Endülüs Siyasi Tarihi

ENDÜLÜS SİYASİ TARİHİ
NDÜLÜS SİYASİ TARİHİ[/url]ENDÜLÜS'E KARŞI HAÇLI SEFERLERİ VE RECONQUISTA





I İBERYA YARIMADASI/VANDALUCIA/İSPANYA ( - 711)

II ENDÜLÜS (92-897/711-1492)
Müslümanlar Hz Muhammed'in (sav) Mekke'den Medine'ye hicret etmesiyle başlayan devletleşme süreçlerini kısa sürede bir dünya devleti olma yolunda büyük adımlar atmaya muvaffak olarak sürdürmüşlerdi Cihad mükellefiyetini yerine getirirken büyük fetih hareketine girişmişler bunun sonucunda Irak İran Suriye Filistin ve Mısır daha ilk iki halîfe Hz Ebu Bekir ile Hz Ömer zamanında (11-23/632-644) fethedilmişti Daha sonra sırasıyla Trablusgarb (27/647) Kıbrıs (29/649 33/653) Hind sınırına kadar olan bölge (30/650-32/652) ve Rodos Adası'nın (33/653) fethi; Sicilya çıkarması (49/668); Kuzey batı Afrika'nın Ukbe b Nâfi tarafından fethi ve Kayrevan'ın kurulması (50/670) komutan Hassân b Nu'mân tarafından Kuzey Afrika'nın yeniden fethi ve Tunus şehrinin kurulması (79/698) Kuzey batı Afrika'nın Emevi halîfesi Abdülmelik b Mervân zamanında Musâ b Nusayr tarafından tam bir vilâyet olarak İslam devletine bağlanması (86/705) sağlanmış ve Müslümanların Tarîf b Mâlik ile ilk İspanya çıkarması (91/710) yılında halîfe Velid b Abdülmelik devrinde gerçekleşmişti

1 FETİH (5 Receb Pazartesi 92-95/27 Nisan 711-715)-VALİLER DÖNEMİ (95-138/715-756)
İspanya ya da İberya Yarımadası'nın fethi ilk İslam fetihlerinin son halkasını teşkîl eder Emevîler'in Kuzey Afrika Vâlisi Musâ b Nusayr'ın Halîfe Velîd b Abdülmelik'ten aldığı izinle Tarîf b Mâlik komutasında 500 kişilik bir birliği 710 yılının ilkbaharında keşif amacıyla İspanya'nın Güney kıyılarına yollamasıyla fetih hareketi başlamış oldu Musa Tarîf'e (Cezîretü Tarîf Tarifa Isla de la Palomas) yapılan bu küçük çıkarmadan olumlu sonuç alınınca fetih hazırlıklarını yaptı ve 5 Receb Pazartesi 92/27 Nisan 711 yılında Berberî âzâtlısı Târık b Ziyâd komutasında 7000 asker gücüne sâhip orduyu ardından 5000 asker takviyesiyle İspanya'yı fethe yolladı
Bu esnada İspanya'da hâkim olan Vizigot Krallığı taht kavgaları toplumsal-dinî çatışmalar sebebiyle nerdeyse gücünü yitirmiş durumdaydı Emevi ordusu kolaylıkla İspanya'ya geçti Bunda Vizigotlar ile arası bozuk olan Sebte (Ceuta) Vâlisi Julianos'un yardımlarının da etkili olduğu bilinmektedir
İspanya'nın Güney ucundaki Cebelü Târık veya Cebelü'l-Feth (Gilbraltar Calpe) dağında karargâh kuran ordu ilk hamlede el-Cezîretü'l-Hadrâ'yı (Algeciras) ele geçirdi Kısa süre sonra Kral Rodrigo komutasındaki Vizigot ordusunu Şerîş (Xeres Jerez) ve Şezûne (Sidonia) şehirleri arasında kalan Ferentîre (Frontera) ovasındaki Vâdî Lekkü/Lekke/Bekke (Guadalbeca Rio Barbate) nehri kıyısında cereyân eden savaşta yendi (92/711) ve artık fethin önünde ciddi bir engel kalmamış oldu
Zafer sonrasında farklı şehirlere doğru fetih için görevlendirilen komutanlar kısa sürede başlarındaki Vizigot idaresinden gayrı memnûn halkların da yardımıyla Mâlaga İlbîre (Elvira) ve Kurtuba'yı (Cordova Córdoba) ele geçirirken Târık da İsticce (Ecija) ve peşinden Vizigotlar'ın başşehri Tuleytula'yı fethetti
Böylece Târık 711 yılının ilkbahar aylarında ordu komutanı olarak başlattığı bu fetih yürüyüşünü yaz ayları biterken İspanya'nın yarısını alıp İslam'a açmış bir fâtih olarak neticelendirdi 712 yılında Musâ b Nusayr da çoğunluğu Araplardan müteşekkil 18000 mevcutlu ordusuyla İspany'ya geçti İşbiliye (Sevilla) Karmûne (Carmona) Leble (Niebla) ve Mâride'yi (Merida) fethettikten sonra Tuleytula'da Târık ile buluştu Ülkenin Kuzey istikâmetine doğru yapılan harekât sonucu 713 yılında Liyûn (Leon) Cıllîkıye (Galicia) bölgesi Lâride (Lerida) Berşelûne (Barcelona) Saragusta (Zaragoza Saragossa) şehirleri fethedildi ve hatta Pireneler aşılarak Frank topraklarına girildi

714 yılında Halîfe Velid'in emriyle Musâ Endülüs'ün idâresini oğlu Abdülaziz'e bırakıp Târık'la birlikte Dımeşk'e döndü Böylece 3 yıl kadar kısa bir sürede İberya Yarımadası'nın fethi gerçekleşmiş ve Endülüs'te vâliler dönemi (asru'l-vülât) başlamış oldu 756 yılına kadar 21 vâlinin görev yaptığı bu dönemde fetih hareketleri Avrupa içlerine kadar götürüldü Mürsiye (Murcia Tüdmîr Teodomiro) Arbûne (Narbona) bölgelerinden sonra Paris'e kadar yaklaşıldığında 732 yılında Tours veya Poitiers (Balâtüşşühedâ) savaşında Franklar'a yenilen Müslümanlar bundan sonra daha çok iç savaş-karışıklıklarla uğraştılar Buna karşın aynı dönemde kuzeyde sıkışan İspanyollar ise Pelayo liderliğinde Asturias bölgesindeki Covadonga kayalıklarında toparlanmaya ve karşı direnişe başladılar