Çanakkale Gelenek Ve Görenekleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-02-2012

Maniler

Maniler, yoğun olarak Hıdrellez de kullanılır

Hıdrellez dışında kına gecelerinde de kadınlar arasında söylenilen türkülerin çoğu da mani bağlantılı türkülerdir

Kara, kara kazanlar
Kara yazı yazanlar
Cennet yüzü görmesin
Aramızı bozanlar

&

Kara kuzu ak kuzu
Kuzuyla verin tuzu
Mala tamah etmeyin
Sevdiğine verin kızı

&

Gemi gelir açıktan
Balık yenmez kılçıktan
Babakale gençleri
Evlenemez açlıktan

&

Atım atım kır atım
Geliyor adım adım
Gündüz gelme gece gel
Çıkmasın benim adım

&

Ayakkabım çözüldü
Bağla sevgilim bağla
Yarın ayrılık günü
Ağla sevgilim ağla

Ramazan Ayında sahur zamanın da Ramazan Manileri olarak adlandırılmış ve davul eşliğinde söylenilen maniler vardır

Ramazan ayının son günlerinde davul çalıp mani söyleyen kişilere bahşiş veriler

Bahşiş genellikle paranın dışında yiyecek maddelerinden oluşmaktadır

(Bu tip manilerden bazıları şunlardır

)
Yeni cami direk ister
Söylemeye yürek ister
Benim karnım toktur amma
Arkadaşım börek ister

Ne uyursun ne uyursun
Bu uykuda ne bulursun
Al aptesi kıl namazı
Cennet alayı bulursun
Keçisin otlatırım
Dövenden hoplatırım
İki gözüm Bekir Ağa
(Sen benim bahşişimi verirsen )
Ben bu davulu patlatırım

Edirne’nin Camisi
Doksan dokuz penceresi
Çok bekletme Ayşe Teyze
Yandı pilav tenceresi

Tekerlemeler

Ramazan Ayında ,iftar sonrasında küçük çocuklar ev ,ev dolaşarak ,saya tekerlemesi söyleyerek bahşiş toplarlar

Oy naklava naklava
Canım ister baklava
Baklavanın yarısı
İncir üzüm kurusu
Hanım abla merdivenden iniyor,iniyor
Bize para veriyor, veriyor
Vermeyen de sağ olsun
Veren de sağ olsun

SAYA TEKERLEMESİ
Saya Saya sayadan
Sular akar kayadan
Sayacı derler bize
Özendik geldik size
Hanım teyze eyvallah
Canım teyze eyvallah
Bir olmasa iki olsun
Şeytanın gözü kör olsun
Allı kapı ballı kapı
Arkası boyalı zengin kapısı

KEPÇECİK TEKERLEMESİ
(Yağmur Yağdırmak İçin Çocuklar tarafından söylenen bir tekerlemedir)
Gepcecik
Gepcecikden ne gelir
Sellice yağmur gelir
Ver allahım sellice yağmur
Ver allahım sellice yağmur

