vefasız, ne sevinç ne üzüntü, ne mendil ne de bir kol, eli de ayağı da, ne yer ne yâr;

hem annem, hem babam, hem de kardeşim

zengin mi fakir mi;

ya bunu, ya şunu, ya da onu


İçinde ikiden fazla isim bulunan bağlama gruplarında �ve� bağlacı son iki ismin arasında yer alır

Okumak, anlamak ve uygulamak

Ufak tefek, sinirli ve inatçı

Dağ, deniz ve ova


Bu grupta sim unsuru, kelime grubu olabilir

Hicranla ağaran bu saçlar değil, sevgisiz kalan kalp ihtiyarlarmış

Ne gülen, ne el sallayan, ne de bir çift lâf eden oldu

İçeri girmek ve annesinin niçin kovulduğunu sormak istedi



AİTLİK GRUBU

Ki aitlik ekinin eklenmiş olduğu kelime grubudur+ ki'den önceki kelime grubu yalın olabileceği gibi ilgi durum eki veya bulunma durumu ekini de almış olabilir

Aitlik Grubu: Kelime Grubu +( nIn/ + DA) + ki




UNVAN GRUBU

Bir şahıs ismiyle, bir unvan veya akrabalık isminden meydana gelen kelime gruplarıdır

Bilge Kağan, Bayındır Han, Osman Gazi, Mehlika Sultan, Hasan Paşa, Ali Bey, Ahmet amca, Şinasi Efendi, Kemal Ağa, Nigâr Hanım



Şahıs ismi başta, unvan ve akrabalık ismi sonda bulunur
İki unsur eksiz birleşir
Şahıs ismi birleşik isim olabilir

Mehmet Âkif Bey, Halide Nusret Hanımefendi, Kâzım Karabekir Paşa


Bu grup, cümlede ve kelime gruplarında isim olarak kullanılır

Zafer yolunda unutamayacağım yüzlerden biri, Hatice Nine�nin yüzüdür
Perviz Efendi cevap vermedi


Grubun vurgusu birinci unsur üzerindedir
Birinci unsuru unvan veya akrabalık ismi olan "Sultan Süleyman, Şah İsmail, Doktor Ömer, Profesöz Muharrem Ergin, Bay Mustafa, Prens Sebahattin, Mareşal Fevzi Çakmak, Şair Eşref, Onbaşı Mehmet, Öğretmen Salih" gibi tamlamalar unvan grubu değil birleşik isimdir


ÜNLEM GRUBU

Bir ünlemle bir isim unsurundan oluşan kelime gruplarıdır

Ey Türk gençliği



Ünlem başta, isim unsuru sonda bulunur Vurgu ünlem üzerindedir

a canım!, be kardeşim!, bre yalan dünya!, hey çocuklar!


İsim unsuru, bir kelime grubu olabilir

Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları!

Ey garip çizgilerle dolu han duvarları

Ey Türk istikbalinin evlâdı!

A benim keleş oğlum!

Ey mavi göklerin kızıl ve beyaz süsü!

Ey âlemi donatan ışık, toprağa can verev el!



Cümle kuruluşuna katılmayan bu grup hitaplarda kullanılır

Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin?

İlâhî bir kudretin, ebedî bir feyzin var, ey Türk!

Ey tatlı ve ulvî gece, yıllarca devam et

Ey sevgi dalımda ilk açan tomurcuk,

Kanımın akışını yenileştiren damar,

Gül rengi ışıkları sevda dolu akşamlar,

İçime yeni bir fecir gibi dolan çocuk (Orhan Veli)




SAYI GRUBU


Basamak sistemine göre sıralanmış sayı isimleri topluluğudur

Sayılar sondan başa doğru büyür Küçük sayı sonda bulunur

Genellikle ara sayılar sayı grubudur



Bir, beş, on, yüz, bin, milyon isim

İki yüz, beş bin, otuz milyon sıfat tamlaması

On bir, doksan iki, yüz elli dört sayı grubu


Sayı grupları en az iki kelimeden oluşur İkiden fazla kelime bulunduran sayı gruplarında her unsur kendi içinde bir kelime veya kelime grubudur

Yedi / yüz sıfat tamlaması

Yedi yüz / elli sayı grubu

Yedi yüz / elli iki sayı grubu

Yedi yüz elli iki / bin sıfat tamlaması

Yedi yüz elli iki bin / altı sayı grubu

Yedi yüz elli iki bin / altı yüz sayı grubu

Yedi yüz elli iki bin / altı yüz / on dört sayı grubu