Bolu Gelenek Ve Görenekleri

Kültür-Dil

İlimizde konuşma ve yazı dili sade bir ifade tarzıyla Türkçe’dirAğız ve şive olarak belirgin şekliyle: niçun gelmeyan, napıyen,oluncası,gelincesi,nem ben,bilmeyonku gibi örneklendirilebilirGün,hafta ve ay adları resmi takvimimizde olduğu gibi kullanılmaktadır Sadece pazar günü “kapalı pazar veya dernek” pazartesi “Bolu pazarı” günüdür




Edebiyat

Anadolu’da bir çok yerde makamı olduğu bilinen YUNUS EMRE’nin ilahileri ve şiirleri Bolu ve çevresinden derlenen çok sayıdaki cönklerde görülmektedir Hatta Yunusun ilahileri ile düğün törenlerinde gelin ve damat yeni bir kumaş üzerinden birkaç kez yürütülürMengen ilçemizin Gökçesu nahiyesinde Yunuslar Köyü ve Yunus mezarı diye ziyaret edilen bir yer vardır
Kemal Ümmi XV Yyda yaşamış mutasavvıf şairdirHer yıl ,ömrünün önemli bir bölümünü geçirmiş olduğu Bolu’nun Sazak bölgesindeki Tekke Köyünde adına geleneksel anma günü düzenlenmektedir
XVIyy sonlarında yaşadığı bilinen destan kahramanımız Köroğlu Bolu deyince akla gelen isimlerden biridir Ayrıca kılıç kalkan ile oynanan Köroğlu oyunu mevcutturİl merkezinde Belediye meydanında bulunan Köroğlu heykeli dikkat çekicidir
1772 yılında Yeniçağ Şahnalar köyünde doğan asıl adı İbrahim olan Aşık Dertli 1845 yılında Ankara’da vefat etmiştirŞair Dertli’nin anıt mezarı Bolu Gerede karayolu üzerinde Şahnalar köyünde bulunmaktadır Her yıl anma günü düzenlenmektedirGeredeli Figani,Mudurnulu Yağcı Emin çıraklarıdır



Anlatmalar

Geredeli Aşık Figani Nasihat Destanı
Erenler pendini guşeyle cana
A akil doğru sözü arar demişler
“Men aref” bağını kıldınsa me’va
Senin içün her dem bahar demişler

Şu kahpe felekten murat alınmaz
Yalancı dünyada ebet kalınmaz
Malı olmıyanın dostu bulunmaz
Çaylar denizlere akar demişler


Çok zaman gün bulut içinde kalmaz
Derler bunalıp da hiç adam olmaz
Altun yere düşmeyince pul olmaz
Er düştüğü yerden kalkar demişler

Figani pendimi yabana atma
Rey senin ister tut,istersen tutma
Eğer arif isen sözü uzatma
Südsüz inek durmaz malar demişler
Bilinen en yaygın Köroğlu efsanesi,destanı,türküsü,oyunudurAyrıca Akşemseddin Hz’lerinin, Mudurnu’da mezarı bulunan Şeyh’ül İmran, Karaarslan,Ümmi Kemal gibi zatların kerametlerine dair anlatımlar da mevcuttur

Halk arasındaki anlatımlardan biri şöyledir :

Gerede soğuk iklimiyle bilinen bir ilçedirZamanında Evliya Çelebi burada konaklamışBir müddet kaldıktan sonra yolu başka yere düşmüşDerken orada bir Geredeliye rastlamışSormuş ona:

-Nereden geliyorsun?

-Gerede’den geliyorum

-Peki,Gerede’ye yaz geldi mi?

-Onbir ay yirmidokuz gündür oradaydım

-Yaz gelmediydi ama bugün geldi mi bilmem



Şiirler

Ninni

Ağzına verdim bir sormuk
Sırtına da vurdum bir yumruk
Dana dana dastana
Danalar girmiş bostana
O zalım danayı bıçakladım hu hu
Amanın yavrum gızları gucakladım

Hazma Bey’den aşmadım
Güzel yavrum neni
Yollarını şaşmadım
Mini mini gızım hu hu



Mani

İşte geldim büklüm büklüm
Sırtımdaki davul yüküm
İşte geldim hanenize
Selam verdim cümlenize

Çeşme önünde yarim
Boduçmu dolduruyon
Söz verdin de gelmedin
Çocuk mu kandırıyon






Kalıplaşmış Sözler

Acıtma arsız edersin,acıktırma hırsız edersin

Ağızdan burun yakın,kardaştan karın yakın

Ağzı eğri olsa da,zengin karısı söylesin

Allah dört gözden ayırmasın

Allah kötüler bahtı versin

Ana baba tahtını yapar bahtını yapamaz

Bolu’lunun taşınca ayranı,tanımaz bayramı

Burası Bolu, öyne de olu, böyne de olu

Çok endeleyen ya kele, ya köre

Dilmi güzel, dilber mi güzel

Ekmek elin, su gölün, odun abant’ın

Engelsiz döngel yenmiyor

Evin geniş olacağına elin geniş olsun

Fukaranın döngeli köhnümez

Kırk gün kıran olmuş, gene de eceli gelen ölmüş

Sevip dostuna, boşanıp kocana varma

Silahla yaşayan, silaha kurban olur

Uşağın hoşafta hakkı olmaz

Yük altındaki eşek anırmaz

Zaman sana uymazsa sen zamana uy

Allah göynünün muradını versin