SAYIŞMACILAR
1) — Ayşe teyze, Ayşe teyze!
— Bahçene gireyim mi?
— Gir

— Elmanı alayım mı?
— Al

— Kaç tane?
— Beş

— Bir, iki, üç, dört, beş

2) – Oo
— İbicik
— Değirmen dibicik
— Çelik çomak
— Sen çık
3) —Çıt pıt
— Nerden geldin ---Or-dan çık
4) – Epelek epelek
— Elden çıkan topalak
— Sarı kızın sarısı
— Develerin sürüsü
— Çık çıkalım çardağa
— Yem dökelim ördeğe
— Ördek yemini yemeden
— Viyak viyak demeden
— Kız sen be-ni bur-dan çı-kar
5) —Tıngırdatma bakırı
— Kaçırırsın katırı
— Katır kaçar ormana
— Sen kalırsın ablana
— Ablan seni öldürür
— Taş köprüye gömdürür
— Taş köprünün hocası
— Zeynep hanımın ko-ca-sı
6) —Ayşe hanımın keçileri
— Kişne kişne kişniyor
— Arpa saman istiyor
— Arpa saman yok
— Kilimcide çok
— Kilimci kilim dokur
— İçinde bülbül okur
— O bülbül benim olsa
— İki kardeşim olsa
— Bir ay biri yıldız
— Hop çikolata çikolata
— Akşam yedim salata
— Kız senin baban ke-ra-ta
7) — Eveleme develeme
— Deve kuşu kovalama
— Tazi tuzu
— Bel – ber kı – zı
— Ne zaman gel - cek
— Ya – zın gel – cek
— Yaz olası
— Buz olası
— Bir tahtaya dizilesi
— On – cuk bon – cuk
— Leb – te ço – cuk
Cazgır Salâvatı
Pehlivan pehlivan!
Hoş geldin sefa geldin erenler meydanına
Kademler getirdin pehlivan
Memleketlerinize varıp gördüm izinizi
Geldim burada buldum hepinizi
Siz de bilir misiniz pirinizi?
Hazreti Hamza’dır sizin piriniz
Siz gidince, sizin gibi pehlivanlara kalır yeriniz
At ölür meydan kalır
Deve ölür hanı kalır
Yiğit ölür şanı kalır
Manda ölür gönü kalır
Pehlivan ölür ünü kalır
Cazgır ölür, yeni gelir pehlivan!
Pehlivaan pehlivan!
Bu dünyada ne kadar yaşasa insan illa ölür
Ölse de yerine kendini andıracak muhakkak bir şey kalır
Hani Ali, hani Veli
Hani Koca Yusuf, hani Kurtdereli
Nerde kaldı kaftan kafa hükmeden Hazreti Süleyman
Avrupa sarayı yıkıldı
Kaftan kafa hükmetti
Parmaksız Koca Arap
Okul çocukları okullarına giderken
Ellerine alır çantayı, bavulu
Hasan Usta! Sen de eline al davulu
Şahin küçüktür ama
Gökten yere indirir koca turnayı
Osman Usta!
Sen de eline al zurnayı
Bal mıdır kaymak mıdır bilmem cazgırların yediği
Hüseyin Usta! Sen de eline al düdüğü
Haydiyin çabuk olun geçirmeyelim zamanı
İzzet Usta! Sen de eline al kemanı
Kimse bizden sormaz algıyı salgıyı
Sedat Usta! Sen de eline al çalgıyı
Allah Allah İllallah
Muhamed ü Resullullah
Pehlivanlarımıza kuvvet versin yüce Allah
Hem de yardımcı olur İnşallah
Alkışlarla hep beraber
Diyelim bu genç pehlivanlarımıza Maşallah

Deve Güreşi Salâvatı
Bodrumlular erken biçer ekini
Ben de bulamadım kendi dengimi
Şu an Edremit’ten Serkan, gösteriyor rakibine sol tekini
Hadi bakalım Aykut, sen de kolla kendini
Borsa düştü vurdu dibe
Şans, Loto asla çıkmaz bize
Şu anda Serkan iniyor rakibine teke
Sen de Aykut kolla kendini
Gitme buradan Madran dağına yüke
Sanatçı sahneye çıktığı zaman
Seyirciden bekliyordu güzel bir coşkulu alkış
Bugün Çılgın Hasan’a yüz yirmi ile dalacak
Saraycık’tan Mustafa’nın Balkış
Damarlarımızda dolaşır asil bir kan
Balkış’ın da rakibi
Burhaniye’den Sait Ersan’ın
Çılgın Hasan
Herkes gider aya
Biz kaldık zalim dünyada yaya
Şu anda rakibine yüz yirmi ile tek yapıyor
Geyikli’den Müjdat’ın Açelya
Benim de babam almış idi güzel bir araba
Markası idi Anadol
Şu anda rakibini çırpacak
Çan’dan İmparator
Karadeniz sahillerinde çalıyordu güzel bir ney
Şu anda rakibini çırpmaya gitmiştir
Kozak’tan Mehmet’in Zorbey
Üzüm yemek istersen girersin bağa
Eşkıya olmak istersen çıkarsın dağa
Zorbey’in rakibi de
Çan’dan Halil Ağa
İllerde olur vali
Yamandır avcını hali
Şu anda teki ile rakibine ferman okuyacak
Biga Yeniçiftlik’ten Kara Ali
Bayrağı bayrak yapan
Üzerindeki kandır kan
Rakibini yine çırpmaya gidecek
Edremit’ten Serkan

Ninniler

NİNNİLER
Sözlü kültürümüzün her alanın da olduğu gibi ninnilerde kullanım alanı bulma zorluğu içindedir

