Balıkesir Gelenek Ve Görenekleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Halk Mimarisi

Anadolu gibi tarihin derinliğine yaşandığı, uygarlıkların kesiştiği toprak parçasında bugüne ulaşan mimari mirasın korunması büyük önem taşımaktadır

Ülkemizde korunması gerekli kültürel varlıklar arasında "geleneksel sivil mimarlık örnekleri" büyük yer tutmakta ve önem taşımaktadır

Balıkesir geleneksel evleri toplumun geçmişini, ekonomisini ve yaşam biçimini bizlere yansıtmaktadır

İlimizde Anadolu geleneksel ev mimarisini yansıtan örneklerin hemen hemen çoğunluğu kentimizin l5

yüzyıldan kalma çekirdek dokusunu oluşturan Aygören, Dumlupınar, Karaoğlan ve Karesi Mahallelerinde yer almaktadır

Bugün az sayıda ayakta kalabilen bu evlerin tamamı 19

yy

sonu-20

yy

başına tarihlendirilmiştir

Yapılar dama planlı ve dikey kesişen sokakların üzerine sıralanmışlardır

Evlere bakıldığında iç ve dış cephelerinde sadelik göze çarpmaktadır

Evlerin içinde kalem işi duvar ve tavan tezyinatları bulunmamaktadır

Buna, karşılık iki özel örnek dışında basit ahşap tavan süsleri görülmektedir

Genel olarak ev yapısı taş temelli, ağaç merteklerle destekli ve genellikle dış üst kat cepheleri ahşapla kaplı şekildedir

İlimizdeki evlerin başlıca özelliklerine bakıldığında ;
- Taşıma sistemi, çamur harçlı-taş örgü duvardan oluşmuştur

- Evler genelde arazinin kot farkından oluşan bodrum ile üzerine yapılmış bir veya iki kattan oluşurlar

Binaların zemin katları mutfak ve kiler gibi servis mekanları olarak düzenlenmiştir

Üst katlar ise sofanın iki yanına yerleştirilmiş yaşam mekanları şeklinde kullanılmıştır

- Evlerde sofa gerisinde bulunan yüklük veya dolap ile odalara da yüklük ve gusülhane yerleştirilerek sade fakat fonksiyonel mekanlar yaratılmıştır

- Üst katlarda taşıyıcı sisteme ahşap kiriş ve hatıllar dahil edilmiştir

Dış ve iç cephelerde ahşabın dayanıklılığı ve dekoratif özelliğinden faydalanılarak ahşabın sıcaklığı evlere yansıtılmıştır

- Ahşap iskeletli duvarlar sayesinde yapının yükü zemine aktarılmıştır

- Saçaklar iklim şartlarına uygun olarak çok geniş değildir

- Tek veya çift taraflı merdivenlerle ulaşılan ana girişler iki sütunla desteklenen bir revakla geri çekilmiştir

- Yukarı sürmeli giyotin tipinde yapılmış dikdörtgen, sık ve küçük pencereler ile cephe hareketlendirilmiş ve aydınlık mekanlar yaratılmıştır

- Yapılarda düz ve çıkmalı olmak üzere iki çeşit cephe tipi görülür

Çıkmalı cephede üst kat çıkmaları sade eliböğründeler (payandalar) ile desteklenmiştir

- Cepheye hakim olan kat, pencere ve çıkmalar ile dışa açılan "esas yaşam" katıdır

Ayvalık Evleri:

Ayvalık Evleri Roma ve Helen yapı izlerini taşıyan “Neo-Klasik Mimari” çizgisi taşımaktadır

08-02-2012	#12
Prof. Dr. Sinsi	Balıkesir Gelenek Ve Görenekleri Halk Mimarisi Anadolu gibi tarihin derinliğine yaşandığı, uygarlıkların kesiştiği toprak parçasında bugüne ulaşan mimari mirasın korunması büyük önem taşımaktadır Ülkemizde korunması gerekli kültürel varlıklar arasında "geleneksel sivil mimarlık örnekleri" büyük yer tutmakta ve önem taşımaktadır Balıkesir geleneksel evleri toplumun geçmişini, ekonomisini ve yaşam biçimini bizlere yansıtmaktadır İlimizde Anadolu geleneksel ev mimarisini yansıtan örneklerin hemen hemen çoğunluğu kentimizin l5 yüzyıldan kalma çekirdek dokusunu oluşturan Aygören, Dumlupınar, Karaoğlan ve Karesi Mahallelerinde yer almaktadır Bugün az sayıda ayakta kalabilen bu evlerin tamamı 19yy sonu-20yy başına tarihlendirilmiştir Yapılar dama planlı ve dikey kesişen sokakların üzerine sıralanmışlardır Evlere bakıldığında iç ve dış cephelerinde sadelik göze çarpmaktadır Evlerin içinde kalem işi duvar ve tavan tezyinatları bulunmamaktadır Buna, karşılık iki özel örnek dışında basit ahşap tavan süsleri görülmektedir Genel olarak ev yapısı taş temelli, ağaç merteklerle destekli ve genellikle dış üst kat cepheleri ahşapla kaplı şekildedir İlimizdeki evlerin başlıca özelliklerine bakıldığında ; - Taşıma sistemi, çamur harçlı-taş örgü duvardan oluşmuştur - Evler genelde arazinin kot farkından oluşan bodrum ile üzerine yapılmış bir veya iki kattan oluşurlar Binaların zemin katları mutfak ve kiler gibi servis mekanları olarak düzenlenmiştir Üst katlar ise sofanın iki yanına yerleştirilmiş yaşam mekanları şeklinde kullanılmıştır - Evlerde sofa gerisinde bulunan yüklük veya dolap ile odalara da yüklük ve gusülhane yerleştirilerek sade fakat fonksiyonel mekanlar yaratılmıştır - Üst katlarda taşıyıcı sisteme ahşap kiriş ve hatıllar dahil edilmiştir Dış ve iç cephelerde ahşabın dayanıklılığı ve dekoratif özelliğinden faydalanılarak ahşabın sıcaklığı evlere yansıtılmıştır - Ahşap iskeletli duvarlar sayesinde yapının yükü zemine aktarılmıştır - Saçaklar iklim şartlarına uygun olarak çok geniş değildir - Tek veya çift taraflı merdivenlerle ulaşılan ana girişler iki sütunla desteklenen bir revakla geri çekilmiştir - Yukarı sürmeli giyotin tipinde yapılmış dikdörtgen, sık ve küçük pencereler ile cephe hareketlendirilmiş ve aydınlık mekanlar yaratılmıştır - Yapılarda düz ve çıkmalı olmak üzere iki çeşit cephe tipi görülür Çıkmalı cephede üst kat çıkmaları sade eliböğründeler (payandalar) ile desteklenmiştir - Cepheye hakim olan kat, pencere ve çıkmalar ile dışa açılan "esas yaşam" katıdır Ayvalık Evleri: Ayvalık Evleri Roma ve Helen yapı izlerini taşıyan “Neo-Klasik Mimari” çizgisi taşımaktadır