Aksaray Gelenek Ve Görenekleri

SİM SIRMA BİNDALLI (MARAŞ İŞİ)







Genel Bilgi ve Gelişim Evreleri:

Sim sırma tek yüzlü bir işlemedir Desenin altı özel olarak hazırlanan karton ile kabartılıp yedi kat sırma desen üzerinden atlatılarak kenarlarda iplik ile karşılıklı tutturulur

Aynı işlem yan yana uygulanarak işlenir İşleme tekniği araç ve gereçleri diğer işlemelerden farklıdır

Bu işleme Maraş ilimizde yapıldığı için Maraş işi adını almıştır Maraş’ta halk arasında sırma işi olarak adlandırılır

Araştırmalara ve Maraş’ta bu işi yapan ustaların verdikleri bilgiye göre Maraş işi XVI yy da ülkemize Arap Yarımadasından geçmiştir O tarihten beri yerleşmiş, benimsenmiş ve geliştirilerek bünyemize uydurulmuş, milli işimiz haline getirilmiştir

Bugün Maraş’ta bu işlemeyi sanat haline getiren 4-5 usta vardır Bu ustaların yaptığı işlemeler şaheserdir Mesleklerini oğullarına öğreterek devam ettireceklerini söylemektedirler

Sim sırma ilk zamanlar Çukurova beylerinin binici takım ve başlıklarına gümüş sırmalarla işlenirdi Daha sonraları Maraş, Antep ve Kilis’te erkeklerin kullandıkları fesleri süslemiştir XVIII yy da silah kılıflarında, palaskalarda, kemer ve erkek yeleklerinde görülür Zamanla halk tarafından öğrenilmiş ve zengin ailelerin kızlarına çeyizler hazırlanmıştır Örneğin: yatak örtüsü, sedir örtüsü, seccade, bohça ve gelinlik

Folklor ekibi kıyafetlerinde kullanılarak zamanımıza kadar gelmiştir

Son yıllarda, milli işimiz olarak benimsediğimiz Maraş işini daha fazla geliştirilip, yaymak üzere Milli Eğitim Bakanlığı tarafından seminerler düzenlenmektedir

Maraş Kız Entitüsünde, Ankara ve İstanbul Olgunlaşma Enstütilerinde özel olarak kurulan atölyelerde çalışmalar sürdürülmektedir Bu güzel işlemeye olan rağbet daha fazla yayılacağını göstermektedir



Sim sırma işinde sırası ile aşağıdaki işlemler uygulanır Bu işlemler birbirinin tamamlayıcısı olduğu için sırasını değiştirmemek yerinde olur

l- Sim sırma işinde desen kağıdı hazırlama,

2- Sim sırma işinde graf kağıdı (çimento torbası kağıdı) hazırlama

3- Sim sırma işinde deseni teyelleme,

4- Sim sırma işinde deseni oyma,

5- Sim sırma işinde deseni kumaşa yapıştırma,

6- Sim sırma işinde kumaşı işlemeye hazırlama,

7- Sim sırma işinde hazırlanan kumaşın tezgaha sıkıştırılması,

8- Sim veya sırma ile Maraş işi yapma,

9- Sim sırma işini gri mukavvadan temizleme,

10- Kabartma kartonu hazırlama,

11- Sim sırmada pesent iğnesini yapma,

12- Sim sırmada verev pesent iğnesini yapma,

13- Sim sırmada hasır iğnesini yapma,

11-12-13 numaralı işlemler desene uygun olarak düz iğnesi ile beraber veya başlı başına işlenir

Sim sırma sarı ve gümüş rengi sırma, sim ile işlendiği gibi motiflerin tamamı veya bir kısmı koton ve ipliklerle de işlenir

İşlenen motif zenginleştirmek için gerektiğinde boncuk, pul, straz çeşitli taş ve toplar kullanılır

Uygulandığı Yerler: Gelin elbiseleri, hırka, sabahlık, tuvalet, fantezi elbiseler, dekoratif eşyalar, kemer iğne, yüzük, gözlük ve tarak şaseleri, ayakkabı, terliktir

Kullanılan Kumaşlar: Sire saten, kadife, organza, şifon, çeşitli ipekli kumaşlardır İnce kumaşlar üzerine işlenirken, altı organza veya astarlık kumaşlarla duble edilir

Kullanılan İplikler: Altın ve gümüş sırma, sim, ipek, keten ve pamuk ipliklerdir

Sırmaları desen kenarlarında tutturmak üzere çamaşır ipeği kullanılır Çamaşır ipeği, işlenecek kumaşın renginde olmalıdır Çamaşır ipeği iki kat yapılarak mumlanır Temiz bir bezle fazla mumları silinerek kullanılır

Kullanılan araç ve gereçler: Çiriş, Möhlüke (keski) biley taşı, makas, küçük tezgah, büyük tezgah, askı, makaralık (çağ), çıkrık, sırma, bal mumu

Desen İçin Faydalanılan Kaynaklar: Çeşitli model ve mecmualar, yapılmış örnekler, geometrik şekiller, beyaz işi desenleri



SİM SIRMA YAPILIRKEN DİKKAT EDİLECEK TEKNİK ESASLAR





1-İpliğin tek veya çift olarak mumlanması,

2-Desenin sert bir kurşun kalemle çizilmesi,

3-Sırmayı tutturmada çamaşır ipeği kullanılması,

4-Tutturma ipliğinin işleme esnasında dibinden tutulup çekilmesi

5-Desen keski ile oyulurken oyma işlemine desenin ortasından başlaması (kaymaması için) keserken rahatlıkla görülebilmesi için desenin kendinize doğru bakması

6-Möhlükenin tahta kısmının sağ avuçla iyice kavranması, sağ elin işaret parmağının keskinin ucu ile birlikte kartona değdirilmesi

7-Möhlükenin ucunun kağıda batırılıp çıkarılarak ve itilerek kesme işleminin yapılması,

8-Keskinin ucu kaymıyorsa ucuna sabun sürülmesi,

9-Kartonları keski ile keserken altına iki kat gri mukavva veya tahta konulması

10-Keskinin ara ara biley taşı ile bileylenmesi

11-Bizle iğnenin karşılaştırılması

12-Bizle iğnenin sağ el ile birlikte tutulması

13-Deseni beyaz kartona yapıştıran çirişin sulu olması,

14-Sarı kartonun altına sürülen çirişin koyu olması,

15-Sırmanın dolaşmaması için büyük makaralardan küçük makaralara çıkrık ile sarılması,
16-İşleme yapılırken sırmaların yan yana gelmesi ve yerine oturması