Çanakkale de ülke genelinde de sıklıkla karşılaştığımız ninnilerin yanı sıra ,nadir de olsa ağıt ve ilahilerin ninni fonksiyonu ile yüklendikleri haller söz konusudur

1) Dandini dandini dastana
Danalar girmiş bostana
Kov bostancı danayı
Yemesin lahanayı
Lahana da yemez
Kökünü de yer
Mini mini yavrum Mamalar yer
Hu hu hu nenni
2) Dandini dandini dastana
Danalar girmiş bostana
Gidin söylen Osman’a
Osman çıkarsın danaları
Danalar yemesin bostanları
Ho ho ho ho
3) Danadini dandini danalı bebek
Annesiylen babası köpoğlu köpek
Uyusun da büyüsün ninni
Hu huu
4) Dandini dandini danları
Elleri kolları kınalı
Cepleri dolu paralı
Annesi mülayim
Kendisi melek
Hu hu
5) Dandin dandin danadan
Bir ay doğmuş anadan
Bağışlasın yaradan
Eksilmesin aradan
Hu hu nenni hu
6) Oğlum oğlum hot oğlum
İpek al da sat oğlum
Kızlar gergef işlesin
Sen üstünde yat oğlum
Mini mini oğlum ninni
Ninni oğlum ninni ninni
7) Ninni ninni ninni
Mini mini yavrum ninni
Oğlum oğlum oyunda
Şemsiperi boynunda
Ben oğlumu ararken
Buldum kızlar yanında
Mini mini oğlum ninni
Uyusun oğlum ninni
8) Kargam kargam gark dedi
Çık şu dala yat dedi
Yavrumun da canına tak dedi
Mini mini yavrum neenni
Neenni neenni hu
Kargamın gözleri mavidir
Saçak altı evidir
Yavruma da ne desen yeridir
Neenni neenni hu hu
Uç git kargam sen uç git
Dağları taşları sen geç git
Mini mini yavrumu alma git
Mini mini güzelim neenni huu
9) Hu hu hucu baba
Yoldan geçen yolcu baba
Yavrum uyursa çikolata
Uyumazsa kıçına vurun bir sopa
Nenni yavrum nenni Nenni de güzelim nenni
10) Hu hu hu hu hu derim
Ben oğluma hu derim
Sallandıkça sallansın
Uyusun da mallansın Hu hu
11) Aç yüzünü göreyim
Kızımı da valiye vereyim
Uyu uyu büyüsün Küçük sulardan içsin
E e e

