Arapçada Dua Üslûbu

ARAPÇADA DUA ÜSLÛBU


Ahmet Bostancı·

Şüphesiz dil, insanın duygu ve düşüncelerini ifade etmesine yarayan en önde gelen araçlardan biridir İnsan onunla üzüntülerini, sevinçlerini, heyecanla*rını, öfkelerini ifade eder Onunla yakarışlarını dile getirir Biz bu ça*lışmamızda yeryüzünün yaşayan en köklü dillerinden biri olan Arapçada dua*nın nasıl ifade edildiği konusu üzerinde duracağız Şüphesiz Arapça pek çok hususta olduğu gibi dua konusunda da zengin bir birikimi bünyesinde barın*dırmaktadır Bunların ortaya konulması kanaatimizce özellikle klâsik Arapça metinlerin anlaşılmasına katkıda bulunacaktır
Dua kelimesi, (دعو) kökünden, “yardım isteme, Allah’a yönelme, seslenme (nida) ve çağırma” gibi anlamlara gelen masdardır Yine aynı kökten aslî masdar olan (دعوى) ve masdar merre olan (دعوة) kelimeleri de dua kelimesi ye*rinde kullanılmaktadır Kelime, “küçükten büyüğe, aşağıdan yukarıya vaki olan talep ve niyaz” anlamında isim olarak da kullanılır Ayrıca Allah’a sunula*cak talepleri sözlü veya yazılı olarak dile getiren metinlere de dua de*nir İslam literatüründe ise Allah’ın yüceliği karşısında kulun aczini itiraf etme*sini, sevgi ve tazim duyguları içerisinde yardım dilemesini ifade eder
İbn Manzûr’un, Ebû İshak’tân naklen verdiği bilgiye göre; Allah’a karşı dua üç anlam ifade eder:
a) Cenab-ı hakkın birliğini ikrar etme ve onu övme: (ربنا لك الحمد) “Rabbimiz, hamd sana aittir” dediğimizde bu anlamda dua edilmiş olur b) Allah’tan af, merhamet ve kendisine yakınlaştıracak vesile dileme: (اللهم اغفر لنا) “Allahım! Bizi bağışla” ifadesi bu tür duanın örneğidir c) Allah’tan dünyaya ait bir nasip isteme: (اللهم ارزقني مالا وولدا) “Allahım! Bana mal ve evlat ver” duası bu üçüncü kısmın örneğidir
Dua hayır talebi için olabileceği gibi şer dileme amaçlı da olabilir (bed*dua) Arapçada, bazen, hayra yönelik duada bulunmayı ifade ederken (دعا له) şeklinde “ل”, şerre yönelik duada ise (دعا عليه) şeklinde “على” edatları kullanıl*mak suretiyle bu iki durum arasında fark gözetilmektedir