08-02-2012	#7
Prof. Dr. Sinsi	Çanakkale Gelenek Ve Görenekleri Maniler Maniler, yoğun olarak Hıdrellez de kullanılırHıdrellez dışında kına gecelerinde de kadınlar arasında söylenilen türkülerin çoğu da mani bağlantılı türkülerdir Kara, kara kazanlar Kara yazı yazanlar Cennet yüzü görmesin Aramızı bozanlar & Kara kuzu ak kuzu Kuzuyla verin tuzu Mala tamah etmeyin Sevdiğine verin kızı & Gemi gelir açıktan Balık yenmez kılçıktan Babakale gençleri Evlenemez açlıktan & Atım atım kır atım Geliyor adım adım Gündüz gelme gece gel Çıkmasın benim adım & Ayakkabım çözüldü Bağla sevgilim bağla Yarın ayrılık günü Ağla sevgilim ağla Ramazan Ayında sahur zamanın da Ramazan Manileri olarak adlandırılmış ve davul eşliğinde söylenilen maniler vardırRamazan ayının son günlerinde davul çalıp mani söyleyen kişilere bahşiş verilerBahşiş genellikle paranın dışında yiyecek maddelerinden oluşmaktadır(Bu tip manilerden bazıları şunlardır) Yeni cami direk ister Söylemeye yürek ister Benim karnım toktur amma Arkadaşım börek ister Ne uyursun ne uyursun Bu uykuda ne bulursun Al aptesi kıl namazı Cennet alayı bulursun Keçisin otlatırım Dövenden hoplatırım İki gözüm Bekir Ağa (Sen benim bahşişimi verirsen ) Ben bu davulu patlatırım Edirne’nin Camisi Doksan dokuz penceresi Çok bekletme Ayşe Teyze Yandı pilav tenceresi Tekerlemeler Ramazan Ayında ,iftar sonrasında küçük çocuklar ev ,ev dolaşarak ,saya tekerlemesi söyleyerek bahşiş toplarlar Oy naklava naklava Canım ister baklava Baklavanın yarısı İncir üzüm kurusu Hanım abla merdivenden iniyor,iniyor Bize para veriyor, veriyor Vermeyen de sağ olsun Veren de sağ olsun SAYA TEKERLEMESİ Saya Saya sayadan Sular akar kayadan Sayacı derler bize Özendik geldik size Hanım teyze eyvallah Canım teyze eyvallah Bir olmasa iki olsun Şeytanın gözü kör olsun Allı kapı ballı kapı Arkası boyalı zengin kapısı KEPÇECİK TEKERLEMESİ (Yağmur Yağdırmak İçin Çocuklar tarafından söylenen bir tekerlemedir) Gepcecik Gepcecikden ne gelir Sellice yağmur gelir Ver allahım sellice yağmur Ver allahım sellice yağmur SAYIŞMACILAR 1) — Ayşe teyze, Ayşe teyze! — Bahçene gireyim mi? — Gir — Elmanı alayım mı? — Al — Kaç tane? — Beş — Bir, iki, üç, dört, beş 2) – Oo — İbicik — Değirmen dibicik — Çelik çomak — Sen çık 3) —Çıt pıt — Nerden geldin ---Or-dan çık 4) – Epelek epelek — Elden çıkan topalak — Sarı kızın sarısı — Develerin sürüsü — Çık çıkalım çardağa — Yem dökelim ördeğe — Ördek yemini yemeden — Viyak viyak demeden — Kız sen be-ni bur-dan çı-kar 5) —Tıngırdatma bakırı — Kaçırırsın katırı — Katır kaçar ormana — Sen kalırsın ablana — Ablan seni öldürür — Taş köprüye gömdürür — Taş köprünün hocası — Zeynep hanımın ko-ca-sı 6) —Ayşe hanımın keçileri — Kişne kişne kişniyor — Arpa saman istiyor — Arpa saman yok — Kilimcide çok — Kilimci kilim dokur — İçinde bülbül okur — O bülbül benim olsa — İki kardeşim olsa — Bir ay biri yıldız — Hop çikolata çikolata — Akşam yedim salata — Kız senin baban ke-ra-ta 7) — Eveleme develeme — Deve kuşu kovalama — Tazi tuzu — Bel – ber kı – zı — Ne zaman gel - cek — Ya – zın gel – cek — Yaz olası — Buz olası — Bir tahtaya dizilesi — On – cuk bon – cuk — Leb – te ço – cuk Cazgır Salâvatı Pehlivan pehlivan! Hoş geldin sefa geldin erenler meydanına Kademler getirdin pehlivan Memleketlerinize varıp gördüm izinizi Geldim burada buldum hepinizi Siz de bilir misiniz pirinizi? Hazreti Hamza’dır sizin piriniz Siz gidince, sizin gibi pehlivanlara kalır yeriniz At ölür meydan kalır Deve ölür hanı kalır Yiğit ölür şanı kalır Manda ölür gönü kalır Pehlivan ölür ünü kalır Cazgır ölür, yeni gelir pehlivan! Pehlivaan pehlivan! Bu dünyada ne kadar yaşasa insan illa ölür Ölse de yerine kendini andıracak muhakkak bir şey kalır Hani Ali, hani Veli Hani Koca Yusuf, hani Kurtdereli Nerde kaldı kaftan kafa hükmeden Hazreti Süleyman Avrupa sarayı yıkıldı Kaftan kafa hükmetti Parmaksız Koca Arap Okul çocukları okullarına giderken Ellerine alır çantayı, bavulu Hasan Usta! Sen de eline al davulu Şahin küçüktür ama Gökten yere indirir koca turnayı Osman Usta! Sen de eline al zurnayı Bal mıdır kaymak mıdır bilmem cazgırların yediği Hüseyin Usta! Sen de eline al düdüğü Haydiyin çabuk olun geçirmeyelim zamanı İzzet Usta! Sen de eline al kemanı Kimse bizden sormaz algıyı salgıyı Sedat Usta! Sen de eline al çalgıyı Allah Allah İllallah Muhamed ü Resullullah Pehlivanlarımıza kuvvet versin yüce Allah Hem de yardımcı olur İnşallah Alkışlarla hep beraber Diyelim bu genç pehlivanlarımıza Maşallah Deve Güreşi Salâvatı Bodrumlular erken biçer ekini Ben de bulamadım kendi dengimi Şu an Edremit’ten Serkan, gösteriyor rakibine sol tekini Hadi bakalım Aykut, sen de kolla kendini Borsa düştü vurdu dibe Şans, Loto asla çıkmaz bize Şu anda Serkan iniyor rakibine teke Sen de Aykut kolla kendini Gitme buradan Madran dağına yüke Sanatçı sahneye çıktığı zaman Seyirciden bekliyordu güzel bir coşkulu alkış Bugün Çılgın Hasan’a yüz yirmi ile dalacak Saraycık’tan Mustafa’nın Balkış Damarlarımızda dolaşır asil bir kan Balkış’ın da rakibi Burhaniye’den Sait Ersan’ın Çılgın Hasan Herkes gider aya Biz kaldık zalim dünyada yaya Şu anda rakibine yüz yirmi ile tek yapıyor Geyikli’den Müjdat’ın Açelya Benim de babam almış idi güzel bir araba Markası idi Anadol Şu anda rakibini çırpacak Çan’dan İmparator Karadeniz sahillerinde çalıyordu güzel bir ney Şu anda rakibini çırpmaya gitmiştir Kozak’tan Mehmet’in Zorbey Üzüm yemek istersen girersin bağa Eşkıya olmak istersen çıkarsın dağa Zorbey’in rakibi de Çan’dan Halil Ağa İllerde olur vali Yamandır avcını hali Şu anda teki ile rakibine ferman okuyacak Biga Yeniçiftlik’ten Kara Ali Bayrağı bayrak yapan Üzerindeki kandır kan Rakibini yine çırpmaya gidecek Edremit’ten Serkan Ninniler NİNNİLER Sözlü kültürümüzün her alanın da olduğu gibi ninnilerde kullanım alanı bulma zorluğu içindedirÇanakkale de ülke genelinde de sıklıkla karşılaştığımız ninnilerin yanı sıra ,nadir de olsa ağıt ve ilahilerin ninni fonksiyonu ile yüklendikleri haller söz konusudur 1) Dandini dandini dastana Danalar girmiş bostana Kov bostancı danayı Yemesin lahanayı Lahana da yemez Kökünü de yer Mini mini yavrum Mamalar yer Hu hu hu nenni 2) Dandini dandini dastana Danalar girmiş bostana Gidin söylen Osman’a Osman çıkarsın danaları Danalar yemesin bostanları Ho ho ho ho 3) Danadini dandini danalı bebek Annesiylen babası köpoğlu köpek Uyusun da büyüsün ninni Hu huu 4) Dandini dandini danları Elleri kolları kınalı Cepleri dolu paralı Annesi mülayim Kendisi melek Hu hu 5) Dandin dandin danadan Bir ay doğmuş anadan Bağışlasın yaradan Eksilmesin aradan Hu hu nenni hu 6) Oğlum oğlum hot oğlum İpek al da sat oğlum Kızlar gergef işlesin Sen üstünde yat oğlum Mini mini oğlum ninni Ninni oğlum ninni ninni 7) Ninni ninni ninni Mini mini yavrum ninni Oğlum oğlum oyunda Şemsiperi boynunda Ben oğlumu ararken Buldum kızlar yanında Mini mini oğlum ninni Uyusun oğlum ninni 8) Kargam kargam gark dedi Çık şu dala yat dedi Yavrumun da canına tak dedi Mini mini yavrum neenni Neenni neenni hu Kargamın gözleri mavidir Saçak altı evidir Yavruma da ne desen yeridir Neenni neenni hu hu Uç git kargam sen uç git Dağları taşları sen geç git Mini mini yavrumu alma git Mini mini güzelim neenni huu 9) Hu hu hucu baba Yoldan geçen yolcu baba Yavrum uyursa çikolata Uyumazsa kıçına vurun bir sopa Nenni yavrum nenni Nenni de güzelim nenni 10) Hu hu hu hu hu derim Ben oğluma hu derim Sallandıkça sallansın Uyusun da mallansın Hu hu 11) Aç yüzünü göreyim Kızımı da valiye vereyim Uyu uyu büyüsün Küçük sulardan içsin E e e